دوستان عزیز همانطور که می دانید این امر با همکاری دانشگاه شهید بهشتی
و بیمارستان مسیح دانشوری صورت گرفته است!
این بیمارستان یکی از بیمارستان های قوی در زمینه ریه می باشد
برای نمونه یک مورد از مورد از عمل های پیوندی که در بیمارستان صورت گرفت رو در این تاپیک ذکر می کنم
************************************************** **
انجام همزمان دو پيوند قلب و ريه در
بيمارستان مسيح دانشوري
زماني که خورشيد در شامگاه روز شنبه 2هفته پيش در پشت کوههاي غرب تهران غروب مي کرد، در انتهاي خيابان دارآباد تهران جنب و جوش به اوج خود مي رسيد.
بيش از 80نفر از کادر پزشکي بيمارستان مسيح دانشوري خود را آماده مي کردند تا عمل کم سابقه اي را تجربه کنند.
اين گروه از ساعت 19 وارد اتاقهاي عمل شدند و تا 7صبح روز بعد به کار خود ادامه دادند تا در طول يک شب ، دو عمل پيوند را همزمان انجام دهند.
آنها علاوه بر انجام پيوند قلب و ريه ، اعضاي ديگر بيمار مرگ مغزي ديگري را براي انجام پيوند به ساير بيمارستان ها فرستادند.
اينک 2انسان به جريان زندگي برگشته اند و مهمتر از آن گروه ديگري از پزشکان ايراني تجربه عمل پيوند قلب به ياري دکتر ماندگار را به دست آوردند و اين نشانه اي مبارک از رشد و گسترش عمل پيوند اعضا در ايران است.
گزارش زير حاصل گفتگو با اعضاي تيم جراحان اين پروژه و دکتر علي اکبر ولايتي ، رئيس اين مرکز پزشکي است که اينک به عنوان يک مرکز علمي ، پژوهشي و پزشکي ، خود را به جامعه پزشکي ايران معرفي کرده است.
در بيمارستان مسيح دانشوري پس از آن که لباسهاي استريل را مي پوشيم به ديدار 2انساني مي رويم که تا چند روز قبل به سختي و دشواري به زندگي خود ادامه مي دادند، اما اينک فرصتي براي زندگي دوباره به دست آورده اند.
زماني که وارد اتاق جوان 17ساله پذيرنده پيوند ريه شديم باورمان نمي شد کمتر از يک هفته پيش وي در تنفس عاديش هم با مشکل مواجه باشد، اما اينک وي با چهره اي خندان از اميدهاي پيش رو و قصدش براي ادامه تحصيل در رشته کامپيوتر مي گويد.
او که از بار سنگيني نفس ها رهايي يافته اميدوارتر از هر کسي از ادامه تلاش براي زندگي سخن مي گويد، اندکي آن سوتر نيز جوان ديگري خود را براي مرخصي از بيمارستان آماده مي کرد.
اکنون قلب جديدي در سينه او مي تپد و او نيز بار ديگر درهاي دنيايي جديد را به روي خود گشوده مي بيند که به همت ايثار و تصميم گيري عقلاني و منطقي خانواده هاي جواناني که دچار مرگ مغزي شده بودند به روي او باز شده است.
پروژه پيوند همزمان
اين پروژه اين گونه آغاز شد که براساس گزارشي از مرگ مغزي در بيمارستان شريعتي ، خانم دکتر نجفي زاده سرپرست تيم پيوند ريه و مسوول بخش فراهم آوري اعضاي پيوندي به همراه پزشک ديگري براي تعيين وضعيت ريه مصدوم به بيمارستان شريعتي مي روند و شنبه وضعيت ريه را براي بار دوم تاييد مي کنند، آنها يک بار هم روز پنجشنبه شرايط ريه را تاييد کرده بودند، اما هنوز خانواده اهدائکننده تصميم قطعي را نگرفته بودند و سرانجام شنبه همه چيز مهيا مي شود.
همزمان بيمار مرگ مغزي ديگري به بيمارستان دانشوري منتقل مي شود که به دليل عفونت ريه امکان استفاده از اين عضو وي براي اهدائ وجود نداشت، اما قلب وي در شرايط فوق العاده مطلوبي قرار داشت که شرايط مطلوب آن از سوي تيم پزشکي تاييد مي شود.
مطابق معمول اين قلب بايد براي پيوند در اختيار تيم پزشکي بيمارستان شريعتي قرار گيرد، اما دکتر ماندگار و همکارانش شب قبل پيوند قلب ديگري را انجام داده بودند و عملا امکانات لازم براي پيوند دوم وجود نداشت.
به همين دليل تيم پزشکي جراحي قلب بيمارستان مسيح دانشوري پيشنهاد مي کند عمل با کمک تيم جراحي قلب اين بيمارستان و با حضور دکتر ماندگار در اين بيمارستان اتفاق افتد.
وزارت بهداشت نيز به شرط پذيرفتن مسووليت از سوي دکتر ماندگار با اين پيوند موافقت مي کند و بدين ترتيب همه چيز براي اولين پيوند قلب در بيمارستان مسيح دانشوري مهيا مي شود.
بيمارها به اتاق عمل منتقل مي شوند؛ از يک سو ريه از بيمارستان شريعتي به محل جراحي منتقل مي شود و همزمان ديگر اعضاي مورد رضايت خانواده بيمار بيمارستان مسيح نيز به بيمارستان هاي ديگر انتقال داده مي شود.
با رسيدن ريه ، تيم دکتر نجفي زاده عمل پيوند ريه را آغاز مي کند. در همين اوقات در بخش ديگري از بيمارستان که تقريبا همه نيروي خود را گرد آورده مراحل ابتدايي پيوند قلب مهيا مي شود.
دکتر ضرغام حسين احمدي سرپرستي اين تيم کاري را بر عهده دارد اگر چه در گفتگو با ما تاکيد دارد اين کار يک کار گروهي است و نمي توان کار را به يک نفر نسبت داد.
ساعت 2نيمه شب دکتر ماندگار به تيم جراحي قلب مي پيوندد تا به طور مشترک با دکتر احمدي اين پيوند را انجام دهد. سرانجام ساعت 7صبح ، باطلوع خورشيد از شرق 12ساعت جراحي بدون توقف به پايان مي رسد و 2انسان در اين بيمارستان زندگي جديد خود را از سر مي گيرند.
فشردگي اين پروژه کم سابقه به حدي است که 17عمل جراحي روز بعد به تعويق مي افتد، اما تمام خستگي ها در چند روز بعد و با ديدن شرايط ايده آل بيمارها، جاي خود را به شادي وصف ناپذيري بدل مي کند.
مرکز تخصصي پيوند ريه
عمل جراحي پيوند ريه که يکي از جراحي هاي پيوندي پيشرفته است تا کنون 12بار در ايران انجام شده و بيمارستان امام آغاز گر اين پيوندها بود، اما در مراحل بعدي تمرکز اين پيوندها به بيمارستان مسيح دانشوري منتقل شد و پيوندهاي بعدي از سوي تيم پزشکي اين بيمارستان و با حضور آنها در نقاط مختلف انجام شده است.
دکتر نجفي زاده درخصوص بيماري هايي که عملکرد ريه را مختل کرده و عمل پيوند را ضروري مي کند به سه دسته مهم اشاره مي کند بيماري هاي COPDکه در 85درصد موارد به دليل استعمال دخانيات به وجود مي آيد، فيبروزهاي ريه که عمدتا به دليل استنشاق ذرات معلق در هوا، بيماري هايي مانند رماتيسم مفصلي يا بيماري هاي التهابي به وجود مي آيند و برونشيکتازي ها که عمدتا به شکل مادرزادي شکل مي گيرد و اگر به موقع کنترل نشود مي تواند منجر به آسيب هاي جدي و نهايتا ضروري شدن پيوند ريه شوند.
اگرچه در دنيا عمده بيماري هاي پيوندي به دليل COPDها تحت اين پيوند قرار مي گيرند، اما در ايران عمده درخواست کننده ها را دسته 2و 3تشکيل مي دهند.
دکتر نجفي زاده توضيح مي دهد که بيماران دسته اول کمتر به مراکز پيوند معرفي مي شوند و آن هم به دليل توانايي کمتر آنها در قبول پيوند به دليل اعتياد است.از 12مورد پيوند ريه در ايران 7مورد موفق بوده که تقريبا آماري معادل 58درصد است ، اما اين آمار در جهان نزديک به 70درصد گزارش شده است.
دکتر نجفي زاده درباره علت اين تفاوت به دو مورد اصلي اشاره مي کند؛ نخست آن که به دليل طولاني بودن فهرست انتظار دريافت عضو، پيوند براي افرادي انجام مي شودکه حالت بحراني تري دارند و به همين دليل بيماري در آنها تا حدي پيشرفته که بدن را کاملا ضعيف کرده و در حالت بحراني عمل پيوند صورت مي گيرد و همين توانايي بدن براي دريافت پيوند را کاهش مي دهد.
اين مساله زماني اهميت خود را بيشتر نشان مي دهدکه شرايط بيماراني را که در اين فهرست قرار مي گيرند مرور کنيم ، افرادي که طول عمر آنها بدون پيوند کمتر از 2سال تخمين زده مي شود يا بدون اکسيژن نمي توانند به زندگي ادامه دهند و قدرت فعاليت هاي معمول از آنها گرفته شده باشد. حال بحراني ترين افراد اين فهرست را مي توان تصور کرد که با چه شرايطي روبه رو هستند.
دکتر نجفي زاده اما معضل ديگري که باعث تفاوت اين آمار مي شود را جدي تر مي داند و آن نبود فرهنگ مراقبت از خود، بين بيماران است.
وي به ياد مي آورد که 2بيماري که پيوند موفق ريه داشته اند به دليل اين که مراقبت دقيقي از خود نداشتند از دست رفتند. يکي از آنها داروهاي خود را سر خود کم کرده بود و ديگري نيز عفونت کليه خود را 1.5ماه بعد گزارش داده که ديگر کار از کار گذشته بود. وي با تاکيد بر اهميت نقش مراقبت هاي پيگير در عمل پيوند با اطمينان اعلام مي کند که تمام مسائل مربوط به پس از عمل پيوند ريه در صورت مراجعه به هنگام قابل حل خواهد بود.
کمبود اهداکنندگان
اما مشکل بزرگتري هم وجود دارد و آن تفاوت ميان تعداد تقاضا و اهدائکنندگان از سوي ديگر است.در حال حاضر 120نفر در فهرست انتظار بيماران پيوند ريه قرار دارند و اين در حالي است که با توجه به حساسيت فوق العاده ريه از هر 20اهداکننده تنها يک ريه مي تواند در پيوند به کار رود.
حال اين واقعيت را در نطر بگيريد که در هر سه ماه 30مرگ مغزي رخ مي دهد که از اين 30مورد تنها 6خانواده با اهدائ عضو موافقت مي کنند بنابراين در هر سه ماه تنها 6مورد اهداکننده وجود دارد و با توجه به اين که يک بيستم ريه ها قابل پيوند هستند متوجه زمان طولاني که لازم است فهرست انتظار به جلو حرکت کند را متوجه خواهيم شد.
دکتر نجفي زاده و همکارانش که از شهريور سال گذشته با تاسيس پايگاه
www.iran-ehda.com زمينه اي براي جلب انگيزه مردم در اهداي عضو ايجاد کرده اند به ضرورت بحث فرهنگي در اهداي عضو اشاره مي کند.
وي اشاره مي کند که چون آمادگي فرهنگي وجود ندارد ما در شرايط فوق العاده بحراني که خانواده اي با يک مصيبت مواجه شده و تازه مي خواهيم به آنها توضيح دهيم که داستان مرگ مغزي چيست ولي اين زمان مناسبي نيست و از قبل بايد اين کار را انجام داد.
تاکنون 20هزار نفر عضو طرح اهداي عضو اين سايت شده اند و کارتهاي اهداي عضو دريافت کرده اند. وي به نقش رسانه ها در اين فرهنگ سازي اشاره مي کند و با انتقاد با برخي برنامه هاي صداوسيما که در افراد مرگ مغزي يکباره به زندگي برمي گردند تفکيک ميان مرگ مغزي با کما تاکيد مي کند که مرگ مغزي به هيچ وجه برگشت پذير نيست و تاکنون حداکثر توانسته اند يک هفته مرگ مغزي را با پيشرفته ترين دستگاه ها براي حفظ اندام ها زنده نگاه دارند.
وي از رسانه ها مي خواهد که در اين فرهنگ سازي شريک شوند و از مردم مي خواهد تا داستان اهداي عضو را مطالعه کنند.
در ميان گفتگو با او تلفن زنگ مي زند و خبر از مورد مرگ مغزي ديگري در بيمارستان شريعتي داد. بدين ترتيب پروسه ديگري آغاز شد تا طي آن شايد بتوان شعله هاي حيات را از دل خاکستر مرگ چون ققنوسي دوباره برافروخت.
آغاز پيوند قلب در بيمارستان دانشوري
اما اگر جراحي پيوند ريه در بيمارستان مسيح دانشوري ، جراحي با سابقه اي به حساب مي آيد پزشکان اين بيمارستان براي اولين بار طي يک شب تاريخي توانستند عمل پيوند قلب را با موفقيت انجام دهند.
پروژه بزرگي که به گفته دکتر شريفي از اعضاي تيم جراحي تنها با کمک يک همکاري گسترده بين پزشکان مختلف و اعضاي تيم پزشکي امکان پذير بود و البته آنچه در گفتگو با اعضاي تيم مشهود بود سپاس آنها از حمايت ، حضور و اعتماد دکتر ماندگار در اين پروژه بود.
دکتر شريفي در اين خصوص با يادآوري کمک بزرگ دکتر ماندگار اشاره مي کند؛ اگر اعتماد ايشان نبود شايد چند سال ديگر بايد براي اين موفقيت صبر مي کرديم و الان تيم خوشحال است که جواب اعتماد دکتر ماندگار را با بيماري که آماده مرخص شدن از بيمارستان بود و در شرايط مطلوبي قرار دارد، داده است.
دکتر شريفي درباره وضعيت قلبي بيمار مي گويد؛ از نظر قلبي کاملا بيمار آماده ترخيص است و ما مشکلي در اين خصوص نداريم، اما بخش عمده اي از بار اين جراحي بر دوش دکتر ضرغام حسين احمدي بود.
دکتر احمدي درخصوص پيش زمينه اين پيوند که نخستين پيوند قلب در مجموعه بيمارستان هاي دانشگاه شهيد بهشتي است اشاره مي کند و مي گويد: از ابتدا هدف ما استفاده از تجربيات ديگر دانشمندان براي اين پيوند بود؛ چرا که به دست آوردن اين تجربه مي توانست با خطرات جاني براي بيماران همراه باشد، به همين دليل تصميم گرفتيم از فردي که بيشترين تجربه را در ايران در اين خصوص داشته ياري بگيريم.
به همين دليل با دکتر ماندگار مذاکراتي داشتيم و ايشان هم قول همکاري با ما را داده بودند و هفته گذشته با مجموعه شرايطي که پيش آمد فرصت تحقق اين پيوند فراهم آمد و سرانجام عمل با حضور دکتر ماندگار دنبال شد و با موفقيت به پيش رفت.
خوشبختانه توانستيم با تلاش همه اعضاي تيم پزشکي و پرستاري کار بسيار بزرگي را در اين پروژه که شامل يک اهدائ عضو، يک پيوند قلب و يک پيوند ريه بود انجام دادند، به بهترين نتيجه برسيم.دکتر احمدي با ذکر نام تک تک اعضاي تيم همکارانش از آنها تقدير مي کند.
در کشور ما تا کنون حدود 170پيوند قلب انجام شده که به گفته دکتر احمدي حدود 50درصد آنها موفق بوده (طول عمر بيش از يک سال پس از عمل) در حالي که اين آمار براي امريکا حدود 80تا 90درصد است.
وي نيز همچون دکتر نجفي زاده عمده ترين علت اين تفاوت را در مراقبت هاي پس از عمل مي داند.وي درباره شايع ترين عللي که منجر به پيوند مي شود، اين عامل را در ايران بيماري هاي ضعف عضلات قلبي ارزيابي مي کند در حالي که در دنيا عمدتا بيماري عروق کرونر قلبي است.
با توجه به اين که در اکثر موارد مرگ مغزي قلب سالم مي ماند و تنها در صورت هماهنگي گروه خون و اندازه قلب امکان پيوند وجود دارد و با توجه به تعداد حوادث و موارد دکتر احمدي معتقد است در صورت فراهم آمدن شرايط جنبي چنين جراحي هايي مي توان تا حد زيادي پاسخ فهرست انتظار افراد پيوند قلب را داد.
دکتر احمدي نيز با تاکيد بر ضرورت کار فرهنگي در خصوص اهداي عضو و فرهنگ اين کار در کشور با پذيرش بالاي جامعه ما اشاره مي کند که چقدر سريع اين مساله در آن رشد داشته و اصلا قابل مقايسه با کشورهاي ديگر نيست.
وي همچنين به برخي برنامه هاي جنبي نظير جشن نفس اشاره مي کند که در آن هر سال با حضور شخصيت هاي هنري ، فرهنگي و ورزشي خانواده هاي اهدائکننده و دريافت کننده ها نيز حضور مي يابند و شايد براي اولين بار با يکديگر آشنا مي شوند.
دکتر احمدي تاکيد مي کند که اين فرهنگ سازي ضرورت جدي دارد چراکه زمان طلايي ما تنها 72ساعت پس از بروز سانحه است و ديگر نمي توان از اعضا استفاده کرد و به همين دليل بايد به اوج ايثار خانواده ها توجه کنيم که در چنين شرايط بحراني اجازه اهدائ را مي دهند.
وي يادآوري مي کند که گاهي در صحبتهاي خصوصي پرسنلي که در جريان پيوند قرار دارند و يا زماني که خود را جاي اهداکنندگان مي گذارند نمي توانند با اطمينان تصميم بگيرند و اين نشانه نقش مهم اين خانواده ها در نجات جان ديگر انسان هاست. بخصوص اين که هيچ چشمداشت مالي در اين بين وجود ندارد.
دکتر احمدي نيز چون دکتر نجفي زاده تاکيد مي کند که در چنين پروسه اي به محض اين که نامي يا کلامي از چشمداشت مالي به ميان آيد کل فرآيند متوقف مي شود و در تمام دنيا نيز چنين رويه اي موجود است و اين اهدائ بايد بدون هيچ چشمداشتي صورت گيرد.
مرکزي پژوهشي از زبان دکتر ولايتي
پايان ديدار ما از بيمارستان مسيح دانشوري در دفتر ساختمان قديمي مرکز اين مجتمع اتفاق افتاد؛ جايي که دفتر رياست بيمارستان قرار دارد؛ جايي که با دکتر علي اکبر ولايتي درخصوص موفقيت ها و تلاشهاي پژوهشي اين مرکز گفتگو مي کنيم.
دکتر ولايتي با اشاره به جايگاه رفيع چنين عمل جراحي (پيوندها) در دانش پزشکي به تلاشهايي اشاره مي کند که در اين مرکز صورت گرفته تا وزارت بهداشت و دانشگاه شهيد بهشتي اجازه اين پيوند را صادر کنند.
تلاشهايي که نشان دهنده توانايي بالاي متخصصان اين مرکز است. دکتر ولايتي درخصوص اين هماهنگي ها مي گويد: ما امروز در زمينه پيوند ريه نه تنها در ايران بلکه در منطقه هم تبديل به مرکزي ارجاعي شده ايم. چنين اعمال جراحي نشانه بارزي از وفاق و همدلي و کار گروهي پيشرفته اي است که ميان اعضاي تيم پزشکي صورت مي گيرد.
در همين عمل اخير علاوه بر حدود 80نفر تيم پزشکي ، 4نفر رزيدنت فوق تخصص جراحي ريه از بيمارستان امام و شهيد بهشتي حاضر بودند و يکي از جراحان هم از شيراز خود را به تهران رساند تا از نزديک اين جريان را دنبال کند که اين خود تلاش جدي درخصوص گسترش آموزش در کشور است.
دکتر ولايتي به هماهنگي فوق العاده اي که چنين پروژه کم سابقه اي طلب مي کند اشاره کرد و با اشاره به تاييد شخصي چون دکتر ماندگار از امکانات و خدمات پزشکي و بويژه خدمات پس از عمل که در اين بيمارستان فراهم آمده بود به عنوان نقطه برجسته اي ياد مي کند.
دکتر ولايتي وقوع چنين اتفاقاتي در ايران را نشانه اي از رشد بي نظير کشور ما در عرصه هاي پزشکي ، پس از انقلاب عنوان مي کند و با اشاره به اين که امروزه بسياري از افرادي که براي درمان به خارج اعزام مي شدند در ايران درمان مي شوند، مي افزايد: شما بدانيد که امروز، بسياري از ايرانيان مقيم کشورهاي پيشرفته غربي براي انجام درمان هاي تخصصي خود به ايران مي آيند؛ چرا که هم در کشور خود هستند، هم هزينه کمتري براي آنها پرداخت مي شود و از همه مهمتر به توانايي علمي پزشکان ايراني ايمان دارند.
وي به برخي از پيشرفت هاي پزشکي بيمارستان مسيح دانشوري اشاره مي کند که از جمله آنها مي توان به انجام عمل جراحي هاي عروق ريوي و قلب اشاره کرد که در رده عملهاي قلب دشوار قرار دارد و در اين مرکز انجام مي شود، فعاليت ديگر در حوزه پيوند که دکتر ولايتي مژده رخ دادن آن را مي دهد پيوند همزمان قلب و ريه بر روي يک نفر است که با توجه به بروز برخي از بيماري هايي که همزمان ريه و قلب را هدف قرار مي دهند ضرورت انجام آنها وجود دارد و تاکنون در ايران انجام نشده و اينک در فهرست اولويت هاي اين مرکز پزشکي قرار دارد.
انجام عمل کوتاه کردن ناي در اين مرکز که در رده جراحي هاي پيشرفته و مدرن به شمار مي رود يکي ديگر از موفقيت هاي اين مرکز است. امروزه پزشکان اين مرکز مي توانند بخش آسيب ديده ناي را به طول 7سانتيمتر کوتاه کنند.
بخش ديگري از فعاليت هاي اين مرکز بخش درمان ليزري و اندوسکوپي است و همچنين بخش تحقيقات آسم و سرطان ريه که يکي از بخشهاي منحصر به فرد اين مرکز پژوهشي را شکل داده است. دکتر ولايتي با توجه به فعاليت اين بخش اشاره مي کند که عملا هيچ گاه با تخت خالي در اين بخش مواجه نمي شويم.
وي با اشاره به بيش از 3000مترمربع فضاي آزمايشگاهي به نقش تحقيقاتي اين مرکز در توليد مقالات علمي اشاره مي کند و اين که امروزه بانک ميکروبي درخصوص سل و موارد مشابه در اين مرکز ايجاد شده و اين موضوع داراي ارزش تحقيقاتي و علمي بين المللي است و اين بويژه با توجه به اختصاصات ژنتيکي هر ويروسي فوق العاده قابل توجه است.
دکتر ولايتي در پايان با يادآوري بخش مهمي از فعاليت هاي مرکز تحقيقاتي بيمارستان مسيح دانشوري از انتخاب اين مرکز از سوي سازمان بهداشت جهاني به عنوان مرکز منطقه اي تحقيقات بيماري هاي سل و ريه ياد مي کند.دکتر ولايتي هم در باره پيوند به ضرورت فرهنگ سازي اشاره مي کند و اين که چگونه مجموعه فعاليت هاي ساليان اخير تا حد زيادي به نتيجه رسيده است و با وجود هزينه هاي بالايي که چنين عملهايي دارند با جديت پيش مي رود.
زماني که با دکتر ولايتي خداحافظي مي کنيم و از ميان باغ قديمي در انتهاي خيابان دارآباد مي گذريم نمي توانيم از زحماتي که بدون هيچ ادعايي در شهر ما براي پيشبرد مرزهاي دانش و خدمت به مردم انجام مي شودچشم بپوشيم.
زنان و مرداني در دل آزمايشگاه ها و در چنين مراکز پژوهشي شبانه روز در تلاشند تا سلامت را عمومي تر کنند و اين بار شايد نوبت ماباشد تا با صدور اجازه پيوند اعضاي بدنمان به ديگران به اين جنبش بزرگ بپيونديم.
اميدواريم هيچ گاه سانحه بدي پيش نيايد، اما اگر روزي اتفاق افتاد چه بهتر که اعضاي بدن ما به ديگران زندگي دوباره بخشند.
*
