ghizh
کاربر تازه وارد
سد كريت
فيلم "به بلنداي تاريخ" درباره سد تاريخي كريت كه 550 سال بلندترين سد دنيا محسوب مي‌شده، جمعه 14 بهمن ماه از شبكه اول سيما بخش مي‌شود.
تهران_ميراث خبر
گروه استان‌ها: مهندسي سد تاريخي كريت كه 550 سال بلندترين سد دنيا محسوب مي‌شده، تحسين بسياري از كارشناسان و مهندسان آب كشور‌ها را بر انگيخته‌است. كارشناسان آن را يك نمونه عالي براي طراحي و ساخت سد براي مهندسان آب جهان مي‌دانند.
اين سد در قالب فيلم " به بلنداي تاريخ" و مقالات علمي گوناگون در كنفرانس‌هاي و مجامع علمي مختلف معرفي شده‌است. اين فيلم فردا جمعه 14 بهمن ماه از شبكه اول سيما بخش مي‌شود.
"امامي"، سازنده فيلم به بلنداي تاريخ گفت: «سد وزني - قوسي كريت در نزديكي طبس كه در سال 1350 ميلادي احداث گرديد، با ارتفاع 60 متر تا اوايل قرن بيستم بلندترين سد جهان بوده است و مي‌تواند به عنوان يك نمونه عالي مهندسي ارزش غريزي و طراحي و ساخت بهينه سد، الهام دهنده مهندسين آب در سراسر جهان باشد كه مهمترين چالش‌هاي بشر در قرن بيست ويكم را در پيش رو دارند. بر اساس فلسفه مهندسي ارزش در هر پروژه‌اي هزينه‌هاي غير ضروري وجود دارد و بنظر مي‌رسد در سد كريت با تكيه بر خلاقيت و كار گروهي هزينه‌هاي غير ضروري به حداقل ممكن كاهش داده شده‌اند.»
او گفت: «فيلم و مقاله‌هاي علمي مختلف درباره اين سد در كنفرانس بين المللي چون كنگره كميته آبياري زهكشي در پكن، سمپوزيسم بين‌المللي عدم فطعيت در مهندسي سد توسط كميته بين‌المللي سدهاي بزرگ و كنفراسن آب و تمدن در پاريس و كنفرانس بين‌المللي مهندسي ارزش كويت در سال جاري ارائه شد و تعجب كارشناسان شركت كننده در اين كنفرانس‌ها را برانگيخت. در كنفرانس بين‌المللي آبياري و زهكشي آب در پكن، كارشناسان برجسته نزديك به 20 كشور از جمله آلمان، فرانسه، ژاپن، هلند، هند، پاكستان، ايتاليا، اندونزي و ... شركت داشتند.»
امامي گفت: «رودخانه كريت منبع عمده تأمين آب براي روستاي كريت است. اين دهكده در نزديكي مرز كوير نمك قرار گرفته و واضح است كه آب در اين منطقه داراي ارزش حياتي است. احداث سد به حكومت مغولان در ايران نسبت داده مي شود؛ ولي با توجه به دور افتادگي منطقه طبس، به نظر مي‌رسد كه مهاجرت در اثر كشتارهاي مشهور مغولان در شهرهاي بزرگ و نياز به آب بيشتر، انگيزه و تخصص لازم براي احداث بزرگترين دستاورد بشر در سد سازي در قرون وسطي را ايجاد نموده است. در اين رابطه بايستي به اين مسئله اشاره نمود كه مغولان بسياري از سدها و ابينه‌هاي مهم آبي را تخريب نمودند و با طرح‌ريزي چنين بناي آبي عظيمي بسيار فاصله داشتند. به علاوه از زمان احداث، مردم دهكده كريت انحصاراً مسئوليت مرمت، نگهداري و بهره‌برداري از سد را به عهده داشتند. به علت تكنولوژي ابتدايي قرن سيزدهم، سازندگان ژرف بين و با فراست سد كريت، مجبور بودند با تكيه بر خلاقيت و نوآوري خود ساخت اين دستاورد مهم در سد سازي را به انجام برسانند.»
براي اجتناب از احداث تونل انحراف (كه در آن زمان امكان پذير نبود)، سد بر روي يك طاق آجري در 10 متري بالاي بستر رودخانه احداث شد. قسمت پايين دست در يك فصل خشك و بعد از اتمام قسمت بالايي ساخته شد. در نتيجه در حين احداث، رودخانه از زير طاق عبور كرده و نيازي به سيستم انحراف نبوده است. همين روش 50 سال بعد براي احداث سد عباسي (يا طاق عباسي) در25 كيلومتري شمال شرق طبس بنحو بسيار هوشمندانه‌اي بكار گرفته شده است. كاركرد اصلي سد عباسي كاهش پيك سيـلاب‌هاي رودخانه نهرين برا ي حفاظت از شهر طبس است و بنابراين نحو احداث سد بر روي طاق همخواني بسيار خوبي با كاركرد اين سد تاخيري دارد. هم اكنون نيز سد بتنـي قوسي كوثر در جنوب ايران بر روي يك پل خرپاي، در حال احداث است. نكته مهم ديگري كه بايد در مورد سد عباسي به آن اشاره نمود، اين است كه سد به معناي واقعي كلمه يك توسعه پايدار محسوب مي‌شود و مي‌توان انتظار داشت اين سد صدها و هزاران سال سيلاب‌هاي رودخانه نحرين را كاهش دهد. بنظر مي‌رسد تنها خطر كه مي‌تواند اين سد تاريخي را بنحو جدي تهديد مي‌كند فعاليت‌هاي توسعه‌اي است.
امامي گفت: «احداث سد بر روي طاق براي حذف تونل انحراف حتي در قرن بيستم، يك نوآوري و روش ابتكاري و خلاقانه است. همچنين به كار‌گيري برج آبگير براي كاهش سرعت آب، استفاده از گزينه مقاوم در برابر سيلاب نمونه‌هاي عالي خلاقيت محسوب مي‌شوند.»
در سد كريت هزينه‌هاي سيستم انحراف، سيستم تخليه سيلاب و پرده آب‌بند به صفر كاهش داده شده است. ابعاد سازه‌اي نيز در حداقل ممكن انتخاب شده‌اند. بعلاوه با احداث مرحله‌اي اين هزينه‌ها در طول عمر سد پخش شدند. بنابراين هزينه‌هاي غير ضروري در اين طرح به حداقل كاهش يافته است.
او گفت: «افزايش عمر مفيد سد بوسيله آبشستـگي رسوب و احداث مرحـله‌اي بوضوح نشـان دهنده ژرف بيني سازندگان سد در مورد هزينه هاي طول عمر است. تنها در قرن 19 ميلادي بود كه مهندسين متوجه شدند كه توزيع فشار آب بر سدها بصورت مثلثي است. اين واقعيت بوضوح نشان مي‌دهد كه احداث سدهاي قديمي و بخصوص سدهاي بلند نياز به اراده، تفكر و تلاش سترگي داشته است. براي مثال تخريب سد كفرا در مصر در 4600 سال پيش آنچنان براي سد سازان مصري تلخ بود كه تا 800 سال بعد سد ديگري در مصر احداث نگرديد. براي مقايسه اين دوره مصادف با زمان احداث بسياري از اهرام مصر است كه از عجايب هفت‌گانه محسوب مي‌شوند. به علت نياز مبرم به آب و با توجه به فنون ابتدايي 700 سال قبل، سازندگان ژرف بين و دورنگر سد كريت مجبور بودند به منظور دستيابي به يكي از بزرگترين و تعجب آورترين دستاوردهاي بشردر سدسازي، بر خلاقيت، اراده و شجاعت خود اتكاء كنند. موفقيت آنان نه تنها مي‌تواند الهام دهنده و راهنماي بسياري از مهندسين آب باشد كه مهمترين چالش‌هاي بشر در قرن بيست و يكم را در پيش رو دارند بلكه بوضوح نشان مي‌دهد كه جامع‌نگري، خلاقيت و نزديكي با طبيعت جزء لاينفك مهندسي موفق سد است.»
فيلم"بر بلنداي كريت" فردا جمعه 14 بهمن ماه ساعت 18 از شبكه اول سيما نمايش داده مي‌شود.
برگرفته از -------> http://www.chn.ir/news/?section=2&id=29059
