به نام خدا
ویرایش پاور تحت استاندارد ATX :
یکی ازمتغیرهایی که درمنابع تغذیه کامپیوتری وجود دارد ، ویرایش و تناسب پاور با سخت افزار هر دوره می باشد.ساختارداخلی منابع تغذیه کامپیوتری از ابتدا تا کنون دارای چند ویرایش مختلف می باشند .
توليد منابع تغذيه تحت استاندارد ATX 12V از فوريه سال 2000 ميلادي با ويرايش 1.0آغاز گرديد. اين طراحي درحالت عمومي فقط شامل خروجي هاي+5V +12V , -5V , -12Vبود كه بر مبناي سوئيچ كامل جريان عمل مي نمود .
در آگوست همان سال ويرايش 1.1 به بازار آمد . تفاوت اين ويرايش ، اضافه شدن خروجي 3/3+ و پايه ريزي فرمت اوليه منبع تغذيه به شكل امروزي بود . از ديگر تغييرات ايجاد شده در ويرايش 1.1 طراحي سيگنال PS-ON براي منبع تغذيه بودكه به واسطه آن مادربرد با ارسال پالس براي منبع تغذيه، توانايي روشن وخاموش كردن آن را داشته باشد.همچنين منبع تغذيه نيزبايد مدت زماني رابراي ذخيره شدن اطلاعات و برگشت به حالت قبل از بارگذاري ، محاسبه نمايد تا در حالتي كه اطلاعات باز مي باشند ، دستگاه خاموش نگردد . در غير اين صورت به هنگام روشن شدن مجدد دستگاه ، عمليات Scan Disk انجام خواهد پذيرفت . اين زمان در استاندارد ATX 12V بين 10ms تا 100msدر نظر گرفته شده است .
اين ويرايش تا ژوئن سال 2002 ميلادي به همان شكل به بازار عرضه مي گرديد. از اين مقطع ويرايش 1.2 كار خود را آغاز نمود . در اين طراحي مبحث حداقل توان مصرفي ( Low Load ) در شاخه +5V يكي از مهمترين تغييرات به وجود آمده بود. يعني تازماني كه از بخش خروجي مثبت 5 ولت جرياني معادل حداقل 3 آمپر عبور نكند منبع تغذيه در رگولاسيون ولتاژ صحيح خود قرار نمي گيرد .
ويرايش ATX 12V Ver1.3 :
اين ويرايش درآوريل سال 2003 ميلادي تحت استاندارد ATX 12V به بازار آمد . طراحي دراين ويرايش علاوه بر مواردي كه در ويرايش 1.2 به آن اشاره شد، شامل موارد زير نيز بود:
= به روزرساني بخش توان منبع تغذيه وبالا بردن مقدار جريان خروجي از كليه شاخه ها.
= فعال سازي و برنامه ريزي جهت بالا بردن راندمان منبع تغذيه ( Efficiency ) .
= بالا بردن راندمان منبع تغذيه در مقطع Full Load از68% به 70% بازدهي كامل .
= اضافه كردن و متمايز نمودن كابل و كانكتور Serial ATA ( SATA ) .
= طبقه بندي نمودن نويزصوتي ودرنتيجه كاهش اين نويزتا كمترين حالت تعريف شده.
= تنظيم مجددرگولاسيون متقابل و طراحي به شكلي كه براي هركدام از واحدهاي خروجي ولتاژ ، مقدار مشخصي توان وجود داشته باشد كه اين مسئله براساس طراحي و نياز سخت افزارهاي هردوره متفاوت مي باشد. به طور مثال در طراحي ويرايش 1.2 مقدار توان كلي خروجي شاخه +5V بالاتر از مقدار توان خروجي شاخه +12V قرار گرغته بودكه اين مسئله در ويرايش 1.3 تقريبا به صورت مساوي در هردو شاخه تعريف گرديده بود .
ويرايش ATX 12V Ver2.0 :
اين ويرايش در فوريه سال 2003 ميلادي خود را به بازار سخت افزار معرفي نمود . چرا كه در اين مقطع كم پس ازعرضه ويرايش1.3 شاهدانقلابي درتكنولوژي توليدات سخت افزاري بوديم. در سخت افزارهاي جديد پس از آن دوره ، توان مصرفي اصلي بر روي شاخه +12V متمركز گرديده است . بر اين اساس در طراحي ويرايش 2.0 مبناي اصلي توان خروجي بر عهده خروجي شاخه +12V قرار داده شده است . توجه شما را به مهمترين تغييرات ايجاد شده در طراحي ويرايش 2.0 تحت استاندارد ATX 12V جلب مي نماييم :
= افزايش توان شاخه+12V واارائه آن درحداقل دوشاخه مجزا. ( به دليل افزايش جريان دراين بخش) طبق استاندارد ATX در صورت اعمال بار بیش از 18 آمپر بر روی خروجی 12 ولت ، نیاز به معرفی شاخه دوم 12 ولت می باشد. یکی دیگر از دلایل جداسازی شاخه های خروجی 12 ولت عدم تاثیر گذاری هارمونیک های شاخه 12 ولت اول بر روی دیگر شاخه های 12 ولت می باشد که موجب گردیده دامنه نویز خروجی شاخه های دوم به بعد بطور چشمگیری کاهش یابد و سیستم شما راحت تر و بدون تداخل فرکانسهای اضافی به کار خود ادامه دهد. معمولا شاخه 12 ولت اول برای تغذیه الکترو موتورها استفاده می گردد.
= اضافه شدن چهار واحد به كانكتور اصلي خروجي در منبع تغذيه و معرفی کانکتور 24 پین متناسب با سخت افزار روز ، یکی از مهمترین مواردی بود که از نظر ظاهری ، مصرف کننده را متوجه تغییر تکنولوژی به کاربرده شده می نمود. متاسفانه گاها مشاهده می شود که در بازاراز تبدیل 20 به 24 پین استفاده می شود و هیچ سوالی در ذهن ایشان مطرح نمی شود که اگر قرار بر استفاده از پاورهای 20 پین بود ، چرا مادربردها از کانکتور 24 پین استفاده می نمایند؟ در حقیقت این تغییر شکل ، هشداری بابت افزایش مصرف سخت افزار ها از شاخه 12 ولت پاور بود!
= افزايش راندمان منبع تغذيه دراين طراحي باتوجه به تغيير توان هر شاخه خروجي .
= به روز رساندن جدول مصرف و توان خروجي منبع تغذيه .
= به روزرساندن رگولاسيون متقابل وتنظيم اثرگذاري مصرف ولتاژهرشاخه برروي ولتاژشاخه ديگر.
= به روز رساندن مقدار جريان عبوري از كليه شاخه ها نسبت به سخت افزارها .
= تهيه وتوليد منابع تغذيه باقدرتهای 350 و 400 وات سازگار با سخت افزار.
= حذف خروجي -5V ازروي كانكتور اصلي خروجي ( تغذيه كننده كارتهاي ISA ).
= حذف كانكتور AUX از روي خروجي هاي منبع تغذيه .
= اضافه شدن واحد كنترل حرارت به طراحي داخلي منبع تغذيه .
ويرايش ATX 12V Ver2.01 :
درژوئن سال2004 ميلادي سري جديد منبع تغذيه باويرايش 2.01 تحت استاندارد ATX 12V وارد بازار گرديد . در ويرايش 2.01 علاوه بر رعايت كليه موارد لحاظ شده در ويرايش 2.0 شاهد در نظر گرفته شدن موارد ذيل نيز بوديم .
= كاهش درصد خطاي خروجي شاخه +3.3V
= كاهش و كنترل نویز و ریپل در خروجي دوم شاخه +12V يعني +12V2 .
= حذف كامل بخش خروجي -5V از روي برد داخلي .
= افزايش توان شاخه +5V/SB از حداقل 2.0A به بالا .
ويرايش ATX 12V Ver2.1 & ATX 12V Ver2.2 :
مارس سال 2005 ميلادي شاهد ارائه دو ويرايش 2.1 و 2.2 تحت استاندارد ATX 12V بود ،كه در حقيقت يك ويرايش محسوب مي شوند و تنها در ويرايش 2.2 نقايص مشاهده شده در ويرايش 2.1 به سرعت برطرف گرديده شده و از ارائه آن به بازار جلوگيري به عمل آمده است.
توجه شما را به مهمترين تغييرات اعمال شده در ويرايش 2.2 جلب مي نماييم :
= تصحيح و افزايش مجدد مقدار توان خروجي شاخه دوم +12V ( +12V2 ) .
= بالا بردن راندمان منبع تغذيه در كليه مقاطع ( Low Load ~ Full Load ) به بالاتر از 70 درصد بازدهي كامل .
= افزايش توان كابلها و كانكتورهاي خروجي و ايزولاسيون كامل ترمينال خروجي شاخه +12V در هر دو شاخه بر روي برد اصلي منبع تغذيه .
= توليدوعرضه اين طراحي با توان هاي 450 و 500 و 550 وات، متناسب با سخت افزارهاي اين دوره .
جمع بندي تاريخچه طراحي منبع تغذيه برپايه استاندارد ATX 12V :
با نگاهي گذرا به اطلاعات ارائه شده و روند پيشرفت و ارتقاي تكنولوژي منبع تغذيه تا امروز،چند پارامتر اصلي را مي توان متمايز و مشخص نمود ؛
= افزايش ضريب اطمينان منبع تغذيه دربخش مدار كنترل ولتاژ و خطا ( pwm ) .
= افزايش راندمان منبع تغذيه در كليه مقاطع ( Low Load ~ Full Load ) .
= افزايش توان كلي شاخه خروجي +12V و تصحيح خطاي خروجي اين شاخه بنا به درخواست توليدكنندگان سخت افزار و نياز بازار ، چرا كه منبع تغذيه متاثر از سخت افزار مي باشد واين مسئله بالعكس صورت نمي پذيرد .
= كاهش نويز و ريپل كليه شاخه هاي خروجي و کاهش صدا و حرارت توليدشده از منبع تغذيه به واسطه افزايش راندمان منابع تغذیه و تعبیه مدار کنترل هوشمند دور فن متناسب با حرارت تولید شده.
= افزایش توان کلی خروجی شاخه 12 ولت و تصحیح خطای خروجی این شاخه .
امروزه با توجه به سخت افزارهای جدید مانند کارتهای گرافیکی PCI Express که قابلیت پشتیبانی از تکنولوژی Cross Fire , SLI را دارند و همچنین پردازشگرهای دو هسته ای ، فشار بسیار مضاعفی بر روی بخش خروجی 12 ولت منبع تغذیه وارد می شود. به همین دلیل اگر خریدار از ویرایش منبع تغذیه آگاهی کاملی نداشته باشد و انتخاب درست و سازگار با سخت افزار خریداری شده انجام ندهد، عملا کل هزینه پرداختی برای سیستم جدید خود را بیهوده صرف نموده و از کارآیی آنها کاسته است.
همانطور که در صحبتهای قبلی اشاره مختصری به ویرایش پاورها تحت استاندارد ATX 12V داشتیم، در این مبحث می خواهم توجه شما را به اهمیت این موضوع جلب نمایم.
متاسفانه در بازار امروزه پاور در ایران ، هنوز شاهد عرضه پاورهایی با ویرایش های قدیمی مانند 1.2 , 1.3 می باشیم. شاید این موضوع با قیمت تمام شده و فروش اینگونه پاورها رابطه مستقیم داشته باشد. چرا که در این رده تولید پاورها، توجه خریدار و فروشنده بیشتر برروی قیمت کالا متمرکز گردیده است.
ولی به چه قیمتی؟!
همه ما می دانیم که سخت افزارهای امروزی در تمامی رده ها ( چه معمولی و چه حرفه ای ) ، بیشترین میزان مصرف انرژی را از شاخه 12V+ پاور دارند، حال آنکه پاورهای ویرایش 1.3 در بالانس قدرت در خروجی خود ، از 5+ ولت قوی تری برخوردار می باشند.
به نمودار مقایسه ای راه اندازی و استمرار توان دو شاخه اصلی ولتاژ خروجی پاور در لودینگ های مختلف یک پاور 300 واتی با دو ویرایش مختلف 1.3 و 2.2 تحت استاندارد ATX 12V توجه بفرمایید همانطور که قبلا اشاره شد، برای توان خروجی دو شاخه 5+ و 3.3+ یک مجموع در نظر گرفته می شود)
شاید با این نمودار که به بررسی و مقایسه بالانس خروجی های پاور در چند ویرایش مختلف پرداخته شده است، درک موضوع راحت تر و گویا تر به نظر آید :
اهمیت این موضوع به گونه ای است، که در حال حاضر اغلب تولیدکنندگان مطرح در دنیا ، به هیچ عنوان پاورهایی با ویرایش پائین تر از ATX 12V Ver2.0 تولید نمی نمایند. چرا که راندمان و کارآیی سیستمهای امروزی با نصب اینگونه پاورها به اندازه ای افت پیدا می کند که به هیچ عنوان قابل توجیه نمی باشد . ارزش کا رآیی پاورهای ویرایش 2 به بالا ، به مراتب بالاتر از ارزش مابه التفاوت ریالی اینگونه پاورها در مقام مقایسه با پاورهای ویرایش ATX 12V Ver1.3 می باشد.
متاسفانه اینگونه پاورهای از رده خارج در بازار جهانی را ، می توان به کرات در بازار ایران یافت. حتی شرکتهایی که ادعای کیفیت دارند - همچون GREEN - هنوز در سبد تنوع پاورهای خود ، دو مدل پاور با اینگونه ویرایش 1.3 را عرضه می نمایند.
درک اهمیت این موضوع از طرف مصرف کنندگان ایرانی و حرکت به سمت تقاضای محصولات به روز شده ، می تواند مهم ترین عامل در جهت حذف اینگونه کاستی ها و سهل انگاری های شرکتهای داخلی باشد.
به امید فردایی بهتر
با تقدیم احترام