Second Life
Registered User
- تاریخ عضویت
- 12 اکتبر 2004
- نوشته‌ها
- 863
- لایک‌ها
- 58
نوشتاري كه در پي مي آيد بر گرفته از تارنگار ديده بان ايران (http://didebaneiran.blogfa.com )است.
درياي مازندران (خزر) را دريابيم
ایرانیان در گذر تاریخ فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده اند . اما شاید یکی از شومترین خاطره ها برای حافظه ی بیدار مردم ایران خصوصا در دو قرن اخیر جدایی بخشهایی از سرزمینهای شمالی و از دست دادن حاکمیت هزاران ساله بر دریای خزر باشد . متا سفانه این روز ها و همزمان با اوجگیری مناقشات میان ایران و غرب و ایفای نقش دوگانه ی روسیه خبرهایی مبنی بر کاهش سهم ایران از دریای خزر ( کاسپین ) از میزان 50 درصدی اشاره شده در قرارداد 1940 به رقم ناچیز 13.7-11 درصد بگوش میرسد .
در راستای حفاظت از حریم ابهای سرزمینی ایران ضمن اشاره ای گذرا به تحولات تاریخی پیرامون دریای خزر در نگاهی اجمالی گزینه های موجود در تقسیم خزر را بررسی خواهیم کرد.
ویژگی های خزر
در یای خزر ( کاسپین ) بزرگترین دریاچه ی جهان است . سواحل این دریا از دیرباز منزلگاه اقوام ایرانی چون کاسپ ها ، تپورها ، گیل ها ، اماردها و هیرگانی ها بوده است . تا پیش از دوران قاجار دولت های ایرانی تقریبا بر تمامی این دریا و سواحل ان جز در مناطقی از شمال و شمال غربی تسلط کامل داشته اند .
خزر از نظر ارزش اقتصادی نیز از اهمیت فوقالعاده ای برخوردار بوده و پس از خلیج فارس دومین منبع ذخایر نفت و گاز جهان می باشد . بر اساس اخرین گزارشات اداره ی اطلاعات انرژی امریکا این دریا دارای 200 میلیارد بشکه ذخیره ی نفتی و 89.7 تریلیون متر مکعب ذخیره ی گازی است که دارای ارزشی برابر پنج تریلیون دلار میباشد .
خزر اوراسیا را به خاور میانه متصل می کند و این موضوع خود باعث افزایش اهمیت این منطقه ی جغرافیا یی شده است .
پیشینه ی تاریخی
روس ها برای اولین بار در سالهای 908 تا 912 به مرزهای ابی و خاکی ایران هجوم اوردند و این تاخت و تاز تا سال 943 و 944 میلادی ادامه داشت . با فتح قسطنطنیه در اواسط قرن پانزدهم و تسلط تزارها بر روسیه در اوایل قرن شانزدهم اوضاع دریای خزر ( کاسپین ) و سرزمینهای پیرامون ان تغییر کرد . با روی کار امدن پتر کبیر در اوایل قرن 17 و در سال 1723 تهاجم روسها به مرزهای ایران اغاز شد . روسها در این تهاجم ها همواره با توسل به اختلافات داخلی ایران سیاست خود را در راستای شعا ر دستیابی به ابهای گرم ( خلیج فارس ) دنبال کردند .
دولت روسیه در سال 1802 میلادی گرجستان را از ایران جدا کرد . در سال 1813 م با تحمیل قرارداد گلستان سرزمینهای ، قره باغ ، گنجه ، خانات موشکی ، شیروان ، قبه ، دربند ، باکو و قسمتهایی از طالش و داغستان را از ایران جدا کردند . در سال 1828 م دولت روسیه به کمک انگلستان عهدنامه ی ترکمنچای را بر ایران تحمیل کرد و عباس میرزا در عوض به رسمیت شناخته شدن ولیعهدی خود از جانب روسیه این عهد نامه را امضا کرد .
پس از انقلاب اکتبر 1917 روسیه جهت جلب حمایت ایران و جلوگیری از تبدیل شدن ایران به پایگاهی برای مخالفان انقلاب ، در سال 1921 و طی عهدنامه ی مودت و دوستی بعضی از حقوق غصب شده نظیر حق کشتیرانی در دریای خزر را به ایران بازگرداند . در سال 1940 و طی قراردادی حق اختصاصی برای ماهیگیری در محدوده ی ابهای ساحلی برای هر دو کشور به رسمیت شناخته شد و بقیه ی ابها به نسبت برابر 50 به 50 میان ایران و شوروی تقسیم شد . تا جاییکه خزر رابعنوان دریای ایران و شوروی نامیدند . این اخرین قرار داد میان ایران و شوروی پیرامون دریای خزر و معیار اصلی و نهایی برای تعیین **** حقوقی این دریا می باشد .
پس از انقلاب 57 و فروپاشی شوروی و بدلیل مخالفت امریکا با ایران و تشکیل 15 جمهوری استقلال یافته دولتهای روسیه و قزاقشنان و همچنین اذربایجان بدون تعیین **** حقوقی دریای خزر و هماهنگی با سایر کشورها استخراج نفت از ذخایر منطقه را اغاز کردند . این درحالی است که بر اساس مواد 34 و 35 کنوانسیون وین جانشینان کشور تجزیه شده ملزم به پایبندی به قراردادهای گذشته میباشند و همچنین برا ساس قوانین بین المللی دریا ها و در مورد دریاهای بسته همچون خزر هیچ کشوری بدون هماهنگی باسایر کشورها حق اقدامات یکجانبه را ندارد .
گزینه های موجود برای تقسیم خزر :
1-بر اساس **** مشاع و استفاده ی مشترک ( سهم ایران 50 درصد از کل دریا ) : این **** بر اساس قرارداد 1940 حق قانونی ایران را تضمین خواهد کرد و بهترین گزینه برای منافع ایران می باشد .
2-تقسیم همزمان بستر و سطح دریا بین 5 کشور و بصورت مساوی ( سهم ایران 20 درصد از کل دریا ) : این نوع **** پس از عقب نشینی ایران از حق 50 درصدی خود و توسط دولت ایران مطرح شده است .
3-تقسیم بر اساس حقوق بین الملل دریا ها : ( سهم ایران 16 درصد ) در این شیوه که مورد حمایت قزاقستان می باشد منافع ایران بشدت مورد تهدید امنیتی سایر کشورها قرار میگیرد .
4-تقسیم بر اساس بخشهای ملی سهم ایران 11 تا 13 درصد از کل دریا ) : این تقسیم بشتر مورد نظر اذربایجان است .
5-تقسیم بستر و سطح دریا : ( سهم ایران 11تا 13 در صد از کل دریا ) : این دیدگاه بشدت مورد حمایت روسیه و قزاقستان می باشد . زیرا زمینه ی لازم برای تسلط نظامی کشتی های جنگی روسیه را بر سایر کشورها فراهم میاورد .
در پایان از نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی انتظار میرود از انجاییکه طبق اصل 77 قانون اساسی " عهد نامه ها ، مقاوله نامه ها ، قراردادها و موافقت نامه های بین المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد " و با توجه به اصل 78 قانون اساسی " هرگونه تغییر در خطوط مرزی ممنوع است مگر اصلاحات جزئی با رعایت مصالح کشور به شرط اینکه یکطرفه نباشد و به استقلال و تمامیت ارضی کشور لطمه نزند و به تصویب چهار پنجم نمایندگان مجلس شورای اسلامی برسد ." با درایت و هوشیاری لازم منافع این نسل و نسلهای اینده ایران را تضمین نمایند .
ذخاير درياي خزر
درياي خزر واقع در بين كشورهاي ايران، آذربايجان، قزاقستان، روسيه و تركمنستان، بزرگترين درياچه جهان بشمار مي‌آيد. كل ذخاير نفت اين منطقه حدود 243 ميليارد بشكه برآورد گرديده كه حدود 10 ميليارد بشكه آن تثبيت شده و مابقي ذخاير احتمالي مي‌باشند. انجام فعاليتهاي نفتي در اين منطقه به دو دليل مشكلاتي را بوجود آورده است. يك دسته از مشكلات، ناشي از شرايط خاص اين دريا از لحاظ قابليت كشتيراني، ناآرامي دريا، ارتفاع زياد امواج در برخي از نقاط آن و دسته ديگر به عدم اطمينان در مورد چگونگي تعيين رژيم حقوقي درياي خزر و توجه سرمايه‌گذاران و شركتهاي نفتي به اين امر مي‌باشد.در حال حاضر در ايران مطالعه اكتشافي كامل خزر جنوبي (در محدوده‌اي حدود 22 درصد از خزر) صورت گرفته و براي نخستين بار ساختارهاي محتمل نفتي اين منطقه براي حفاري‌هاي اكتشافي مشخص گرديده است. براساس اين مطالعه احتمال وجود نفت و گاز در حداقل 8 بلوك آن بيشتر مي‌باشد. از آنجا كه اكثر اين بلوك‌ها در عمق 400 تا 800 متر از سطح آب قرار دارند لذا براي انجام حفاري اكتشافي در آنها به دكلي مناسب نظير دكلهاي نيمه شناور نياز است كه جهت ساخت چنين دكلي براي حفاري تا عمق 1000 متر نيز اقداماتي صورت گرفته است. همچنين در سال 1380، در خصوص انجام لرزه نگاري سه بعدي به وسعت 2500 كيلومتر مربع به منظور تكميل اطلاعات اكتشافي، اقداماتي آغاز گرديده است. جدول ۱ـ ساختارهاي مهم شناسايي شده در جنوب درياي خزر را به ترتيب اولويت نشان مي‌دهد.
به نقل از:http://www.iranenergy.org.ir/Persian/docs/energyiniran_bill80_doc_naft_zakhayer.htm
درياي مازندران (خزر) را دريابيم
ایرانیان در گذر تاریخ فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده اند . اما شاید یکی از شومترین خاطره ها برای حافظه ی بیدار مردم ایران خصوصا در دو قرن اخیر جدایی بخشهایی از سرزمینهای شمالی و از دست دادن حاکمیت هزاران ساله بر دریای خزر باشد . متا سفانه این روز ها و همزمان با اوجگیری مناقشات میان ایران و غرب و ایفای نقش دوگانه ی روسیه خبرهایی مبنی بر کاهش سهم ایران از دریای خزر ( کاسپین ) از میزان 50 درصدی اشاره شده در قرارداد 1940 به رقم ناچیز 13.7-11 درصد بگوش میرسد .
در راستای حفاظت از حریم ابهای سرزمینی ایران ضمن اشاره ای گذرا به تحولات تاریخی پیرامون دریای خزر در نگاهی اجمالی گزینه های موجود در تقسیم خزر را بررسی خواهیم کرد.
ویژگی های خزر
در یای خزر ( کاسپین ) بزرگترین دریاچه ی جهان است . سواحل این دریا از دیرباز منزلگاه اقوام ایرانی چون کاسپ ها ، تپورها ، گیل ها ، اماردها و هیرگانی ها بوده است . تا پیش از دوران قاجار دولت های ایرانی تقریبا بر تمامی این دریا و سواحل ان جز در مناطقی از شمال و شمال غربی تسلط کامل داشته اند .
خزر از نظر ارزش اقتصادی نیز از اهمیت فوقالعاده ای برخوردار بوده و پس از خلیج فارس دومین منبع ذخایر نفت و گاز جهان می باشد . بر اساس اخرین گزارشات اداره ی اطلاعات انرژی امریکا این دریا دارای 200 میلیارد بشکه ذخیره ی نفتی و 89.7 تریلیون متر مکعب ذخیره ی گازی است که دارای ارزشی برابر پنج تریلیون دلار میباشد .
خزر اوراسیا را به خاور میانه متصل می کند و این موضوع خود باعث افزایش اهمیت این منطقه ی جغرافیا یی شده است .
پیشینه ی تاریخی
روس ها برای اولین بار در سالهای 908 تا 912 به مرزهای ابی و خاکی ایران هجوم اوردند و این تاخت و تاز تا سال 943 و 944 میلادی ادامه داشت . با فتح قسطنطنیه در اواسط قرن پانزدهم و تسلط تزارها بر روسیه در اوایل قرن شانزدهم اوضاع دریای خزر ( کاسپین ) و سرزمینهای پیرامون ان تغییر کرد . با روی کار امدن پتر کبیر در اوایل قرن 17 و در سال 1723 تهاجم روسها به مرزهای ایران اغاز شد . روسها در این تهاجم ها همواره با توسل به اختلافات داخلی ایران سیاست خود را در راستای شعا ر دستیابی به ابهای گرم ( خلیج فارس ) دنبال کردند .
دولت روسیه در سال 1802 میلادی گرجستان را از ایران جدا کرد . در سال 1813 م با تحمیل قرارداد گلستان سرزمینهای ، قره باغ ، گنجه ، خانات موشکی ، شیروان ، قبه ، دربند ، باکو و قسمتهایی از طالش و داغستان را از ایران جدا کردند . در سال 1828 م دولت روسیه به کمک انگلستان عهدنامه ی ترکمنچای را بر ایران تحمیل کرد و عباس میرزا در عوض به رسمیت شناخته شدن ولیعهدی خود از جانب روسیه این عهد نامه را امضا کرد .
پس از انقلاب اکتبر 1917 روسیه جهت جلب حمایت ایران و جلوگیری از تبدیل شدن ایران به پایگاهی برای مخالفان انقلاب ، در سال 1921 و طی عهدنامه ی مودت و دوستی بعضی از حقوق غصب شده نظیر حق کشتیرانی در دریای خزر را به ایران بازگرداند . در سال 1940 و طی قراردادی حق اختصاصی برای ماهیگیری در محدوده ی ابهای ساحلی برای هر دو کشور به رسمیت شناخته شد و بقیه ی ابها به نسبت برابر 50 به 50 میان ایران و شوروی تقسیم شد . تا جاییکه خزر رابعنوان دریای ایران و شوروی نامیدند . این اخرین قرار داد میان ایران و شوروی پیرامون دریای خزر و معیار اصلی و نهایی برای تعیین **** حقوقی این دریا می باشد .
پس از انقلاب 57 و فروپاشی شوروی و بدلیل مخالفت امریکا با ایران و تشکیل 15 جمهوری استقلال یافته دولتهای روسیه و قزاقشنان و همچنین اذربایجان بدون تعیین **** حقوقی دریای خزر و هماهنگی با سایر کشورها استخراج نفت از ذخایر منطقه را اغاز کردند . این درحالی است که بر اساس مواد 34 و 35 کنوانسیون وین جانشینان کشور تجزیه شده ملزم به پایبندی به قراردادهای گذشته میباشند و همچنین برا ساس قوانین بین المللی دریا ها و در مورد دریاهای بسته همچون خزر هیچ کشوری بدون هماهنگی باسایر کشورها حق اقدامات یکجانبه را ندارد .
گزینه های موجود برای تقسیم خزر :
1-بر اساس **** مشاع و استفاده ی مشترک ( سهم ایران 50 درصد از کل دریا ) : این **** بر اساس قرارداد 1940 حق قانونی ایران را تضمین خواهد کرد و بهترین گزینه برای منافع ایران می باشد .
2-تقسیم همزمان بستر و سطح دریا بین 5 کشور و بصورت مساوی ( سهم ایران 20 درصد از کل دریا ) : این نوع **** پس از عقب نشینی ایران از حق 50 درصدی خود و توسط دولت ایران مطرح شده است .
3-تقسیم بر اساس حقوق بین الملل دریا ها : ( سهم ایران 16 درصد ) در این شیوه که مورد حمایت قزاقستان می باشد منافع ایران بشدت مورد تهدید امنیتی سایر کشورها قرار میگیرد .
4-تقسیم بر اساس بخشهای ملی سهم ایران 11 تا 13 درصد از کل دریا ) : این تقسیم بشتر مورد نظر اذربایجان است .
5-تقسیم بستر و سطح دریا : ( سهم ایران 11تا 13 در صد از کل دریا ) : این دیدگاه بشدت مورد حمایت روسیه و قزاقستان می باشد . زیرا زمینه ی لازم برای تسلط نظامی کشتی های جنگی روسیه را بر سایر کشورها فراهم میاورد .
در پایان از نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی انتظار میرود از انجاییکه طبق اصل 77 قانون اساسی " عهد نامه ها ، مقاوله نامه ها ، قراردادها و موافقت نامه های بین المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد " و با توجه به اصل 78 قانون اساسی " هرگونه تغییر در خطوط مرزی ممنوع است مگر اصلاحات جزئی با رعایت مصالح کشور به شرط اینکه یکطرفه نباشد و به استقلال و تمامیت ارضی کشور لطمه نزند و به تصویب چهار پنجم نمایندگان مجلس شورای اسلامی برسد ." با درایت و هوشیاری لازم منافع این نسل و نسلهای اینده ایران را تضمین نمایند .
ذخاير درياي خزر
درياي خزر واقع در بين كشورهاي ايران، آذربايجان، قزاقستان، روسيه و تركمنستان، بزرگترين درياچه جهان بشمار مي‌آيد. كل ذخاير نفت اين منطقه حدود 243 ميليارد بشكه برآورد گرديده كه حدود 10 ميليارد بشكه آن تثبيت شده و مابقي ذخاير احتمالي مي‌باشند. انجام فعاليتهاي نفتي در اين منطقه به دو دليل مشكلاتي را بوجود آورده است. يك دسته از مشكلات، ناشي از شرايط خاص اين دريا از لحاظ قابليت كشتيراني، ناآرامي دريا، ارتفاع زياد امواج در برخي از نقاط آن و دسته ديگر به عدم اطمينان در مورد چگونگي تعيين رژيم حقوقي درياي خزر و توجه سرمايه‌گذاران و شركتهاي نفتي به اين امر مي‌باشد.در حال حاضر در ايران مطالعه اكتشافي كامل خزر جنوبي (در محدوده‌اي حدود 22 درصد از خزر) صورت گرفته و براي نخستين بار ساختارهاي محتمل نفتي اين منطقه براي حفاري‌هاي اكتشافي مشخص گرديده است. براساس اين مطالعه احتمال وجود نفت و گاز در حداقل 8 بلوك آن بيشتر مي‌باشد. از آنجا كه اكثر اين بلوك‌ها در عمق 400 تا 800 متر از سطح آب قرار دارند لذا براي انجام حفاري اكتشافي در آنها به دكلي مناسب نظير دكلهاي نيمه شناور نياز است كه جهت ساخت چنين دكلي براي حفاري تا عمق 1000 متر نيز اقداماتي صورت گرفته است. همچنين در سال 1380، در خصوص انجام لرزه نگاري سه بعدي به وسعت 2500 كيلومتر مربع به منظور تكميل اطلاعات اكتشافي، اقداماتي آغاز گرديده است. جدول ۱ـ ساختارهاي مهم شناسايي شده در جنوب درياي خزر را به ترتيب اولويت نشان مي‌دهد.
به نقل از:http://www.iranenergy.org.ir/Persian/docs/energyiniran_bill80_doc_naft_zakhayer.htm
