ساز و کار بازگشت تحریمها
یکی از مهمترین موضوعاتی که ماهها بود بحث بر سر آن در جریان بود، ساز و کار بازگشت تحریمهای ایران در صورت نقض ادعایی توافق بود. آمریکا از بیم اینکه روسیه یا چین، با استفاده از حق وتو از بازگرداندن تحریمها جلوگیری کنند، به دنبال ساز و کاری بود که حق وتو از کشورها گرفته شود و بتوان از طریق اکثریت آرا، تحریمهای ایران را بازگرداند.
آمریکا به این منظور ابتدا تلاش کرد بازگرداندن تحریمها را از مسیر شورای امنیت خارج کند، اما این تلاش با واکنش روسیهای مواجه شد که این اقدام آمریکا را تلاش برای دور زدن مسکو می دانست. به همین جهت نهایتا ساز و کار بازگشت تحریمها بار دیگر به شورای امنیت بازگشت، اما شیوهای که نهایتا مورد توافق طرفین قرار گرفته، عملا چرخه رأیگیری در شورای امنیت را برعکس کرده است،
یعنی
به جای آنکه در مورد
اعمال مجدد تحریمها رأیگیری شود، در مورد ا
دامه تعلیق تحریمها رأیگیری میشود.
به زبان ساده،
با توجه به آنچه در متن برجام و ضمایم آن و همچنین قطعنامه شورای امنیت آمده است،
روند بازگشت تحریمها به این نحو است که اگر یکی از اعضای 1+5
ادعا کند که ایران مفاد توافق را نقض کرده است، میتواند آن را ابتدا به کمیسیون مشترکی که از 8 عضو (ایران، آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس، آلمان و اتحادیه اروپا) تشکیل شده ببرد. در صورتی که این مسئله، در این کمیسیون که با توجه به ترکیب اعضا، طرف غربی همواره در آن اکثریت را در اختیار دارد، حل نشد، این مسئله به اطلاع شورای امنیت سازمان ملل میرسد.
از زمان اعلام «مورد جدی عدم انطباق» اقدامات ایران با مفاد توافق وین، شورای امنیت ظرف نهایتا 30 روز به درخواست یک عضو یا به ابتکار رئیس شورا تشکیل جلسه میدهد و ادامه «لغو» قطعنامههای پیشین را به رأی گذاشته میشود. اگر در این 30 روز قطعنامهای تصویب نشود، تحریمها به همان نحو که حالا اجرایی هستند، به جای خود خواهند برگشت و اصطلاحا «
ماشه» تحریمها عمل خواهد کرد.