اين روزها ايران شده است «منطقه داغ خبري». حواسمان باشد يا نه، ايران شده است محل نزاع رسانه ها. امروز اولين شبکه ماهواره اي خبري 24ساعته انگليسي زبان ايران افتتاح مي شود، چند ماه ديگر شبکه خبري پرقدمت بي بي سي برنامه هاي خبري ماهواره اي فارسي اش را شروع مي کند. از چند ماه پيش نيز شبکه الجزيره انگليسي کارش را شروع کرده است. بازي قدرت در منطقه به رسانه ها کشيده شده است و طرف ها در حال يارکشي از افکار عمومي دنيا هستند.
***
قرار است امروز بعدازظهر شبکه خبري پرس تي وي (Press TV) با حضور رئيس جمهور و ديگر مقام ها افتتاح شود؛ شبکه اي 24 ساعته و انگليسي زبان که مديرانش ادعا مي کنند کاملاً حرفه اي و منطبق با استانداردهاي جهاني فعاليت خواهد کرد؛ هر نيم ساعت يک بار خبرها را پخش مي کند، در مهمترين شهرهاي دنيا و خبرسازترين هاشان خبرنگار دارد، برنامه هاي گفت وگوي زنده دارد و آنطور که محمد سرافراز مدير اين شبکه و معاون برون مرزي صدا و سيماي جمهوري اسلامي اعلام مي کند. «استايل خاصي در شبکه وجود دارد. از جهت موسيقي که توليدي خودمان است، از جهت گرافيک شبکه، آرم هاي آن، حتي از جهت پوشش خبرنگاران مسيحي خانم. به هرحال سبک کار پرس تي وي متفاوت خواهد بود.»
شيوه کار
در اتاق کار محمد سرافراز، پرده نمايش شفاف و بزرگي نصب شده است و از آن طريق بر پخش آزمايشي پرس تي وي نظارت مي کند. رنگ غالب شبکه آبي است و خانم جواني مشغول خواندن/ اجراي خبرها است. مي گويد؛ «ايشان اهل انگليس هستند.» و ادامه مي دهد؛ «تقريباً هيچ کدام از خبرنگارها و مجريان خبر ايراني نيستند. ما در حال حاضر 26 خبرنگار بين المللي داريم در نيويورک، واشنگتن، پايتخت هاي تعدادي از کشورهاي اروپايي، لبنان، سوريه، فلسطين، روسيه، سودان، ترکيه و... در خود فلسطين سه خبرنگار داريم در غزه و رام الله و قدس.» اما گويا برخلاف تصور، خبرنگارهاي پرس تي وي بومي منطقه اي که پوشش مي دهند نيستند.
«اغلب خبرنگارهامان مليت هاي انگليسي دارند يا کشورهايي که زبان اصلي شان انگليسي است. آنها در کشورهايي که از آنجاها خبررساني مي کنند مقيم اند و البته تعدادي هم خبرنگار بومي داريم که به زبان انگليسي مسلط هستند. و تا جايي که مي دانم فقط يک خبرنگار ايراني در کشورهاي ديگر داريم.» محمد سرافراز مي گويد که دفتر تهران شان هم حدوداً سه خبرنگار ايراني دارد و البته تاکيد مي کند که به مجريان هم آموزش داده اند تا اگر لازم شد، کار خبري هم بکنند. استاد مدعو هم از بي بي سي بوده است.
از گفته هاي مدير پرس تي وي مي شود اين طور برداشت کرد که شکل ارائه برنامه ها چيزي است که در دنيا جا افتاده است، همان که در بي بي سي و سي ان ان و ديگر شبکه هاي بين المللي اجرا مي شود. «توليد خبر در پرس تي وي دو ستون اصلي دارد؛ يکي خبرهايي که در دفتر تهران، اعضاي تحريريه تهيه مي کنند و دبير خبر که منابع مختلف مکتوب و صوتي و تصويري در اختيارش است، کليپ خبري مي سازد و گزارش خبري ارائه مي دهد. ديگري توليدهاي خبرنگاران شبکه در کشورهاي مختلف دنيا است.
خبرنگاراني که اغلب با ما قرارداد ثابت ندارند و تعدادشان همين جور دارد اضافه مي شود.» گويا به لحاظ فني هم شبکه در شرايط خوبي است. «نوار در سيستم ما کلاً حذف شده است. نرم افزاري داريم که مهندسان ايراني طراحي کرده اند منابع تصويري روي هارد يک ابرکامپيوتر ذخيره مي شود و بعد دبير خبر اطلاعات را پردازش و تدوين مي کند و با فشار يک دکمه مي رود به بخش پخش. فشار دادن دکمه ديگري کافي است تا برنامه پخش شود.»
برنامه ها
پرس تي وي شبکه اي سياسي است. جز بخش خبرها که هر نيم ساعت اجرا مي شود و محل اصلي پخش هم تهران است. برنامه هاي زنده (تاک شو) آن هم زمينه سياسي دارد.به گفته مدير شبکه، برنامه هاي زنده فعلاً از واشنگتن، نيويورک، لندن، بيروت و دمشق پخش مي شوند و قرار است در مصر و فلسطين هم اين کار راه بيفتد؛ «سه برنامه يک ساعته زنده روزانه داريم. يکي «خاورميانه امروز» و ديگري درباره امريکا است؛ هم درباره سياست داخلي و مسائل داخلي اين کشور و هم درباره سياست خارجي آن. و ديگري برنامه «از چهارگوشه جهان». غير از اينها تعدادي برنامه هفتگي هم پيش بيني شده درباره مسائل فرهنگي، ورزشي، اقتصادي... البته با درصد خيلي کم.»
بخش ديگري از شبکه اختصاص دارد به پخش فيلم هاي مستند. «گروه هاي مستندساز به حدود 20 کشور دنيا رفته اند و برنامه توليد کرده اند. براي 8 ماه آينده روزي نيم ساعت برنامه مستند داريم که البته بخشي از اين برنامه ها خريد خارجي است.»
مخاطب
هدف شبکه «خبررساني با نگاه سوم» اعلام شده است و مخاطبان آن مردم انگليسي زبان. «اولويت اول ما مخاطبان اروپايي و امريکايي هستند به خاطر نيازي که وجود دارد به جور ديگر ديدن مسائل ايران و خاورميانه. هدفمان اين است که ديدگاه متفاوتي نسبت به تحولات منطقه ارائه کنيم در مقايسه با شبکه هاي بين المللي. البته احتمالاً خيلي از خبرها مشترک خواهد بود، اما مهم نگاه ما به خبرها و چرايي و چگونگي آنها است. الان ايران شده است محور تبليغات گسترده در رسانه هاي بين المللي. هر اتفاقي که هرجا مي افتد پاي ايران را يک جوري وسط مي کشند. و درباره کشورمان فضاسازي مي کنند. خيلي ها دوست دارند بدانند خود ايران چه مي گويد.»
آقاي سرافراز، خود ايران چه مي گويد؟
اين شبکه قرار نيست سخنگوي دولت شود يا سخنگوي رسمي براي اطلاع رساني دستگاهي خاص. وظيفه حرفه اي بين المللي اش را انجام مي دهد در پخش خبرها. آن هم خبرهاي امريکا، اروپا و هر کشور ديگري. ولي در واقع به اين مساله هم توجه دارد که بايد از پايگاه ايران به مسائل نگاه شود.
گفتيد قرار نيست پرس تي وي سخنگوي رسمي جايي باشد، اما در ايران جريان هاي مختلفي وجود دارد. نگاه هاي مختلفي به مسائل خارجي وجود دارد. پرس تي وي کدام يک از اين نگاه ها را نمايندگي مي کند؟
دوست دارم اين جوري مساله را توضيح دهم که ما واقعاً سعي مي کنيم ديدگاه هاي رسمي را منعکس کنيم. بالاخره هم فکر مي کنيم خلئي وجود دارد در مسائل بين المللي که ديدگاه هاي رسمي ايران يا منعکس نمي شود يا خوب منعکس نمي شود. بنابراين قطعاً ما جلسه هاي سخنگوي وزارت امور خارجه ايران را زنده پخش مي کنيم؛ اگر موضع گيري هاي مهم در سطح وزير امور خارجه، رئيس جمهور و مقام هاي رسمي در صحنه بين المللي باشد، زنده و مستقيم پخش مي کنيم. اين اولويت اول کار ماست در بخش ايران. همان طور که اگر رئيس جمهور امريکا با نخست وزير انگليس درباره مساله مهم بين المللي حرف بزنند، اين شبکه مستقيم پخش مي کند. با اين حال مسائل چالش برانگيز ايران چه در داخل و چه در خارج هم منعکس مي شود. مثلاً وقتي نماينده هاي اکثريت مجلس ششم تحصن کرده بودند و به نوعي قرار بود فعاليت مجلس شوراي اسلامي تعطيل شود، شبکه العالم که مخاطبش عرب زبان بود، مرتب خبرهاي مربوطه را منعکس مي کرد و گزارش مي داد.
پرس تي وي شبکه اي ماهواره اي است. مي خواهم نظر شما را درباره اينکه در ايران داشتن آنتن ماهواره آزاد نيست، بدانم؛ اينکه افراد ايراني دسترسي ندارند به شبکه هاي خبري جاهاي مختلف دنيا...
يعني واقعاً فکر مي کنيد اين جوري است؟ الان کسي نمي تواند شبکه هاي ماهواره اي را بگيرد؟
به هر حال آزاد نيست و اگر کسي بخواهد قانوني عمل کند نمي تواند به شبکه هاي خبري بين المللي دسترسي داشته باشد.
خب. بحث قوانين کشورها فرق مي کند. البته پرس تي وي در وب سايت به شکل مستقيم دارد پخش مي شود. منتها به هر حال هر کشوري قوانين خاص خودش را دارد. شايد از اين جهت امريکا خيلي سختگيرانه تر از ما دارد عمل مي کند. اجازه اينکه کسي بتواند ديش نصب کند، خيلي به سختي به او داده مي شود. مراحل خيلي پيچيده اي دارد. فقط از طريق شبکه هاي کابلي اجازه مي دهند مخاطبان برنامه هاي تلويزيوني را ببينند. ورود به شبکه هاي کابلي هم خيلي سخت است. چون ما تمام قوانين و مقررات شان را ديده ايم. براي اينکه شبکه اي بتواند خودش را در سيستم کابلي محلي يا منطقه اي قرار دهد، قوانين پيچيده اي وجود دارد.
يعني شهروندان ايراني نمي توانند شبکه شما را ببينند؟
اين قسمت مربوط به حوزه کاري ما نيست ولي امکاني که براي صداوسيما وجود دارد اين است که اگر سياست هاي سازمان بر اين قرار بگيرد، از طريق فرستنده هاي زميني مثل بقيه شبکه ها، براي پرس تي وي هم پوشش ايجاد کند. هنوز چنين تصميم گيري اي نشده است. اما به طور معمول دسترسي به اين شبکه براي هتل ها يا مراکز عمومي امکان پذير است.
رقابت
ايران اولين کشوري نيست که سعي کرده است نگاه ديگري را به عرصه خبري بين المللي بکشاند. پيش از پرس تي وي شبکه الجزيره چه به زبان عربي و چه به زبان انگليسي تابوشکني کرده. هر چند محمد سرافراز تفاوت زيادي قائل است ميان الجزيره عربي و الجزيره انگليسي؛ «الجزيره انگليسي هم در رديف شبکه هاي غربي است.»
شما الجزيره را مي گذاريد در گروه سي ان ان و فاکس نيوز؟
بله. وقتي الجزيره عربي مطرح شد، زماني بود که امريکا به افغانستان حمله کرد. رسانه هاي خبري آن موقع يا شدند طرفدار امريکا براي حمله به افغانستان يا شدند اقليتي طرفدار طالبان و القاعده که خب الجزيره عربي اين نقش را بازي کرد.
البته نظرهاي جناح ديگر را هم منعکس مي کرد...
بله. ولي به هر حال تنها رسانه اي بود که پايگاه خبري طالبان و القاعده محسوب مي شد. در جنگ بعدي امريکا عليه عراق هم تقريباً چنين نقشي را بازي کرد. يعني پايگاه عمده نشر ديدگاه هاي مربوط به صدام و حزب بعث عراق محسوب مي شد. ما در آن مقاطع چشم سوم بوديم و نگاه سوم. ما نه روش و ديدگاه امريکا را کامل مي دانستيم و نه روش و ديدگاه رسانه اي الجزيره را. اما الان شرايط فرق مي کند. بعد از شکستي که اسرائيل از لبنان خورد در منطقه آرايش جديد سياسي و به دنبال آن رسانه اي به وجود آمده است که الان اين الجزيره فعلي خصوصاً الجزيره انگليسي نقش سابق را ندارد. و اگر به اين جور تقسيم بندي قائل باشيم در صحنه رسانه اي الجزيره انگليسي عمدتاً از همان زاويه اي مي پردازد به مسائل خاورميانه که مثلاً بي بي سي و سي ان ان مي پردازند.
به لحاظ اقتصادي چقدر به ماندن بلندمدت فکر کرده ايد؟ در حال حاضر و شايد در آينده اي کوتاه مدت ايران همچنان منطقه داغ خبري باشد، بعد از آن چي؟
به هر حال ما شبکه هايي که با اين مدل راه مي اندازيم اصلاً به فکر تعطيلي شان نيستيم. به فکر گسترش بيشتر و پيدا کردن مخاطب جديد هستيم و اوضاعي که مي بينيم از صحنه بين المللي روز به روز صحنه بين المللي همراه با بحران هاي مختلف است و کار رسانه اي در اين جور وقت ها تازه گل مي کند. به اصطلاح البته با يک سري کارهاي حاشيه اي مثل جذب آگهي سعي مي کنيم که شبکه را تقويت کنيم، از جهت بودجه اي منتها فکر نمي کنم هيچ شبکه خبري وجود داشته باشد که صرفاً با جذب آگهي بتواند به اصطلاح بچرخد.
تاريخچه
پرس تي وي الان روي هشت تا ماهواره است و قرار است تا چند ماه ديگر ماهواره ديگري هم به اين مجموعه اضافه شود. مقدمات راه اندازي اين شبکه از يک سال پيش شروع شده و از ابتداي سال جاري ميلادي هم وب سايت اين شبکه راه اندازي شده است. وب سايت
www.presstv.com طراحي ساده اي دارد اما کاربردي و مدرن است. دسترسي به فيد وب سايت و نيز امکان دريافت خبرها با موبايل و ديدن مستقيم برنامه هاي شبکه (البته با اينترنت پرسرعت) از امکانات وب سايت است. هر چند که وب سايت پرس تي وي چندان تعاملي نيست.بنا بر آماري که مدير اين شبکه خبري مي دهد تاکنون چيزي حدود دو ميليون و 800 بازديدکننده داشته است. در روز چيزي حدود 75 هزار مراجعه (هيت) و 35 هزار بازديدکننده تکي، «در مقايسه با وب سايت هاي ديگري که از پايگاه ايران منتشر مي شوند، پرمخاطب ترين وب سايت محسوب مي شود و با فاصله زياد نسبت به بقيه سايت هاي خبري قرار دارد. از جهت مقايسه با بي بي سي هم بايد بگويم آن که پرمخاطب ترين وب سايت خبري دنياست، چيزي حدود 450هزار مراجعه کننده (هيت) در روز دارد.»
با اين همه هنوز بايد منتظر ماند و ديد شبکه خبري بين المللي ايران که البته مانند بقيه شبکه هاي تلويزيوني اش کاملاً دولتي است، چگونه عمل خواهد کرد و چگونه تاثيرگذار خواهد شد. منبع شرق.
