در این مقاله شما را با گیاه ریحان، انواع و ویژگی‌های آن آشنا می‌کنیم.
مقدمه
ریحان، پادشاه سبزیجات، یکی از قدیمی ترین و محبوبترین سبزیجات است. این سبزی سرشار از مواد مغذی گیاهی قابل توجهی است که برای سلامتی مفید هستند. در بسیاری از آداب و رسوم سرتاسر دنیا، برای این سبزی به‌عنوان "سبزی مقدس"، مورد احترام است.
نام علمی ریحان Ocimum basilicum است و از خانواده‌ی نعناعیان و از دسته Ocimum می‌باشد.
شکل ظاهری و محل رشد
ریحان اصالتاً بومی ایران، هند و دیگر مناطق استوایی آسیا است. این گیاه بوته‌ای یک ساله، اغلب به خاطر برگ‌ها و دانه‌های مفیدش در مصارف دارویی کاشته می‌شود. ریحان در اقلیم گرم و استوایی رشد بهتری دارد. ارتفاع گیاه بالغ آن، به طور میانگین به 100 سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌هایش به رنگ سبز روشن بوده و لطیف هستند و تقریباً طول 6 سانتی‌متر و پهنای 3 سانتی‌متر دارند، و به‌صورت مقابل هم بر روی ساقه رشد می‌کنند. گلهای ریحان کاملاً بزرگ و به رنگ سفید یا بنفش هستند و به صورت خوشه‌ای در انتهای ساقه می‌رویند.
گونه‌های مختلف ریحان
ریحان گونه‌های متفاوتی دارد. ریحان "مدیترانه " که عموماً به‌عنوان ریحان شیرین شناخته می‌شود و برگ‌هایش سبز روشن هستند. بر خلاف آن، "ریحان آسیایی"، که ساقه‌های کرکی بزرگ با گلهای صورتی، و برگهای بنفش یا قرمز داشته و طعمی شبیه به میخک دارد. گونه‌ی دیگری نیز با نام ریحان لیمویی که طعم "لیمو" دارد، وجود دارد. مشخصات ریحان تایلندی نیز شبیه به ریحان آسیایی است، اما برگهای آن باریک‌تر، تیزتر و به رنگ سبز روشن بوده و عطری شیرینی شبیه به شیرین بیان دارند.
فواید ریحان برای سلامتی
• برگهای ریحان حاوی مقادیر زیادی از ترکیبات شیمیایی گیاهی است که خاصیت پیشگیری از بیماری و بهبود سلامت را دارند.
• ریحان حاوی مقدار زیادی فلاوونوئید پولیفنولیک مانند اورینتین و ویکنین است. این ترکیبات در ازمایشگاه ها برای بررسی تأثیر احتمالی حفاظتی آنتی اکسیدانی شان در برابر پراکسیداسیون لیپیدی (lipid peroxidation) ناشی از تشعشع در کبد موش‌ها مورد آزمایش قرار گرفتند.
• برگهای ریحان حاوی روغن‌های اساسی مفیدی همچون اوژنول، سیترونلول، لینالول، سیترال، لیمونن و ترپینئول است. این ترکیبات تأثیرات ضد التهابی و آنتی باکتریال دارند.
• این گیاه کالری بسیار کمی دارد و بدون کلسترول است اما منبع بسیار غنی از بسیاری از مواد غذایی، املاح و ویتامین‌های ضروری است که برای سلامتی لازم هستند.
• ریحان حاوی مقادیر بسیار بالایی از بتاکاروتن، ویتامین آ، کریپتوزانتین، لوتئین و زآگزانتین است. این ترکیبات به‌عنوان جاذب محافظ در برابر رادیکالهای آزاد مشتق از اکسیژن و گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) که نقش مهمی در پیری و بیماری‌های مختلف دارند، عمل می‌کنند.
• زآگزانتین یک ترکیب کاروتنوئید فلاونوئید زرد رنگ است که به شکل انتخابی جذب لکه زرد شبکیه‌ای چشم می‌شود و مانع رسیدن اشعه مضر ماوراء بنفش به شبکیه می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که گیاهان، میوه‌ها و سبزیجاتی که سرشار از آنتی اکسیدان زآگزانتین هستند از بیماری‌های ماکولای وابسته به سن به‌ویژه در سالمندان جلوگیری می‌کنند.
• 100 گرم سبزی تازه به طور شگفت انگیزی حاوی 5275 میلی گرم یا 175% از مقدار موردنیاز روزانه از ویتامین آ است. ویتامین آ خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و برای بینایی ضروری است. همچنین برای سلامت غشاء مخاطی و پوست نیز لازم است. مصرف غذاهای طبیعیِ سرشار از ویتامین آ از ابتلا به سرطان ریه و دهان جلوگیری می‌کند.
• ویتامین K موجود در ریحان نیز برای فاکتورهای انعقادی در خون ضروری است و با کمک به فرایند استخوان سازی، نقش مهمی در استحکام استخوان‌ها ایفا می‌کند.
• ریحان حاوی مقادیرمناسبی از املاح همچون پتاسیم، منگنز، مس و منیزیم است. پتاسیم یکی از اجزای مهم مایعات سلولی و بدن است که به کنترل ضربان قلب و فشارخون کمک می‌کند. منگنز توسط بدن به‌عنوان یک کوفاکتور برای آنزیم آنتی اکسیدانی سوپراکسيد ديسموتاز استفاده می‌شود.
• برگهای ریحان منبع بسیار خوبی از آهن هستند، در هر صد گرم ریحان تازه، 17 میلی گرم آهن (حدود 26% از میزان توصیه شده) وجود دارد. آهن، که یکی از اجزای تشکیل‌دهنده هموگلوبین است، ظرفیت حمل اکسیژن خون را مشخص می‌کند.
انتخاب و نگهداری
می‌توانید ریحان را در گلدانی در حیاط پشتی خانه تان بکارید تا بتوانید در صورت نیاز، از برگ‌ها و گلهای تازه آن استفاده کنید.
در سبزی فروشی، به جای ریحان خشک شده، ریحان تازه و ارگانیک را انتخاب کنید زیرا همیشه برگهای تازه آن از لحاظ کیفیت و عطر بهتر هستند. برگهای ریحان باید به رنگ سبز تیره و بدون لکه‌های سیاه و زردی باشند. برگهای خشک شده و دانه‌های ریحان را می‌توانید در فروشگاه‌ها پیدا کنید. اگرچه ممکن است برگهای ریحانی که با نور آفتاب و یا دستگاه پرتودهی خشک شده‌اند، حاوی مقدار کمتری ویتامین C و کاروتن باشند.
ریحان تازه باید در فریزر و با رطوبت مناسب نگهداری شود. ریحان خشک نیز باید در ظرف شیشه‌ای دردار، در محیطی تاریک، خنک و خشک نگهداری شود تا به مدت 6 ماه تازه بماند.
روش‌های آماده و سرو کردن
ریحان تازه را زیر شیر آب بشویید و یا به مدت چند دقیقه بخیسانید تا خاک و سموم باقی‌مانده از بین بروند.
برای اینکه عطر و طعم آن حفظ شود، معمولاً ریحان را در آخرین مراحل پخت غذا اضافه می‌کنند، زیرا پختِ طولانی مدت، باعث ازبین رفتن روغن‌های اساسی آن می‌شود.
از برگهای ریحان برای خوش طعم کردن تمام غذاهای تهیه شده با سبزیجات، ماکیان و گوشت می‌توانید استفاده کنید. همچنین در غذاهای با گوجه و تخم مرغ، خورش ها، سوپ‌ها و سالادها نیز به کار برده می‌شود.
دراینجا چند پیشنهاد غذایی برایتان داریم:
• برگهای تازه و یا خشک شده ریحان در پختن سوپ‌ها و غذاهای دیگر استفاده می‌شود.
• برگهای ریحان تازه‌ی خرد شده به سالادهای سبزیجات (مانند سالاد ایتالیایی پانزانلا) و نیز به سالادهای میوه طعم خاصی می‌دهد.
• برگهای بزرگ ریحان ایتالیایی، ماده اصلی سس "پستو" است، که یک سس سبزی است که در آشپزی مدیترانه‌ای، به سوپ‌ها، سبزیجات، ماهی و پاستا افزوده می‌شود.
• در برخی کشورهای آسیایی، نوعی شربت معطر که با دانه‌های ریحان تهیه می‌شود، محبوبیت زیادی دارد.
کاربردهای درمانی ریحان
• برگهای ریحان حاوی روغن‌های اساسی مفیدی همچون اوژنول، سیترونلول، لینالول، سیترال، لیمونن و ترپینئول هستند. این ترکیبات، خاصیت ضدالتهابی و آنتی باکتریال دارند.
• محققان دریافته‌اند روغن اساسی مهمی به نام اوژنول، عملکرد ضدالتهابی دارد. به این صورت که با مقابله با آنزیم سیکلواکسیژناز، باعث ایجاد آبشار التهابی در بدن می‌شود. این عملکرد اوژنول باعث شده است که ریحان، به‌عنوان یک درمان مهم برای تسکین علائم بیماری افرادی با بیماری‌های التهابی، نظیر روماتیسم مفصلی، آرتروز و بیماری‌های التهابی روده، استفاده شود.
• همچنین روغن ریحان نیز با جلوگیری از بسیاری از باکتریهای بیماری زا مانند استافیلوکوک، انتروکوک، شیگلا و سودوناموس، عملکرد ضدعفونی دارد.
• چای ریحان (دم کرده ریحان) نیز به از بین بردن تهوع کمک می‌کند و کمی نیز عملکرد ضدعفونی دارد.
منبع:http://wiki.5040.ir/fa/content/article/2551.html
مقدمه
ریحان، پادشاه سبزیجات، یکی از قدیمی ترین و محبوبترین سبزیجات است. این سبزی سرشار از مواد مغذی گیاهی قابل توجهی است که برای سلامتی مفید هستند. در بسیاری از آداب و رسوم سرتاسر دنیا، برای این سبزی به‌عنوان "سبزی مقدس"، مورد احترام است.
نام علمی ریحان Ocimum basilicum است و از خانواده‌ی نعناعیان و از دسته Ocimum می‌باشد.
شکل ظاهری و محل رشد
ریحان اصالتاً بومی ایران، هند و دیگر مناطق استوایی آسیا است. این گیاه بوته‌ای یک ساله، اغلب به خاطر برگ‌ها و دانه‌های مفیدش در مصارف دارویی کاشته می‌شود. ریحان در اقلیم گرم و استوایی رشد بهتری دارد. ارتفاع گیاه بالغ آن، به طور میانگین به 100 سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌هایش به رنگ سبز روشن بوده و لطیف هستند و تقریباً طول 6 سانتی‌متر و پهنای 3 سانتی‌متر دارند، و به‌صورت مقابل هم بر روی ساقه رشد می‌کنند. گلهای ریحان کاملاً بزرگ و به رنگ سفید یا بنفش هستند و به صورت خوشه‌ای در انتهای ساقه می‌رویند.
گونه‌های مختلف ریحان
ریحان گونه‌های متفاوتی دارد. ریحان "مدیترانه " که عموماً به‌عنوان ریحان شیرین شناخته می‌شود و برگ‌هایش سبز روشن هستند. بر خلاف آن، "ریحان آسیایی"، که ساقه‌های کرکی بزرگ با گلهای صورتی، و برگهای بنفش یا قرمز داشته و طعمی شبیه به میخک دارد. گونه‌ی دیگری نیز با نام ریحان لیمویی که طعم "لیمو" دارد، وجود دارد. مشخصات ریحان تایلندی نیز شبیه به ریحان آسیایی است، اما برگهای آن باریک‌تر، تیزتر و به رنگ سبز روشن بوده و عطری شیرینی شبیه به شیرین بیان دارند.
فواید ریحان برای سلامتی
• برگهای ریحان حاوی مقادیر زیادی از ترکیبات شیمیایی گیاهی است که خاصیت پیشگیری از بیماری و بهبود سلامت را دارند.
• ریحان حاوی مقدار زیادی فلاوونوئید پولیفنولیک مانند اورینتین و ویکنین است. این ترکیبات در ازمایشگاه ها برای بررسی تأثیر احتمالی حفاظتی آنتی اکسیدانی شان در برابر پراکسیداسیون لیپیدی (lipid peroxidation) ناشی از تشعشع در کبد موش‌ها مورد آزمایش قرار گرفتند.
• برگهای ریحان حاوی روغن‌های اساسی مفیدی همچون اوژنول، سیترونلول، لینالول، سیترال، لیمونن و ترپینئول است. این ترکیبات تأثیرات ضد التهابی و آنتی باکتریال دارند.
• این گیاه کالری بسیار کمی دارد و بدون کلسترول است اما منبع بسیار غنی از بسیاری از مواد غذایی، املاح و ویتامین‌های ضروری است که برای سلامتی لازم هستند.
• ریحان حاوی مقادیر بسیار بالایی از بتاکاروتن، ویتامین آ، کریپتوزانتین، لوتئین و زآگزانتین است. این ترکیبات به‌عنوان جاذب محافظ در برابر رادیکالهای آزاد مشتق از اکسیژن و گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) که نقش مهمی در پیری و بیماری‌های مختلف دارند، عمل می‌کنند.
• زآگزانتین یک ترکیب کاروتنوئید فلاونوئید زرد رنگ است که به شکل انتخابی جذب لکه زرد شبکیه‌ای چشم می‌شود و مانع رسیدن اشعه مضر ماوراء بنفش به شبکیه می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که گیاهان، میوه‌ها و سبزیجاتی که سرشار از آنتی اکسیدان زآگزانتین هستند از بیماری‌های ماکولای وابسته به سن به‌ویژه در سالمندان جلوگیری می‌کنند.
• 100 گرم سبزی تازه به طور شگفت انگیزی حاوی 5275 میلی گرم یا 175% از مقدار موردنیاز روزانه از ویتامین آ است. ویتامین آ خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و برای بینایی ضروری است. همچنین برای سلامت غشاء مخاطی و پوست نیز لازم است. مصرف غذاهای طبیعیِ سرشار از ویتامین آ از ابتلا به سرطان ریه و دهان جلوگیری می‌کند.
• ویتامین K موجود در ریحان نیز برای فاکتورهای انعقادی در خون ضروری است و با کمک به فرایند استخوان سازی، نقش مهمی در استحکام استخوان‌ها ایفا می‌کند.
• ریحان حاوی مقادیرمناسبی از املاح همچون پتاسیم، منگنز، مس و منیزیم است. پتاسیم یکی از اجزای مهم مایعات سلولی و بدن است که به کنترل ضربان قلب و فشارخون کمک می‌کند. منگنز توسط بدن به‌عنوان یک کوفاکتور برای آنزیم آنتی اکسیدانی سوپراکسيد ديسموتاز استفاده می‌شود.
• برگهای ریحان منبع بسیار خوبی از آهن هستند، در هر صد گرم ریحان تازه، 17 میلی گرم آهن (حدود 26% از میزان توصیه شده) وجود دارد. آهن، که یکی از اجزای تشکیل‌دهنده هموگلوبین است، ظرفیت حمل اکسیژن خون را مشخص می‌کند.
انتخاب و نگهداری
می‌توانید ریحان را در گلدانی در حیاط پشتی خانه تان بکارید تا بتوانید در صورت نیاز، از برگ‌ها و گلهای تازه آن استفاده کنید.
در سبزی فروشی، به جای ریحان خشک شده، ریحان تازه و ارگانیک را انتخاب کنید زیرا همیشه برگهای تازه آن از لحاظ کیفیت و عطر بهتر هستند. برگهای ریحان باید به رنگ سبز تیره و بدون لکه‌های سیاه و زردی باشند. برگهای خشک شده و دانه‌های ریحان را می‌توانید در فروشگاه‌ها پیدا کنید. اگرچه ممکن است برگهای ریحانی که با نور آفتاب و یا دستگاه پرتودهی خشک شده‌اند، حاوی مقدار کمتری ویتامین C و کاروتن باشند.
ریحان تازه باید در فریزر و با رطوبت مناسب نگهداری شود. ریحان خشک نیز باید در ظرف شیشه‌ای دردار، در محیطی تاریک، خنک و خشک نگهداری شود تا به مدت 6 ماه تازه بماند.
روش‌های آماده و سرو کردن
ریحان تازه را زیر شیر آب بشویید و یا به مدت چند دقیقه بخیسانید تا خاک و سموم باقی‌مانده از بین بروند.
برای اینکه عطر و طعم آن حفظ شود، معمولاً ریحان را در آخرین مراحل پخت غذا اضافه می‌کنند، زیرا پختِ طولانی مدت، باعث ازبین رفتن روغن‌های اساسی آن می‌شود.
از برگهای ریحان برای خوش طعم کردن تمام غذاهای تهیه شده با سبزیجات، ماکیان و گوشت می‌توانید استفاده کنید. همچنین در غذاهای با گوجه و تخم مرغ، خورش ها، سوپ‌ها و سالادها نیز به کار برده می‌شود.
دراینجا چند پیشنهاد غذایی برایتان داریم:
• برگهای تازه و یا خشک شده ریحان در پختن سوپ‌ها و غذاهای دیگر استفاده می‌شود.
• برگهای ریحان تازه‌ی خرد شده به سالادهای سبزیجات (مانند سالاد ایتالیایی پانزانلا) و نیز به سالادهای میوه طعم خاصی می‌دهد.
• برگهای بزرگ ریحان ایتالیایی، ماده اصلی سس "پستو" است، که یک سس سبزی است که در آشپزی مدیترانه‌ای، به سوپ‌ها، سبزیجات، ماهی و پاستا افزوده می‌شود.
• در برخی کشورهای آسیایی، نوعی شربت معطر که با دانه‌های ریحان تهیه می‌شود، محبوبیت زیادی دارد.
کاربردهای درمانی ریحان
• برگهای ریحان حاوی روغن‌های اساسی مفیدی همچون اوژنول، سیترونلول، لینالول، سیترال، لیمونن و ترپینئول هستند. این ترکیبات، خاصیت ضدالتهابی و آنتی باکتریال دارند.
• محققان دریافته‌اند روغن اساسی مهمی به نام اوژنول، عملکرد ضدالتهابی دارد. به این صورت که با مقابله با آنزیم سیکلواکسیژناز، باعث ایجاد آبشار التهابی در بدن می‌شود. این عملکرد اوژنول باعث شده است که ریحان، به‌عنوان یک درمان مهم برای تسکین علائم بیماری افرادی با بیماری‌های التهابی، نظیر روماتیسم مفصلی، آرتروز و بیماری‌های التهابی روده، استفاده شود.
• همچنین روغن ریحان نیز با جلوگیری از بسیاری از باکتریهای بیماری زا مانند استافیلوکوک، انتروکوک، شیگلا و سودوناموس، عملکرد ضدعفونی دارد.
• چای ریحان (دم کرده ریحان) نیز به از بین بردن تهوع کمک می‌کند و کمی نیز عملکرد ضدعفونی دارد.
منبع:http://wiki.5040.ir/fa/content/article/2551.html
