بررسی انواع شیوه های نقد از نگاه بزرگان

[English Lord]

خب همونطور که از اسم تاپیک پیداست قراره اینجا بکلی شیوه های نقد مطالب رو از نگاه بزرگام و نامداران و فیلسوفان بیان کنیم
امیدوار مطالب تاپیک مورد تجه همگی دوستان واقع بشه

 

[English Lord]

نقد به روش سقراط:

سقراط برای نقد نظریات فیلسوفان سوفسطایی که اغلب از خبرگان بحث و سخنوری بودند و استادان بحث و مجادله، و خود را همه چیز دان می دانستند، و برای هر پرسشی، پاسخی حاضر و آماده در آستین داشتند، از شیوه خاص دیالکتیک- دیالوگ ( مکالمه جدلی) استفاده می کرد. خود او این روش خود را ? ریشخند دلسوزانه نادانی ها و حماقت ها? نامیده است.

اساس نقد او بر این مبنا بود که: من چیز زیادی نمی دانم، تو نیز که ادعا می کنی همه چیز را می دانی، همانند من، چیز زیادی نمی دانی، با این تفاوت که من به نادانی خویش واقفم اما تو بر آن جاهلی و از آن غافل. می گویی نه؟ پس صبر کن تا نادانی ات را به تو نشان دهم و ثابت کنم.

و سپس سقراط بحث را با صاحب ادعای دانایی آغاز می کرد و می کوشید با کشف تناقض های افکار او و برجسته کردن و بزرگ نمایی آن ها، با زبان شیرین و ریشخندآمیز خود، طرف بحث را متوجه سطحی بودن استدلال ها و اعتقادات و معلومات خود ، و تضاد ها و تناقض های آشکار و فاحش آن کند و به او کمک کند تا به نادانی خود واقف شود. و سقراط این آگاهی بر نادانی را شرط نخست آگاهی و گام آغازین دانایی می دانست.

دادخواست بیدادگاه آتن بر ضد او و متهم کردن او به گمراه کردن جوانان شهر نشان می دهد که چقدر شیوه نقادی او موفق و موثر و کارآمد بوده است.

به این ترتیب مکالمه جدلی سقراط یکی از مهم ترین شیوه های بیان نظر مخالف و جدل در تاریخ نقد و اندیشه نقادانه است.

 

[English Lord]

نقد به شیوه کنفوسیوس:

کنفوسیوس و دوستش لائو، هنگامی که در سنین نوجوانی بودند، روزی در نیایشگاه به راهب پیری برخوردند که داشت یکی از سرودهای آسمانی- آیینی را به صدای بلند می خواند، ولی در خواندن بیت برگردان آن، اشتباه فاحشی می کرد و آن را طوری می خواند که مفهومی کفرآمیز و ناسپاسانه داشت.

آن دو نوجوان که متوجه اشتباه سهوی آن پیرمرد شده بودند و بیم آن داشتند که هر لحظه پاسداران رسمی آیین سر برسند و پیرمرد را به جرم کفر گویی و ناسپاسی در برابر مقدسات به دادگاه بکشند و به مرگ محکوم کنند، تصمیم گرفتند که او را از متوجه اشتباه غیر عمدی خود بکنند، طوری که به او بر نخورد و غرورش جریحه دار نگردد و از تذکر آن دو نوجوان رنجیده خاطر نشود.

آن دو نوجوان پس از مشورتی کوتاه، طبق نقشه پیشنهادی کنفسیوس، به سراغ راهب پیر رفتند و با نهایت ادب از او خواستند که به سرود آسمانی- آیینی با تلاوت آن دو گوش فرا دهند و از آن او یکی را به عنوان سرودخوان برتر انتخاب کند.

و با موافقت راهب پیر، آن ها به ترتیب شروع کردند به خواندن سرود و به بیت برگردان که رسیدند، آن را چنان سلیس و شمرده و رسا بیان کردند که راهب پیر متوجه اشتباه فاحش خود شد و فهمید که مرتکب چه خطای خطرناک و مهلکی در خواندن این بیت می شده و چطور با جان خود بازی می کرده و چه خطر بزرگی از بیخ گوشش گذشته است.

به این ترتیب، بدون آن که غرور راهب پیر جریحه دار شود و به او بربخورد، یا مقاومتی نشان بدهد خطای خویش را پذیرفت و متوجه اشتباه خود شد، و از آن تاریخ، این روش نقد عملی که عالی ترین شیوه نقد است به نام کنفوسیوس در تاریخ شیوه های نقد، به یادگار مانده است.

و اینک چند جمله ای از مکالمات کنفوسیوس:

استاد گفت:

در مصاحبت مرد آزاده سه خطا رو می دهد:

یک ? سخن گفتن بدون اراده و بدون ضرورت، یعنی در میان گفت و گوی دیگران سخن گفتن.

دو- خاموش ماندن در هنگامی که سخن گفتن ضروری است، این کار، خود را دانا و خردمند جلوه دادن است.

سه- سخن گفتن نسنجیده و بدون فکر و تامل که سبب رنجش بیهوده شنونده شود.

 

[English Lord]

نقد به شیوه کانت - فیلسوف ناقد:

ایمانوئل کانت یکی از بنیان گذاران فلسفه کلاسیک آلمان و از بنیان گذاران دید انتقادی در فلسفه مدرن است. از مشهورترین منتقدان دنیای فلسفه است. روش انتقادی او بر مبنای دیالکتیک پژوهشی استوار است. او در سه کتاب دوران ساز خود - انتقاد عقل ناب- انتقاد عقل عملی- انتقاد نیروی درونی کوشید که روش انتقادی خود را در پاسخ به مهم ترین پرسش های فلسفه به کار ببرد و شیوه انتقادی نوینی در برخورد با مسائل و نقطه نظرات فلسفی ارائه دهد. روش او در بررسی نظرات مکتب های فلسفی و فیلسوفان دیگر، روشی پژوهشی بر مبنای دیالکتیک فرا باشنده است و او بر مبنای دو گونه داوری- داوری های تحلیلی و داوری های ترکیبی- به پژوهش در دستاوردهای فلسفی پیش از خود می پردازد و پس از تجزیه و تحلیل آن ها و جذب عناصر درست و منطقی شان و نقد عناصر نادرست، به مفهوم ایده های فرا باشنده می رسد و این از عمیق ترین و جالب ترین دستاوردهای فلسفی بشر در تمام طول تاریخ فلسفه است.

 

[English Lord]

نقد به شیوه ولتر

ولتر یکی از اندیشمندان بزرگ عرصه نقد و نقادی است و در آثارش با شیوه ای استهزا آمیز و تند و تیز به نقد و داوری عقاید و ارزش ها و یقین ها و باور ها و رسوم و سنت ها می پردازد. فرهنگ فلسفی او در حقیقت فرهنگ نقد و نقادی است و دائره المعارف شیوه های نقد و داوری. مطالب این کتاب انتقاداتی است به عقاید رایج و مسلمات پذیرفته شده در باره مقولاتی چون ایمان ، یقین و اطمینان ،مساوات ، فضیلت و تقوا ،عزت نفس,عشق و همانند این ها.

در مقاله مساوات چنین می خوانیم:

یک سگ در برابر سگ دیگر ، یا اسبی در مقابل اسب دیگر چه وظیفه ای دارد؟ هیچ. زیرا حیوانات محکوم هم جنس خود نیستند. اما انسان که از نور الهی یا عقل بهره مند گشته، جز این که تقریبا در سراسر جهان به حال بردگی به سر می برد، از آن چه ثمری برده است؟

 

[English Lord]

نقد به شیوه دکارت:

روش نقد رنه دکارت روش نقد شکاکانه است. او در نوشته های مشهورش، مانند قواعد برای راهنمایی اندیشه و گفتار در باره روش و اصول فلسفه شیوه نقد فلسفی و شناخت شناسانه خود را که متکی بر روش شک منطقی است ارائه نموده است. روش تفکر انتقادی رنه دکارت بر این مبنا استوار است که هیچ چیز یقینی نیست.

دکارت درباره اصالت و حقیقت همه گفته ها، شنیده ها و اندیشیده ها شک می کند. اما شیوه شک دکارتی، که می توان آن را در واقع یکی از مهم ترین دستاوردهای این اندیشمند عقل گرا دانست، با شکاکیت یا شک گرایی تفاوت بنیادی دارد و نقیض آن است. دکارت، همانند شکاکان، از شک کردن، خود شکاکیت را منظور نداشت، بلکه شک را وسیله ای برای رسیدن به یقین می شمرد و در یکی از نوشته های خود این نکته را تصریح می کند :قصد من دنبال کردن کار شکاکانی نیست که تنها شک می کنند، برای این که شک کنند و وانمود می کنند که پیوسته نامصمم اند، زیرا همه قصد من، بر عکس، در این جهت بود که به یقین برسم و خاک سست و شن نرم را کنار بزنم، برای این که صخره یا گل سخت را بیابم.