سیزده به دشت نه سیزده بدر!!
سيزدهمين روز فروردين در فرهنگ ايراني، جشن ميلاد انسان و رفتن به استقبال نعمتهاي خداوند است و در اين فرهنگ، عدد 13 به هيچ وجه نحس نيست.
محمد بقايي (ماكان) - نويسنده و پژوهشگر - اين مطلب را در گفتوگو باخبرگزاري دانشجويان ايران ، بيان كرد و افزود: كلمهي ”در” در اصطلاح ”سيزده بهدر” به معناي بيرون كردن و در كردن نيست؛ بلكه معناي دشت و دره دارد. همان طور كه در تركيبهايي مانند تكبك دري” اين كلمه به كار ميرود. اين اعتقاد درستي نيست كه ميگويند عدد 13 نحس است و به همين دليل روز در سيزدهبهدر بايد به در و دشت پناه برد تا نحسي عدد 13 گريبان كساني كه در منزل هستند را نگيرد. در اين راستا هم برخي معتقدند كه در گذشته، زلزلهي بسيار عظيمي در سيزدهم نوروز آمده كه بسياري از مردم را قتل عام كرده است. اين اعتقادات، افسانههاي بياساسي است كه به سيزدهم نوروز منتسب كردهاند؛ درحقيقت، نحس بودن عدد 13 يك انديشهي وارداتي است.
وي گفت: مردم كشورهاي غربي بهخصوص مسيحيان عدد 13 را نحس ميدانند و مهمترين دليل اين اعتقاد داستان يهوداي خائن است كه جزو حواريون مسيح بود. معروف است كه يهودا با دشمنان حضرت مسيح قرار ميگذارد كه در قبال دريافت 30 سكهي نقره، مسيح را به آنان تسليم كند و براي نشان دادن حضرت عيسي مسيح به سمت او ميرود و در آغوشش ميگيرد. به اين ترتيب، دشمنان، مسيح را ميشناسند و او را به صليب ميكشند. چون يهودا سيزدهمين كسي است كه به جرگهي ياران مسيح ميپيوندد، مسيحيان عدد 13 را نحس ميدانند.
وي با بيان اينكه اعراب دوران جاهليت، سيزدهمين روز هر ماه، بهخصوص ماه صفر را نحس ميدانستند، ادامه داد: پس از ورود اسلام به ايران، اين اعتقاد دربارهي عدد 13 به فرهنگ ايراني وارد شده است؛ در حالي كه نياكان ما برخلاف مردم عرب، عدد 13 را خوشيمن ميدانستند. ابوريحان بيروني دربارهي 13 فروردين ميگويد ايرانيان باستان هر روز از ماه را به نامي ميخواندند و سيزدهمين روز هر ماه هم تير روز بود كه تير نام فرشتهاي عزيز و ستارهاي بزرگ، نوراني و خجسته است. با توجه به اينكه فرشتهي تير در آيين ايرانيان باستان داراي منزلتي است و به عنوان ستارهاي خجسته و نشاطانگيز معرفي ميشود، بنابراين اصلا عدد 13 در فرهنگ اصيل ايراني نميتوانسته است نحس باشد و برعكس، سيزدهمين روز هر ماه براي ايرانيان روزي مبارك بوده است.
اين استاد دانشگاه با يادآوري اينكه جشن تيرگان يكي از آيينهاي شاد ايراني بوده است، اظهار داشت: براساس اساطير ايراني، آرش با تيري كه با كمانش از قلهي دماوند پرتاب كرد، سرحد توران و ايران را مشخص كرد. به همين دليل، جشن تيرگان برگزار ميشود.
وي همچنين اضافه كرد: يكي ديگر از دلايل جشن گرفتن 13 نوروز و گره زدن سبزهها، تولد انسان ايراني است. براساس اساطير ايراني، انسان از به هم پيوستن دو ساقهي ريواس به وجود آمده است و گره زدن سبزه نيز به تولد انسان اشاره ميكند. همچنين ما معتقديم كه از خاك برآمدهايم و به خاك هم باز ميگرديم كه نماد اين باور بازگردندان ماهي و سبزهي نوروزي به طبيعت است.
بقايي با بيان اينكه تفكر نحوست عدد 13 از دو شاخهي مردم كشورهاي غربي و عربها به ايران وارد شده است، گفت: خرافهاي بهنام نحوست عدد 13 در ميان ايرانيان نبوده است و ما بايد تلاش كنيم كه حقيقت اين سنت را براي مردم بيان كنيم.
وي در پايان با انتقاد از كساني كه سيزدهمين روز فروردين را بهنام روز طبيعت نامگذاري كردهاند، اين اقدام را نشانهي ناآگاهي از سنتهاي ايراني دانست.