طبق روال معمول آژانس هواشناسي ايران، روزهاي جمعه پيش بيني هفتگي ارائه مي گردد. امروز هم بنا داريم چشم اندازي در هفته پيشرو از آب و هواي كشور ترسيم نمائيم.
شاخص شبه دو سالانه QBO در برگيرنده نوسانات باد مداري ناحيه حاره در استراتوسفر مي باشد. اين نوسان از اواسط سال 2013 وارد فاز مثبت (غربي) خود شد. در طي فاز مثبت اين شاخص مولفه مداري باد ناحيه حاره لايه استراتوسفر در تراز 30 ميلي بار غربي (شرق سو) مي باشد كه از فراواني و شدت بندال هاي عرض هاي بالا گاهش مي دهد. به همين دليل، از ابتداي سال ميلادي جاري ما شاهد تعداد اندكي از پديده گرمايش ناگهاني استراتوسفري (SSW) بوديم و گرمايش رخداده در اوايل ژانويه كوچك بوده، به همين دليل ورتكس قطبي عموما از شدت نسبي برخودار بوده ست.
اما پديده مهمي كه بايد به آن اشاره شود، وقوع سلسله رخداد پديده گرمايش ناگهاني استراتوسفر طي روزهاي آينده خواهد بود. همچنان كه در نقشه زير مشاهده مي كنيد، ناهنجاري دماي لايه 30 هكتوپاسكال بعنوان استراتوسفر مياني در آسياي شمال شرقي، شمال اقيانوس آرام و همچنين بر روي اطلس شمالي و غرب اروپا بالاتر از هنجار مي باشد بالطبع بر روي غرب روسيه و خاورميانه و همچنين بر روي ايالات متحده ناهنجاري منفي دما مشاهده مي شود. اين وضعيت نشاندهنده گرمايش در حال رويداد و فشرده شدن ورتكس قطبي استراتوسفري ست.
گرمايش بزرگ (Major) زماني اتفاق مي افتد كه بادهاي غربي در 60 درجه شمالي و 10 هكتوپاسكال (ارتفاع ژئوپتانسيل) معكوس مي شوند، يعني شرقي مي شوند. يك شكست كامل ورتكس قطبي مشاهده شده و ورتكس يا به 2 ورتكس تقسيم مي شود و يا از موقعيت نرمال خود بر فراز قطب جابجا مي گردد و گرمايش كوچك (Minor) مشابه گرمايش هاي بزگ هستند هر چند آنها كمتر چشمگير هستند، بادهاي غربي كند شده اما معكوس نمي شوند. به همين جهت هرگز شكست ورتكس قطبي مشاهده نمي شود.
در نقشه زير بادهاي لايه 10 هكتوپاسكال مشاهده مي شود.
بررسي الگوهاي ارتفاع تراز مياني (500 هكتوپاسكال)، بيانگر وجود پتانسيل وقوع پديده بندال (بلاك) در حوزه غربي و شمال شرقي ايالات متحده مي باشد. بطوريكه پشته پرفشار در غرب امريكا ضمن تقويت به سمت قطب گسترش پيدا مي كند. همانطور كه در تصوير زير مشاهده مي كنيد، طي 9 روز آينده بخش غربي آمريكا با پديده بند آئي مواجه مي باشد. اين وضعيت همچنين با تقويت نسبي پرفشار آزور مستقر بر روي اطلس همراه بوده، كه نشاندهنده درجاتي از فاز مثبت شاخص NAO مي باشد. به دليل افزايش ارتفاع تراز مياني بر روي ناحيه قطب شمال و تضعيف ورتكس ناشي از وقوع گرمايش استراتوسفري، شاخص AO در فاز منفي خود بسر مي برد.
چنين شرايطي موجب تغيير در وضعيت الگوهاي جت استريم عرض مياني بر روي ايالات متحده و اروپا مي شود. به اين صورت كه جت استريم قطبي شمال آرام در مواجه با پشته بندال غرب آمريكا به عرض هاي بالاتر منتقل شده، ليكن در شرق اين كشور ضمن كشيده شدن به عرض هاي پائين تر با جت استريم اقيانوس آرام ادغام مي گردد (منطقه ناوه)، سپس با ورود به ناحيه اطلس پس از عبور از فراز پشته آزور در غرب اروپا به سمت عرض هاي پائين تر گسترش خواهد يافت. در اينجا ذكر نكته اي ضروي به نظر ميرسد: به دليل الگوي استراتوسفري كه پيشتر در بالا ذكر شد، منطقه غربي خاورميانه تحت تاثير بخش پشت ناوه ورتكس استراتوسفري بوده لذا تاوايي لازم جهت سيكلون زائي به حداقل ميزان خود خواهد رسيد اين وضعيت توام با فاز مثبت شاخص NAO و وضعيت استقرار MJO در فاز 6 منجر طي هفته پيشرو به تقويت گردش واچرخندي تراز مياني و تقويت پشته پرفشار جنب حاره مي گردد. از اينرو دپرسيون هاي منطقه معتدله اروپا به عرض هاي بالاتر منتقل شده و تنها به دليل استقرار همين پشته و ايجاد جريانات شمال غربي بر روي كشور و شرق خاروميانه امكان تاثير گذاري جريانات ضعيف ناپايدار در نوار شمالي كشور و شرق خاروميانه و همينطور آسياي ميانه وجود خواهد داشت.
با توجه به شكل بالا مي توان انتظار داشت كه با گسترش گرمايش استراتوسفري به سمت قطب و افزايش دماي شمالگان، با تضعيف بيشتر ورتكس، فاز منفي شاخص AO تداوم داشته و اين امر موجب گسترش منطقه ناوه در اواخر ژانويه به روي منطقه اروپا گردد.