panasonic.ir
Registered User
نگاهی به جاذبه‌های گردشگری مشهد
شهر مشهد به دلیل وجود حرم امام رضا (ع) سالانه گردشگران بیشماری را به سمت خود می کشاند، اما علاوه بر زیارت، برای سیاحت نیز مکان های متعددی در داخل و اطراف خود دارد.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی باشگاه خبرنگاران ، شهر بزرگ و زیبای مشهد به دلیل وجود حرم امام رضا (ع) سالانه گردشگران بیشماری را به سمت خود می کشاند. این شهر زیارتی، تقریبا در همه روزهای سال میزبان گردشگران داخلی و خارجی است. اما علاوه بر زیارت، برای سیاحت نیز مکان های متعددی در داخل شهر و اطراف خود دارد که برخی از آنها را به شما معرفی کرده ایم.
حرم امام رضا (ع)
حرم علی بن موسی الرضا، که با نام مرسوم حرم امام رضا (ع) شناخته می‌شود، دربرگیرنده آرامگاه هشتمین امام شیعیان در شهر مشهد، ایران است. این مجموعه در سال ۱۳۹۲ خورشیدی ۷۰ هکتار مساحت داشته و دارای ۲۶ رواق (بنای سرپوشیده) و ۹ صحن (فضای باز) و ۶ مدخل ورودی به نام بست است.
علی بن موسی الرضا در ۱۱ ذیقعده سال ۱۴۸ قمری در مدینه متولد شد و در سن ۵۵ سالگی به دست مامون عباسی کشته شد. در ادب فارسی روضه به معنی باغ و گلستان و گلزار است و محل مضجع و در برگیرنده پیکر علی بن موسی‌الرضا را روضه منوره می‌خوانند. این مکان شامل فضایی مربع شکل که مساحت آن ۱۸۹٫۰۳ متر مربع بوده که از این فضا ۱۷٫۱۵ متر مربع آن مساحت ضریح میباشد. روضه منوره از طریق چهار صفه بزرگ در چهار جانب به داخل و خارج حرم مرتبط می‌شود.
سد کارده
این سد در فاصله 40 کیلومتری شمال مشهد و از کیلومتر 16 جاده کلات به سمت چپ منشعب می‌گردد. سد از نوع بتنی دو قوسی متقارن مخزن و متشکل از 15 بلوک 10 متری با ارتفاع 67 متر از پی و حجم 32 هزار مترمکعب بتن‌ریزی میباشد. حجم آب آن معادل 36 میلیون مترمکعب میباشد. رودخانه کارده با آب دائمی و مناظر زیبای کوهستانی و مجموعه تفریحی دنیای آبی در ساحل سد، یکی از بهترین تفریحگاه‌های خوش آب و هوای مشهد میباشد.
غار کارده
روستاي «کارده» در فاصلة 48 کيلومتري شمال مشهد واقع گرديده و غار کارده در 3 کيلومتري آن قرار دارد. در محل مذكور كه موسوم به دره آل است دو غار در دو سمت دره قرار دارند.
غار شرقي موسوم به غار اسكلت و غار غربي موسوم به غار كارده است. دهانة غار به صورت يک شکاف سنگي است که عرض تقريبي آن 1 تا 3 متر و طول آن حدود 100 متر مي‌باشد.
اين غار کاملاً خشک است و پرتگاه‌ةايي خطرناک دارد. کوهنوردان، اسکلت‌هايي از انسان مربوط به زمان‌هاي قديم را در درون اين غار مشاهده کرده‌اند.
از مشخصه های این غار تعداد زیاد راه های فرعی است که هر راه فرعی خود به ۲ تا ۵ شاخه فرعی دیگر منتهی می شود. همچنین اغلب راه های فرعی و اصلی دارای یک ارتفاع هستند و گاها راه اصلی ارتفاع و ورودی کوچکتری از راه های فرعی اطراف دارد٬ لذا باتوجه به عدم وجود نشانه گذاری در داخل غار احتمال گم کردن مسیر اصلی وجود دارد.
روستای مج
این روستا در دامنه کوههای بلند واقع و از اطراف به روستاهای مغان، ازغد، مایانات و طرقبه و از سوی دیگر به روستای تجر، سربرج و سد طرق منتهی می شود و در دیگر سو به روستاهای پیوه ژن، زشک و روستای دیزباد راه می یابد.
جاده اصلی روستا از طرف سیدی مشهد به مسافت ۲۸ کیلومتر در منطقه کوهستانی و روستای شلگرد عبور می کند که در فصل بهار پذیرای جشنواره گل های وحشی، شقایق ها و انواع گیاهان دارویی است و انبوه مشتاقان طبیعت را به سوی خود می کشاند. روستای مج در منطقه ای کوهستانی واقع شده و تپه ماهور و دره های زیادی که در دامنه این تپه آثار بجا مانده تاریخی روستا بیانگر سکونت مردمان در سالیان دور می باشد. و همچنین گورستانی قدیمی در منطقه وجود دارد که حکایت از زندگی مردمانی قبل از اسلام و بعد از آن می کند.
روستای دهسرخ
روستای دهسرخ در کیلومتر 45 جاده مشهد- نیشابور در 17كیلومتری شهر ملك آباد در مسير عبور امام هشتم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام از نيشابور به سمت توس واقع شده است.این روستا بیش از2هزار سال قدمت تاریخی دارد و هم اکنون جمعیتی نزدیک به هزار نفر دارد. این روستا متبرك به قدوم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام است.ابوالصلت روایت كرده: كه چون امام رضا علیه السلام به دهسرخ رسیدند در زمانی كه به نزد مأمون می رفت گفتند: یابن رسول الله ظهر شده است نماز نمی كنید پس فرو آمد و آب طلبید گفتند آب همراه نداریم پس به دست مبارك خود زمین را كاوید آنقدر آب جوشید كه آنحضرت و هر كه با آن حضرت بود وضو ساختند و اثرش تا امروز باقی است.اکنون مؤمنان و شیفتگان حضرت از این آب به عنوان تبرك و شفا استفاده می كنند و باعث شفای بیماران زیادی شده است.و آن چشمه نام زمزم رضوی را تاج افتخار خود نهاده است.
در نزدیك آن چشمه محلی به نام مصلای امام وجود دارد كه محل نماز گذاردن امام رضا علیه السلام و یارانشان بوده است. (لازم به ذکر است این مصلا نزدیک یک متر بالاتر از سطح زمین واقع شده است که مردم منطقه این پدیده را معجزه ای می دانند که که این محل متمایز از زمینهای اطراف مصلاست)
در فاصله سیصد متری چشمه و مصلای امام رضا علیه السلام مرقد مطهرامامزاده سید عبد العزیز که از نوادگان سید الساجدین امام العارفین حضرت علی ابن حسین علیه السلام است؛ واقع شده است که اخیرا باز سازی شده و زائران زیادی را به خود جذب کرده است. این بقعه مطهر در بلندای روستا واقع شده است که چشم انداز بسیار زیبای به طبیعت دارد.
مجتمع زیست خاور
اولین مجتمع و برج تجاری مشهد دارای معماری داخلی منحصر به فرد با تلفیقی زیبا از معماری ایرانی و مدرن با سقف ها و گچ بریهای بی نظیر می باشد. مساحت زمین 10000 متر مربع می باشد که در سه طرف آن خیابان واقع شده است و دارای ورودی از سه طرف می باشد. آپارتمانها و قسمتهای تجاری چنان طرح ریزی گردیده است تا در آنها برای زندگی و کسب و کار محیط خوش آیندی ایجاد گردد . آپارتمانهای وسیع و جادار بر روی یک پی چند طبقه ای بر خلاف انواع هتل های مشهد بنا گردیده اند که شامل انواع مغازه ها ، رستورانها ی شیک ، مراکز تفریح و پارکینگ می باشد . ترکیب این مظاهر مختلف در یک مجتمع ، از لحاظ کیفیت ، محیط زیبا و دلپذیری بوجود آورده است که نسبت به سبک و شیوه موجود کاملا جدید و جالب است .
آرامگاه کلنل محمد تقی خان پسیان
آرامگاه محمد تقی خان پسیان اولین خلبان ایرانی در مجاورت آرامگاه نادرشاه افشار و در باغچه شمالی باغ آرامگاه قرار دارد و لوحی سنگی بر آب نصب شده است. محمد تقی خان پسیان از میهن پرستان جوان و پر شور ایران بود.در سال 1309 هجری شمسی در تبریز متولد شدو در سال 1324 به تهران آمدو پس از پنج سال تحصیل در مدرسه **** به درجه سلطانی رسید و پس از آن در جنگ معروف به مصلی،روس ها را شکست فاحشی دادو صیت شهرت ولیاقت او از مرزهای ایران گذشت.در سال 1335 هجری به آلمان رفت و در سال 38 پس از بازگشت به فرماندهی ژاندارمری خراسان در دولت مشیر الدوله رسید. در ذیحجه سال 1339 آزادیخواهان خراسان به ***** کلنل قیام کردند.این قیام که برای کسب استقلال ایران بود،توسط روسای عشایر و به تحریک قوام السلطنه و سپاهیان دولتی ایران مورد هجوم قرار گرفتو کلنل پسیان که او را در شمارمردانی چون جلال الدین خوارزمشاه و لطفعلی خان زند می دانند در زد و خورد با اکراد بجنورد در جعفر آباد قوچان به خدعه کشته شد.
مصلی مشهد
بناي مصلي با قدمتی بیش از 350 سال در فاصله يك كيلومتري ضلع شرقي ميدان پنجراه پائين خيابان معروف به نواب صفوي در كنار بلوار مصلي واقع است ظاهرا در گذشته اين بنا از نظر موقعيت در مكانی قرار داشته كه نظر هر مسافر يا زائر تازه وارد در عزيمت به مشهد مقدس را از بيرون حصار شهر به سوي دروازه پائين خيابان بخود جلب مي‌نموده است. مصلي از نظر نقشه وطرح كلي ساختمان شامل ايواني مرتفع و دو ايوانچه منتهي به فضاهاي چهار ضلعي در طرفين بصورت قرينه است كه ايوان آن رو به قبله و بر فراز فضاهاي مربع يا رواق گنبدهايي كم خيز بنا شده است. تنها محراب بنا در ديوار انتهايي ايوان رو به قبله ايجاد شده و علاوه بر دارابودن تزئينات متنوع نام معمار حاجي شجاع‌بناي اصفهان در كتيبه پيشاني آن نقش شده است در بخش انتهايي تزئينات لبه طاق ايوان ودر دو سوي آن اشعاري به فارسي با قلم شيواي نستعليق به رنگ زرد بر زمينه آبي نگارش يافته كه ماده تاريخ ايجاد بنا در ابيات آن نهفته است. به استناد اين كتيبه بناي مصلي در زمان شاه سليمان از سلاطين صفويه در سنه 1087 ه. ق بنيان گرديده است.
سد چالیدره
این منطقه از دره های فرعی منطقه طرقبه بوده و یک محیط تفریحی و گردشگری کاملا مجزا را به وجود آورده است. جداره غربی آن، دره ای با قنات خصوصی و باغ می باشد و اراضی آن منابع طبیعی بوده و شمال آن نیز دره ها و ارتفاعات بایر و بکر است. در جداره شرقی نیز علاوه بر جاده نغندر، مجموعه مسکونی فرهنگیان و اراضی تپه ماهوری بکر قرار دارد. شاخص جاذبه گردشگری آن سد خاکی است که برای آبیاری باغ‌های اطراف طرقبه استفاده می شود و دارای امکانات تفریحی مانند قایق پدالی، قایق سواری، ماهیگیری، رستوران و آلاچیق می باشد. سد چالیدره یک سد خاکی رس است که بوسیله رودخانه جاغرق پر آب می شود. این سد در ابتدای جاده روستای نغندر و در سمت چپ جاده در دره ای با همین نام ساخته شده است.
روستای پاژ
روستاي پاژ زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در پانزده كيلومتري شمال شهر مشهد در تقاطع جاده كارده به كلات نادري واقع شده است به استناد متون تاريخي و ادبي بر جاي مانده اين روستا زادگاه حكيم ابوالقاسم فردوسي است بطوريكه نگاشته‌اند حكيم حماسه سراي ايران در سال 329 يا 330 هجري قمري در همين روستا چشم به جهان گشود و در سن 30 سالگي نظم شاهنامه را آغاز و پس از صرف 35 سال اشعار حماسي خود را بنام شاهنامه به پايان رسانيد و به روايت مشهور سال 416 ه. ق به ديار باقي شتافت روستاي فعلي پاژ دااري 800 هكتار مساحت است كه از مجموع آن حدوداً 4 هكتار به بخش مسكوني اختصاص يافته است بخشي از فضاي مسكوني روستا در ميان آن و بقيه بر وراي تپه‌اي موسوم به قلعه بلند مكاني كه بنظر مي‌رسد در گذشته محل اصلي و هسته مركزي دهكده پاژ بوده زيرا پيرامون آن تا چندي قبل خندقي وجود داشت كه جهت ممانعت از پيشروي مهاجمين آن را پر از آب مي‌تموده‌اند بجز تپه موجود در فاصله تقريبي پانصد متر از پشته اوليه بلندديگري نمايان است كه در نزد اهالي به قلعه كهنه پاژ معروف است سفالهاي رنگارنگ و لعابدار پراكنده بر روي اين بلندي نشانه اي از تداوم مدنيت پاژ در سدهاي اوليه بعد از اسلام تا قرن نهم و دهم هجري است.
بازار جنت مشهد
این راسته بازار در گذشته جزیی از محله‌ای بزرگ به شمار می‌آمد که در قسمت مرتفع و بلند شهر شامل ارگ شهر و محله حکومتی و اعیانی چهار باغ قرار داشت. وضعیت اقتصادی شهر مشهد موجب گردیده تا خانه‌های این راسته به مراکز تجاری تغییر نماید. امروزه این مکان یکی از مراکز مهم تهیه پوشاک در این شهر میباشد.
ترکیب قدیمی این بازار بسیار برای عابرین این بازار خوشایند و لذت بخش است و لوکیشن مناسبی برای فیلم برداری است به طور مثال قسمتی از فیلم هرشب تنهایی در این راسته بازار فیلم برداری شده است.
فرهنگسرای بهشت ( بوستان مفاخر )
ساختمان این فرهنگسرا متعلق به دوره پهلوی اول میباشد و در سال 1310 ساخته شده و اولین کاربری آن دبیرستان مستوفی و بعد آن تالار عروسی بوده است.
عمارت فرهنگسرای بهشت در غرب بولوار مدرس یا دروازه طلایی و در ضلع جنوبی آن،همچنان استوار است.
آرامگاه میرزا ابراهیم رضوی
اين آرامگاه متعلق به ميرزا ابراهيم اوّل، دومين و بزرگترين واقف سادات رضوي است كه در سال 1042 ق وفات نمود و هم اینک این ارامگاه در محله کوهسنگی انتهای خیابان شهید بهشتی واقع شده است .وي از اجله‌ي سادات رضوي خراسان در زمان صفويه بوده و نسب شريفش با بيست و يك واسطه به امام‌زاده «ابو جعفر موسي مبرقع» فرزند حضرت جواد (ع) مي‌رسد.مقبره ميرزا ابراهيم واقع در ملك شخصي خود وي در مجاورت مجموعه فرهنگي– تفريحي كوهسنگي در دامنه كوه و انتهاي خيابان بهشتي، با منظر ايواني كاشي‌كاري شده جلب‌نظر مي‌نمايد.در صحن مقبره تعدادي از علماي قرن اخير خراسان مدفون هستند. اين فضاي تاريخي ـ فرهنگي بر جاذبه هاي كوهسنگي مشهد افزوده است. مقبره و باغ آن به سادات رضوي مشهد تعلق دارد و ايشان عموماً به زيارت جدّ واقف خود ميروند. بازديد از مقبره ميرزا ابراهيم براي عموم آزاد است.ميرزا ابراهيم در سال 1038 قمرى موقوفات مهمى را در شهرهاى مشهد و رادكان و تربت جام وقف بر اولاد ذكور و اناث خاندان خويش و عامه سادات رضوى ساكن شهر مشهد ( ارض اقدس ) كرده است.موقوفه وى بسيار فعّال است و حدود بيست هزار نفر ( در سال 1381 خورشيدى ) از آن بهره مند مى شوند. اين موقوفه توسط متولى يى از اعقاب خود ميرزا ابراهيم اداره مى شود و درآمد سالانه آن ميان سهم بران توزيع مى گردد.موقوفه ميرزا ابراهيم سبب شده است تا چند هزار خانوار از سادات رضوى ساكن مشهد و اعقاب خاندان واقف در سراسر كشور شجره نسب خويش را تا كنون حفظ نمايند، لذا اقدام وى يكى از پديده هاى فرهنگى مهم شهر مشهد است.
نغندر
روستاي نغندر از توابع بخش طرقبه و در فاصله 10 كيلومتري آن واقع شده است . اين روستاي سرسبز و آباد با چشم اندازهاي طبيعي شگرف در دامنه هاي شمالي بينالود قرار گرفته است .
جاغرق
روستایی ییلاقی جاغرق در 21 کیلومتری شمال غربی مشهد و در فاصله ی 7 کیلومتری جنوب غربی طرقبه واقع شده است . جاغرق دارای آب و هوای معتدل کوهستانی، باغ های میوه و دره های سرسبز و پرآب می باشد . این ناحیه اقامتگاههای موقت و رستوران هایی برای استراحت و تفریح گردشگران دارد.
طرقبه
طرقبه يكي ديگر از گردشگاهها بزرگ و طبيعي مشهد است كه از غرب به كوههاي بينالود و از شمال به كوه تخت رستم محدود مي شود . وجود چشمه سارها و درختان فراوان آن را به صورت نقطه اي بسيار خوش آب و هوا و تفريحي مشهد تبديل نموده است . اين منطقه ييلاقي داراي تابستانهايي با آب و هواي دلپذير و مطبوع است.
سد طرق
این سد در 14 کیلومتری جنوب شرقی مشهد بر روی رودخانه طرق و در نزدیکی بند قدیمی طرق قرار دارد. سد طرق از نوع بتونی دو قوسی متقارن است.
آندرخ
روستايي خوش آب و هوا از حومه تبادكان است كه در 32 كيلومتري شمال شرقي مشهد و در مسير كلات نادري واقع شده است . اين مكان يكي از تفرجگاهها و پايگاههاي ورزشي ، ويژه كوهنوردان و صخره نوردان اطراف مشهد است . دره اندروخ با ديواره هاي سنگي بلند احاطه شده و داراي غادي با دهان بزرگ است .
باغ وحش وكيل آباد
در جنوب غربی مشهد و هم جوار با پارک جنگلی وکیل آباد ، باغ وحش وکیل آباد ، تنها باغ وحش مشهد و استان خراسان رضوی قرار دارد . این باغ وحش دارای حیوانات گوشتخوار ، علف خوار ، آبزی ، خزنده و پرندگان مختلف است.
موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی بیک
موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی‌بیک مشهد در کنار مقبره امیر غیاث‌الدین ملکشاه در ضلع غربی حرم مطهر واقع درخیابان اندرزگو، در مجموعه تاریخی حمام مهدی قلی‌بیک قرار دارد. این حمام ،یکی از حمام‌های زیبای به جای مانده از دوره صفوی است که با قرار گرفتن در کنار مقبره امیر ملکشاه (مسجد شاه) و آب‌انبار سرسنگ و راسته بازار سرشور، یک مجموعه تأسیسات شهری را تشکیل داده است.
حمام مهدی قلی بیک، از قدیمی‌ترین و با ارزش‌ترین حمام‌های شهر مشهد و از موقوفات آستان قدس رضوی است که در مجاورت مقبره امیر ملکشاه در محله قدیمی سرسنگ، بین بازار سرشور و بازار بزرگ واقع شده و کوچه مجاور آن به کوچه «حمام‌شاه» مشهور است. نام اصلی آن «حمام مهدی قلی‌بیک» بوده، ولی به‌دلیل مجاورتش با مقبره امیر ملکشاه به «حمام‌شاه» شهرت یافته است که پس از پیروزی انقلاب نیز به «حمام رضوی» تغییر نام پیدا کرد.
براساس وقف‌نامه این حمام، تاریخ ساخت آن، سال 1027هـ.ق است و واقف آن مهدی قلی‌بیک، میرآخور شاه‌عباس صفوی، از بازماندگان خانواده امیر ارغون اویرات (از نخستین حکام ایران شرقی و خراسان در دوره مغول) بوده است. از این بنا هیچ کتیبه‌ای برجای نمانده است و از معمار و سازنده آن خبری در دست نیست.
واقف این حمام، یک قنات نیز برای آن احداث کرده است، با این شرط که مازاد آب آن را به مسجد گوهرشاد دهند و اضافه بر آن را صرف امور خیریه کنند و اضافات آن را درنهایت، در زمینهای خارج شهر جاری سازند. بنای این حمام با گذشت زمان و همچنین دخالت‌های غیراصولی، مانند افزودن یک قسمت زنانه جدید به قسمتهای قدیمی آن در سال1350 دچار دگرگونی شد و چهره اصلی خود را از دست داد. بنای یاد شده از سال1369 به‌تدریج متروکه شد تا اینکه در سال1376 در فهرست بناهای تاریخی کشور به ثبت رسید.
بنای حمام مهدی قلی بیک(حمام‌شاه)، پیش از آغاز عملیات مرمتی، شامل بخشهای ورودی، سربینه(رخت‌کن)، گرم‌خانه و سرویس‌ها بود. اما با شروع عملیات باستان‌شناسی و مرمت، فضاهای جدیدی چون هشتی ورودی، شاه‌نشین شمالی(حاکم‌نشین)، حوض هشت ضلعی سربینه، لایه‌های زیبای نقاشی (در قسمت سربینه)، کاشی‌های ازاره سربینه (از نوع زیررنگی)، هشتی یا میان در، حوض کف هشتی، خزینه، حوضچه‌های تصفیه آب، استخر آب سرد و تنبوشه‌ها (لوله‌های سفالی آب‌رسانی در معماری سنتی) پیدا شد و طی این عملیات، مساحت حمام از حدود 400مترمربع قبلی به هزار و 875 مترمربع رسید. محوطه ورودی حمام به‌وسیله یک پله، همراه با یک انحنای ملایم، به هشتی کوچکی وصل می‌شود. با عبور از پنج پله با همان انحنا به سربینه یا رخت‌کن می‌رسیم که زیباترین بخش حمام است.
در وسط هشتی، حوض کوچکی به چشم می‌خورد که به احتمال زیاد، مسیر برگشت از گرم‌خانه به رخت‌کن بوده و افراد پس از بیرون آمدن از گرم‌خانه، پای خود را آب می کشیدند و سپس وارد سربینه می‌شدند.
پس از هشتی وارد گرم‌خانه می‌شویم. فضای گرم‌خانه، مربع شکل و دارای چهار ستون در وسط است که پوشش گنبدی‌شکل سقف، شامل نورگیرها بر روی این ستون‌ها قرار دارد. در اطراف گرم‌خانه، غرفه‌ها و در قسمت غربی آن، خزینه حمام قرار دارد که سطح همه آنها کمی از کف گرم‌خانه بلندتر است. در کف خزینه، دیگ‌های مسی بزرگی برای گرم کردن آب دیده می‌شود. در دو طرف خزینه دو اتاق وجود دارد که یکی از آنها مربوط به حوضچه‌های تصفیه آب بوده و طی عملیات بازسازی برداشته شده است.
بنای حمام مهدی قلی‌بیک که با گذشت چهار قرن از ساخت این گنجینه هنری، هنوز اصالت آن محفوظ مانده است، با گذشت زمان و نبود مراقبت و همچنین دخالت‌های غیراصولی، دچار آسیب‌های جدی شده بود که در سال1378 توسط معاونت فنی و عمرانی موقوفات آستان قدس رضوی، زیرنظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی و با اعتبار سازمان عمران و توسعه حریم حرم امام رضا(ع) بازسازی شد و درنهایت در اختیار سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی قرار گرفت و به موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری داد.
تپه باژ
روستای پاز یا پاژ یا فاز یا باژ نام روستایی است در حدود 20 کیلومتری جاده مشهد به کلات.
این روستا در واقع زادگاه ابوالقاسم فردوسی؛ بزرگ شاعر حماسه سرای ایران نیز است. در واقع روستای باژ روی تپه باستانی قرار گرفته که آثار و بقایای این تپه در 3 قسمت مجزا قابل مشاهده است.
این تپه در دل خود بقایایی از تمدن‌های مختلف دوره پارت و اسلامی نهفته داشت، اما به علت بی‌توجهی مسئولین و همچنین بی‌اطلاعی اهالی روستا و علاوه بر این‌ها، حجوم غارتگران میراث تاریخی ایران، به تلی از خاک تبدیل شده است.
علی‌رغم اینکه تپه باژ در تابستان سال 1357 کشف و شناسایی شد، این محوطه تاریخی در سال 1379 به ثبت آثار ملی رسید.
تپه باژ در سال 1379 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 3241 در فهرست آثار ملی یران به ثبت رسید.
منطقه ییلاقی شاندیز
منطقه شاندیز واقع در 38 کیلومتری غرب شهر مشهد از دیرباز به عنوان یکی از ییلاقات دشت توس مورد توجه بوده و در گذشته نیز راه کاروانروی تابستانی مسیر شاندیز به توس از پستی و بلندی‌های همین منطقه عبور می‌کرده است. امروزه محور گردشگری شاندیز را علاوه بر ویرانی که جنبه تاریخی دارد و دارای مزار و رباطی کهن میباشد، روستاهای سرآسیاب، ارچنگ، خادر، شاندیز، ابرده پايین، ابرده بالا و زشک تشکیل می‌دهد. ورود به این محور از امتداد بلوار وکیل‌آباد ممکن است. رودخانه‌ها و دره‌های متعدد شاندیز اقلیم متنوع و چشم‌اندازهای زیبايی از طبیعت را به بیننده عرضه می‌کند. درختان و درخچه‌های غیرمثمر در منطقه شامل چنار، سپیدار، اشن، ارغوان و ارس است و از گونه‌های شاخص حیات‌وحش آن می‌توان به گوسفند وحشی، گراز، گرگ و… اشاره کرد، همینطور هدهد، توکای سیاه، دم جنبانک و… در فهرست پرندگان این منطقه قرار دارد. رودخانه‌های پر آب منطقه سبب پراکنش درختان، وجود باغ‌های انبوه، مناظر متنوع و آب و هوايی مطبوع شده‌اند که همواره مورد استقبال ساکنان شهر مشهد و گردشگران منطقه واقع می‌شود. علاوه بر آن زائرین بارگاه حضرت رضا(ع) برای گذران اوقات به این مکان می‌آیند و این استقبال روز افزون گردشگران طبیعت نشانگر قابلیت‌های طبیعی منطقه برای گسترش فعالیت‌های گردشگری است. در ابتدای ورود به شاندیز فروشگاه‌هایی دیده می‌شود که به عرضه صنایع دستی از جمله پوستین، گلیم، ظروف سنگی هرکاره و… اشتغال دارند. پارک شهر شاندیز از اماکنی است که فضای مطلوبی را برای استراحت موقتی خانواده‌ها به گردشگران و دوستداران طبیعت ارايه می‌دهد. قابلیت‌های شاندیز آن را به عنوان یک منطقه نمونه بین‌المللی گردشگری در کشور معرفی نموده است.
آرامگاه فردوسی
آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است.
ساختمان فعلی آرامگاه از شیوه معماری هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش الهام گرفته است. نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستون ها و سرستون ها است و اشعاری که بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حکیم فردوسی و معرف اندیشه و شخصیت وی میباشد. بخش فوقانی بنا بصورت مجوف و توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوه اشکانی شامل ۲۰ ستون مرمری در پائین و ۸ ستون در بخش فوقانی است. در بخش هایی از آرامگاه نیز دیوارنگاره‌هایی از فریدون صدیقی نصب گردیده که نمایش صحنه هایی از روایات شاهنامه است.
موزه آرامگاه نادری
موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه نادرشاه افشار در دو تالار به منظور معرفی آثار تاریخی این دوره شکل گرفته است. چشم‌انداز خارجی بنا تندیس نادرشاه سوار بر اسب به همراه تنی چند از سربازانش بر فراز یک حجم سنگی مرتفع توسط مجسمه ساز شهیر ایرانی زنده یاد استاد ابوالحسن صدیقی ساخته شده است.
تالار شماره ۱: این تالار به انواع سلاح‌های دوره افشاریه، تابلوهای نقاشی از نادر و صحنه های جنگ، وسایل سوارکاری مانند زین سو برگ اسب از دوره افشاریه تا قاجاریه، چند نسخه خطی ساز جمله تاریخ جهانگشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادر اختصاص دارد که روی یکی کلمه السلطان نادر حک شده و روی دیگر یک بیت شعر طلاکوب شده است. این شمشیر در دشت مغان به سال ۱۱۴۸ هجری در روز تاجگذاری نادر از طرف ملت ایران به وی هدیه شده است.
دنیای اقتصاد، گروه گردشگری- دیگر سفر به مشهد مختص به زمان خاصی از سال نیست، وجود حرم مطهر رضوی در این شهر سبب شده مشهد در تمامی روزهای سال میزبان گردشگرانی از اقصی نقاط کشور و جهان باشد. گردشگران بسته به مناسبت‌های مختلف قصد زیارت آستان امام رضا(ع) را دارند.
این روزها و در هنگامه اعیاد غدیر و قربان نیز مشهد نظاره‌گر سیل عظیمی از مسافرانی است که به قصد زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) رهسپار این شهر شدند،گردشگرانی که طی سه ماهه تابستان امسال با دو درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال گذشته به بیش از 17 میلیون نفر رسیدند. سوالاتی که در این بین مطرح می‌شود این است که چه زیرساخت‌ها و امکاناتی برای بهره‌مندی هر چه بیشتر گردشگران از پتانسیل گردشگری خراسان رضوی و مشهد لازم و ضروری است؟ فارغ از مقوله زیارت، چگونه می‌توان توجه این حجم عظیم از گردشگران را به جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی مشهد جلب کرد؟ چگونه می‌توان از سایر جاذبه‌های گردشگری مشهد جهت درآمدزایی و اشتغال‌زایی بهره برد؟
با توجه به حجم عظیم سفر گردشگران به مشهد مقدس و خراسان رضوی و پتانسیل‌های موجود در این شهر و استان، در این گزارش به بررسی ظرفیت‌های مغفول مانده گردشگری شهر مشهد می‌پردازیم.
نصرالله پژمان‌فر، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مشهدالرضا یکی از قطب‌های مهم گردشگری کشور است، می‌گوید: به جز موضوع گردشگری زیارت که یکی از پرظرفیت‌ترین موضوعات گردشگری در ایران است و بیشتر گردشگران خارجی نیز با همین هدف به ایران سفر می‌کنند، مشهد مقدس از ظرفیت‌های دیگری همانند گردشگری سلامت برای جذب توریست بهره‌مند است. وی می‌افزاید: جمعیت زیادی از کشورهای همسایه به ویژه حوزه خلیج فارس علاقه‌مند هستند با سفر به مشهد علاوه بر زیارت از خدمات درمانی و پزشکی نیز استفاده کنند بنابراین ما باید در بخشهای مختلف زیرساخت‌ها را برای حضور گردشگران با اهداف متفاوت فراهم کنیم.
پژمان‌فر با تاکید بر اینکه ظرفیت‌های گردشگری مشهد مغفول مانده است، تصریح می‌کند: متاسفانه برای حضور گردشگران در مشهد فقط اقدامات حداقلی انجام شده و حوزه گردشگری در مشهد با مشکلات متعددی مواجه است؛ بنابراین نیاز است تا برنامه‌های مدونی در این راستا تدوین شود.
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: مهم‌ترین اقدامی که باید در این راستا انجام شود، توسعه زیرساخت‌های اقامتی و راه‌اندازی پروازهای مستقیم به برخی از کشورها و همچنین ایجاد مکان‌های توریستی در مشهد است.
وی با تاکید بر اینکه با توجه بیشتر به موضوع گردشگری می‌توانیم فعالیت‌های اقتصادی مشهد را توسعه دهیم، می‌گوید: بدون داشتن فضاهای گردشگری و هتل های مشهد نمی‌توان اقتصاد مشهد را فعال کرد و باید توجه داشت که با بکارگیری نیروی انسانی و فعال کردن ظرفیت‌های گردشگری علاوه بر اشتغال‌زایی، کسب درآمد و رونق اقتصادی را برای شهر می توانیم به همراه داشته باشیم تا با جذب این درآمدها توسعه فضاهای شهری مشهد را نیز دنبال کنیم.
سید مهدی درهمی، مدیرعامل منطقه تجاری گردشگری سپاد نیز در باره مشکلات حوزه گردشگری می‌گوید: هر سال شاهد افزایش حجم گردشگران خارجی به مشهد مقدس هستیم و این در حالی است که زائران داخلی نیز به مشهد سفر می‌کنند، ولی شرایط فعلی مانند بخش رستوران و هتل های مشهد برای حضور این حجم از زائر و مسافر رضایت‌بخش نیست.
وی می‌افزاید: متاسفانه ما برخلاف سایر کشورها که در ابتدا زیرساخت‌ها را فراهم و سپس درآمدزایی می‌کنند، با وجود داشتن ظرفیت‌های بالفعل، اقدامات مناسب را برای جذب گردشگر انجام نداده‌ایم. به‌عنوان مثال، شرایط ما در مبادی ورودی شهر همانند راه‌آهن مشهد که همان بنای 45 سال پیش است و یا فرودگاه اصلا مناسب نیست.
مدیرعامل منطقه تجاری گردشگری سپاد تصریح می‌کند: همچنین سیستم حمل و نقل داخل شهر نیز شباهتی با شهرهای پیشرفته و توریستی ندارد و پاسخگوی نیاز زائران نیست و در بسیاری از مواقع زائر از خدمات خوبی بهره‌مند نمی‌شود.
درهمی با بیان اینکه در حوزه پر کردن اوقات فراغت گردشگر در مشهد چندان خوب عمل نشده است، می‌گوید: با وجود اینکه اعتقاد داریم هدف اصلی حضور زائر در مشهد زیارت است اما واضح است که باید برای پر کردن اوقات فراغت آنها نیز برنامه‌هایی پیش‌بینی شود که در این راستا به غیر از هتل‌ها و رستورانها احتیاج به مراکز گردشگری دیگری برای ماندگاری زائر داریم.
وی تاکید می‌کند: در حال حاضر با شرایطی مواجه هستیم که فرصتی طلایی برای کشور به شمار می‌رود چون گردشگری یک اقتصاد درآمدزا در جهان بوده که حتی در برخی از کشورها از سهم تولید ناخالص ملی نیز بیشتر است در حالی‌که سهم گردشگری در کشور ما کمتر از دو درصد است و صنعت گردشگری می‌تواند نقش جدی در تولید ثروت سرانه کشور داشته باشد و هماکنون به دلیل اختلاف ارزش پول ما با ارز کشورهای عربی یک استعداد بالفعل در کشور ایجاد شده چون اقامت برای آنها بسیار ارزان تمام می‌شود و ما باید از همین زمینه استفاده کنیم.
مدیرعامل منطقه تجاری گردشگری سپاد می‌گوید: اگر در ارائه خدمات به گردشگران کوتاهی کنیم و برنامه‌ریزی مناسبی نداشته باشیم، فرصت خود را برای جذب گردشگران و درآمدزایی از دست می‌دهیم.
درهمی افزود: اقداماتی که در کشور انجام می‌شود وابسته به تصمیمات دولتی است و با وجود اینکه از واگذاری به بخش خصوصی سخن می‌گوییم اما عملا بیشتر کارها در دست بخش دولتی است و تا وقتی که دولت به بخش خصوصی، اجازه ورود ندهد مشکلاتی در ارتباط با صنعت گردشگری در کشور وجود خواهد داشت.
وی با تاکید بر اینکه مادامی‌که فقط بخش دولتی فعالیت کند و با بخش خصوصی تعامل نداشته باشد شرایط بهبود نخواهد یافت، عنوان می‌کند: برای توسعه ظرفیت‌های گردشگری و اقتصادی کشور باید ببینیم سایر کشورها چه اقداماتی انجام داده‌اند. به‌عنوان مثال، مالزی در مدت 10 سال گذشته با اقداماتی که انجام داده توانسته 12.5 درصد تولید ناخالص ملی خود را از حوزه گردشگری به‌دست بیاورد.
مدیرعامل منطقه تجاری گردشگری سپاد تصریح می‌کند: اکثر گردشگران خارجی که به مشهد سفر می‌کنند از حوزه خلیج فارس هستند، بنابراین فرصت خوبی است تا تولیدات باارزش فرهنگی و صنایع دستی کشور را به آنها معرفی کنیم و به فروش برسانیم که در حقیقت با این کار فرهنگ کشور را نیز منتقل کرده ایم و با توجه به اینکه حدود دو میلیون گردشگر خارجی هر سال به مشهد سفر می‌کنند مسئولان حوزه صنایع دستی و گردشگری باید در این زمینه ورود پیدا کنند.
درهمی اظهار می‌کند: قطعا برای ماندگاری زائر در مشهد باید شرایط رفاهی بیشتری فراهم کنیم و به نظر بنده در این راستا باید اتاق فکری با حضور مسئولان عالی دولت و نمایندگان موثر بخش خصوصی و همچنین افراد دانشگاهی تشکیل دهیم و به طور مرتب موضوع و مشکلات را رصد و تحت نظر داشته باشیم تا از بلاتکلیفی‌های موجود خارج شویم.
میانگین نرخ هتلهای مشهد 30 درصد کمتر از میانگین کشوری است
محمد قانعی، رئیس اتحادیه هتل‌داران خراسان رضوی نیز در ارتباط با امکانات اقامتی مشهد برای حضور زائران داخلی و خارجی اظهار می‌کند: هتلهای مشهد در شرایط پیک، حدود 75 هزار نفر شب گنجایش دارد و برای هر نوع سلیقه‌ای هتل ساخته شده است، به‌طوری که برخی هتلهای شهر از امکانات رفاهی بسیار بالایی برخوردار هستند و همایش‌ها و جشنواره‌های کشوری در آنها برگزار می‌شود. وی می‌گوید: در کنار هتل‌ها، مهمان‌پذیر، هتل آپارتمان، مراکز اسکان شرکت‌ها و مدارس نیز وجود دارد به‌گونه‌ای که دیگر مشکلی برای اقامت زائران در مشهد پیش نمی‌آید.
وی با بیان اینکه میانگین سنی هتلهای مشهد کمتر از شش و هفت سال است و این در حالی است که میانگین سنی هتلهای کشور بیش از 20 سال است، اظهار می‌کند: هتلهای زیادی را در دست احداث داریم با این وجود میانگین نرخ هتلهای مشهد 30 درصد پایین‌تر از میانگین کشور است ولی هیچ‌گونه رقیبی در کشور نداریم که بتواند با هتلهای مشهد رقابت کند.
رئیس اتحادیه هتل‌داران خراسان رضوی با بیان اینکه 96 درصد هتلهای خراسان رضوی در مشهد و تنها 12 هتل در شهرستان‌های استان قرار دارند، می‌گوید: در سال 79 تنها 50 هتل در مشهد به زائران و گردشگران، خدمات اسکان ارائه می‌کردند اما هماکنون این رقم به 186 هتل و مرکز اقامتی رسیده است.
قانعی با تاکید بر اینکه هر نوع زائر و مسافر از اقشار مختلف جامعه می‌توانند در مشهد اسکان پیدا کنند، تصریح می‌کند: با توجه به اینکه نیمی از هتلهای کشور در مشهد قرار دارد و این شهر کلان‌شهر مذهبی دنیا به شمار می‌رود، در عرصه استاندارسازی وارد عمل شدیم، به‌گونه‌ای که هماکنون 75 درصد هتلهای مشهد از استانداردهای مطلوب برخوردار هستند. در صورتی که استاندارد هتلهای کشور بین 3 تا 5 درصد است.
وی در ارتباط با ماندگاری زائر در مشهد می‌گوید: فراهم کردن زیرساخت‌های اقامتی یکی از موضوعات مهم برای ماندگاری زائر در مشهد است و به نظر بنده باید با تبلیغات درست، ظرفیت‌ها و تنوع‌های محیطی و گردشگری مشهد را به زائران و مسافران معرفی کنیم تا از این طریق افزایش حجم سفر به مشهد را داشته باشیم.
سید ابراهیم رئیسیون، معاون سابق اقتصادی شهردار مشهد با بیان اینکه مشهد مقدس شهری است که رویکرد توریسم زیارتی دارد، اظهار می‌کند: فردی که به مشهد سفرمی‌کند اساسا انگیزه زیارت دارد. بنابراین باید برای ماندگاری زائر در این شهر برنامه‌ریزی‌های خاصی صورت گیرد، از جمله اینکه باید اوقات فراغت زائران پس از زیارت را با موضوعات منطبق بر زیارت پر کرد.وی با بیان اینکه باید در حوزه فضاهای فرهنگی و موضوعات گردشگری که مکمل هدف اصلی زیارت است، برنامه‌ریزی کرد، می‌گوید: یکی از منابع مهم درآمدی در کشورها صنعت توریسم است که در هر کشوری بر اساس رویکرد آن کشور در حوزه جذب توریسم برنامه‌ریزی صورت می‌گیرد.
معاون سابق شهردار مشهد تصریح می‌کند: مشهد از پیش‌تازترین شهرها در حوزه جذب توریسم است به‌طوری‌که در سال پذیرای حدود 25 میلیون زائر داخلی و 1.5 میلیون زائر خارجی است و هر سال بر این تعداد افزوده می‌شود.رئیسیون با تاکید بر اینکه مشهد بدون داشتن تبلیغات، هر ساله میزبان حجم زیادی از زائران است، می‌افزاید: قطعا حضور زائر و مسافر در هر شهری منابع اقتصادی فراوانی برای آن شهر به همراه دارد. در نتیجه باید از حضور خیل عظیم زائران در مشهد نه تنها برای این شهر بلکه برای کشور استفاده کنیم، چون جذب این مبالغ می‌تواند در امر توسعه زیرساخت‌ها ما را بی‌نیاز کند.وی با اشاره به اینکه در حوزه جذب درآمدهای پایدار از حضور گردشگر در مشهد کار زیادی صورت نگرفته است، عنوان می‌کند: هر چقدر بتوانیم شرایط مناسب را برای ماندگاری زائر در مشهد فراهم کنیم و منابع را به سمت و سویی ببریم که سبب رونق بخش اقتصادی این شهر شود در حقیقت به توسعه و برطرف کردن مشکلات مشهد کمک کرده‌ایم.
رئیسیون با تاکید بر اینکه شهرداری هیچ‌گونه درآمدی از حضور زائر در مشهد ندارد، خاطرنشان می‌کند: شهرداری بیشتر از اینکه به خاطر حضور زائران درآمدزایی داشته باشد، برای حضور و رفاه آنها هزینه می‌کند.البته ممکن است در اثر حضور زائران در مشهد منافعی به صورت غیرمستقیم برای شهرداری به‌وجود بیاید، اما مستقیما هیچ‌گونه عایدی نصیب شهرداری نمی‌شود.
وی یادآور می‌شود: برای اینکه بتوان درآمدی به صورت مستقیم از زائر کسب کرد نیازمند وضع قانون توسط قانون‌گذار هستیم و به نظر بنده صدور روادید برای زائر در ایام پیک سال همانند کاری که کشور عربستان انجام می‌دهد اقدامی مثمرثمر برای مدیریت شهری در این ایام و ارائه خدمات بهتر است.
رئیسیون در پایان می‌گوید: اخذ عوارض، صدور روادید یا کنترل قیمت‌ها که حتی در برخی از کشورهای اروپایی و گردشگرپذیر هم انجام می‌شود، کمک بسیاری به سامان‌دهی، خدمات‌دهی و درآمدزایی می‌کند که به نظر من باید در دستور کار مدیریت شهری و استانی قرار بگیرد.
شهر مشهد به دلیل وجود حرم امام رضا (ع) سالانه گردشگران بیشماری را به سمت خود می کشاند، اما علاوه بر زیارت، برای سیاحت نیز مکان های متعددی در داخل و اطراف خود دارد.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی باشگاه خبرنگاران ، شهر بزرگ و زیبای مشهد به دلیل وجود حرم امام رضا (ع) سالانه گردشگران بیشماری را به سمت خود می کشاند. این شهر زیارتی، تقریبا در همه روزهای سال میزبان گردشگران داخلی و خارجی است. اما علاوه بر زیارت، برای سیاحت نیز مکان های متعددی در داخل شهر و اطراف خود دارد که برخی از آنها را به شما معرفی کرده ایم.
حرم امام رضا (ع)
حرم علی بن موسی الرضا، که با نام مرسوم حرم امام رضا (ع) شناخته می‌شود، دربرگیرنده آرامگاه هشتمین امام شیعیان در شهر مشهد، ایران است. این مجموعه در سال ۱۳۹۲ خورشیدی ۷۰ هکتار مساحت داشته و دارای ۲۶ رواق (بنای سرپوشیده) و ۹ صحن (فضای باز) و ۶ مدخل ورودی به نام بست است.
علی بن موسی الرضا در ۱۱ ذیقعده سال ۱۴۸ قمری در مدینه متولد شد و در سن ۵۵ سالگی به دست مامون عباسی کشته شد. در ادب فارسی روضه به معنی باغ و گلستان و گلزار است و محل مضجع و در برگیرنده پیکر علی بن موسی‌الرضا را روضه منوره می‌خوانند. این مکان شامل فضایی مربع شکل که مساحت آن ۱۸۹٫۰۳ متر مربع بوده که از این فضا ۱۷٫۱۵ متر مربع آن مساحت ضریح میباشد. روضه منوره از طریق چهار صفه بزرگ در چهار جانب به داخل و خارج حرم مرتبط می‌شود.
سد کارده
این سد در فاصله 40 کیلومتری شمال مشهد و از کیلومتر 16 جاده کلات به سمت چپ منشعب می‌گردد. سد از نوع بتنی دو قوسی متقارن مخزن و متشکل از 15 بلوک 10 متری با ارتفاع 67 متر از پی و حجم 32 هزار مترمکعب بتن‌ریزی میباشد. حجم آب آن معادل 36 میلیون مترمکعب میباشد. رودخانه کارده با آب دائمی و مناظر زیبای کوهستانی و مجموعه تفریحی دنیای آبی در ساحل سد، یکی از بهترین تفریحگاه‌های خوش آب و هوای مشهد میباشد.
غار کارده
روستاي «کارده» در فاصلة 48 کيلومتري شمال مشهد واقع گرديده و غار کارده در 3 کيلومتري آن قرار دارد. در محل مذكور كه موسوم به دره آل است دو غار در دو سمت دره قرار دارند.
غار شرقي موسوم به غار اسكلت و غار غربي موسوم به غار كارده است. دهانة غار به صورت يک شکاف سنگي است که عرض تقريبي آن 1 تا 3 متر و طول آن حدود 100 متر مي‌باشد.
اين غار کاملاً خشک است و پرتگاه‌ةايي خطرناک دارد. کوهنوردان، اسکلت‌هايي از انسان مربوط به زمان‌هاي قديم را در درون اين غار مشاهده کرده‌اند.
از مشخصه های این غار تعداد زیاد راه های فرعی است که هر راه فرعی خود به ۲ تا ۵ شاخه فرعی دیگر منتهی می شود. همچنین اغلب راه های فرعی و اصلی دارای یک ارتفاع هستند و گاها راه اصلی ارتفاع و ورودی کوچکتری از راه های فرعی اطراف دارد٬ لذا باتوجه به عدم وجود نشانه گذاری در داخل غار احتمال گم کردن مسیر اصلی وجود دارد.
روستای مج
این روستا در دامنه کوههای بلند واقع و از اطراف به روستاهای مغان، ازغد، مایانات و طرقبه و از سوی دیگر به روستای تجر، سربرج و سد طرق منتهی می شود و در دیگر سو به روستاهای پیوه ژن، زشک و روستای دیزباد راه می یابد.
جاده اصلی روستا از طرف سیدی مشهد به مسافت ۲۸ کیلومتر در منطقه کوهستانی و روستای شلگرد عبور می کند که در فصل بهار پذیرای جشنواره گل های وحشی، شقایق ها و انواع گیاهان دارویی است و انبوه مشتاقان طبیعت را به سوی خود می کشاند. روستای مج در منطقه ای کوهستانی واقع شده و تپه ماهور و دره های زیادی که در دامنه این تپه آثار بجا مانده تاریخی روستا بیانگر سکونت مردمان در سالیان دور می باشد. و همچنین گورستانی قدیمی در منطقه وجود دارد که حکایت از زندگی مردمانی قبل از اسلام و بعد از آن می کند.
روستای دهسرخ
روستای دهسرخ در کیلومتر 45 جاده مشهد- نیشابور در 17كیلومتری شهر ملك آباد در مسير عبور امام هشتم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام از نيشابور به سمت توس واقع شده است.این روستا بیش از2هزار سال قدمت تاریخی دارد و هم اکنون جمعیتی نزدیک به هزار نفر دارد. این روستا متبرك به قدوم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام است.ابوالصلت روایت كرده: كه چون امام رضا علیه السلام به دهسرخ رسیدند در زمانی كه به نزد مأمون می رفت گفتند: یابن رسول الله ظهر شده است نماز نمی كنید پس فرو آمد و آب طلبید گفتند آب همراه نداریم پس به دست مبارك خود زمین را كاوید آنقدر آب جوشید كه آنحضرت و هر كه با آن حضرت بود وضو ساختند و اثرش تا امروز باقی است.اکنون مؤمنان و شیفتگان حضرت از این آب به عنوان تبرك و شفا استفاده می كنند و باعث شفای بیماران زیادی شده است.و آن چشمه نام زمزم رضوی را تاج افتخار خود نهاده است.
در نزدیك آن چشمه محلی به نام مصلای امام وجود دارد كه محل نماز گذاردن امام رضا علیه السلام و یارانشان بوده است. (لازم به ذکر است این مصلا نزدیک یک متر بالاتر از سطح زمین واقع شده است که مردم منطقه این پدیده را معجزه ای می دانند که که این محل متمایز از زمینهای اطراف مصلاست)
در فاصله سیصد متری چشمه و مصلای امام رضا علیه السلام مرقد مطهرامامزاده سید عبد العزیز که از نوادگان سید الساجدین امام العارفین حضرت علی ابن حسین علیه السلام است؛ واقع شده است که اخیرا باز سازی شده و زائران زیادی را به خود جذب کرده است. این بقعه مطهر در بلندای روستا واقع شده است که چشم انداز بسیار زیبای به طبیعت دارد.
مجتمع زیست خاور
اولین مجتمع و برج تجاری مشهد دارای معماری داخلی منحصر به فرد با تلفیقی زیبا از معماری ایرانی و مدرن با سقف ها و گچ بریهای بی نظیر می باشد. مساحت زمین 10000 متر مربع می باشد که در سه طرف آن خیابان واقع شده است و دارای ورودی از سه طرف می باشد. آپارتمانها و قسمتهای تجاری چنان طرح ریزی گردیده است تا در آنها برای زندگی و کسب و کار محیط خوش آیندی ایجاد گردد . آپارتمانهای وسیع و جادار بر روی یک پی چند طبقه ای بر خلاف انواع هتل های مشهد بنا گردیده اند که شامل انواع مغازه ها ، رستورانها ی شیک ، مراکز تفریح و پارکینگ می باشد . ترکیب این مظاهر مختلف در یک مجتمع ، از لحاظ کیفیت ، محیط زیبا و دلپذیری بوجود آورده است که نسبت به سبک و شیوه موجود کاملا جدید و جالب است .
آرامگاه کلنل محمد تقی خان پسیان
آرامگاه محمد تقی خان پسیان اولین خلبان ایرانی در مجاورت آرامگاه نادرشاه افشار و در باغچه شمالی باغ آرامگاه قرار دارد و لوحی سنگی بر آب نصب شده است. محمد تقی خان پسیان از میهن پرستان جوان و پر شور ایران بود.در سال 1309 هجری شمسی در تبریز متولد شدو در سال 1324 به تهران آمدو پس از پنج سال تحصیل در مدرسه **** به درجه سلطانی رسید و پس از آن در جنگ معروف به مصلی،روس ها را شکست فاحشی دادو صیت شهرت ولیاقت او از مرزهای ایران گذشت.در سال 1335 هجری به آلمان رفت و در سال 38 پس از بازگشت به فرماندهی ژاندارمری خراسان در دولت مشیر الدوله رسید. در ذیحجه سال 1339 آزادیخواهان خراسان به ***** کلنل قیام کردند.این قیام که برای کسب استقلال ایران بود،توسط روسای عشایر و به تحریک قوام السلطنه و سپاهیان دولتی ایران مورد هجوم قرار گرفتو کلنل پسیان که او را در شمارمردانی چون جلال الدین خوارزمشاه و لطفعلی خان زند می دانند در زد و خورد با اکراد بجنورد در جعفر آباد قوچان به خدعه کشته شد.
مصلی مشهد
بناي مصلي با قدمتی بیش از 350 سال در فاصله يك كيلومتري ضلع شرقي ميدان پنجراه پائين خيابان معروف به نواب صفوي در كنار بلوار مصلي واقع است ظاهرا در گذشته اين بنا از نظر موقعيت در مكانی قرار داشته كه نظر هر مسافر يا زائر تازه وارد در عزيمت به مشهد مقدس را از بيرون حصار شهر به سوي دروازه پائين خيابان بخود جلب مي‌نموده است. مصلي از نظر نقشه وطرح كلي ساختمان شامل ايواني مرتفع و دو ايوانچه منتهي به فضاهاي چهار ضلعي در طرفين بصورت قرينه است كه ايوان آن رو به قبله و بر فراز فضاهاي مربع يا رواق گنبدهايي كم خيز بنا شده است. تنها محراب بنا در ديوار انتهايي ايوان رو به قبله ايجاد شده و علاوه بر دارابودن تزئينات متنوع نام معمار حاجي شجاع‌بناي اصفهان در كتيبه پيشاني آن نقش شده است در بخش انتهايي تزئينات لبه طاق ايوان ودر دو سوي آن اشعاري به فارسي با قلم شيواي نستعليق به رنگ زرد بر زمينه آبي نگارش يافته كه ماده تاريخ ايجاد بنا در ابيات آن نهفته است. به استناد اين كتيبه بناي مصلي در زمان شاه سليمان از سلاطين صفويه در سنه 1087 ه. ق بنيان گرديده است.
سد چالیدره
این منطقه از دره های فرعی منطقه طرقبه بوده و یک محیط تفریحی و گردشگری کاملا مجزا را به وجود آورده است. جداره غربی آن، دره ای با قنات خصوصی و باغ می باشد و اراضی آن منابع طبیعی بوده و شمال آن نیز دره ها و ارتفاعات بایر و بکر است. در جداره شرقی نیز علاوه بر جاده نغندر، مجموعه مسکونی فرهنگیان و اراضی تپه ماهوری بکر قرار دارد. شاخص جاذبه گردشگری آن سد خاکی است که برای آبیاری باغ‌های اطراف طرقبه استفاده می شود و دارای امکانات تفریحی مانند قایق پدالی، قایق سواری، ماهیگیری، رستوران و آلاچیق می باشد. سد چالیدره یک سد خاکی رس است که بوسیله رودخانه جاغرق پر آب می شود. این سد در ابتدای جاده روستای نغندر و در سمت چپ جاده در دره ای با همین نام ساخته شده است.
روستای پاژ
روستاي پاژ زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در پانزده كيلومتري شمال شهر مشهد در تقاطع جاده كارده به كلات نادري واقع شده است به استناد متون تاريخي و ادبي بر جاي مانده اين روستا زادگاه حكيم ابوالقاسم فردوسي است بطوريكه نگاشته‌اند حكيم حماسه سراي ايران در سال 329 يا 330 هجري قمري در همين روستا چشم به جهان گشود و در سن 30 سالگي نظم شاهنامه را آغاز و پس از صرف 35 سال اشعار حماسي خود را بنام شاهنامه به پايان رسانيد و به روايت مشهور سال 416 ه. ق به ديار باقي شتافت روستاي فعلي پاژ دااري 800 هكتار مساحت است كه از مجموع آن حدوداً 4 هكتار به بخش مسكوني اختصاص يافته است بخشي از فضاي مسكوني روستا در ميان آن و بقيه بر وراي تپه‌اي موسوم به قلعه بلند مكاني كه بنظر مي‌رسد در گذشته محل اصلي و هسته مركزي دهكده پاژ بوده زيرا پيرامون آن تا چندي قبل خندقي وجود داشت كه جهت ممانعت از پيشروي مهاجمين آن را پر از آب مي‌تموده‌اند بجز تپه موجود در فاصله تقريبي پانصد متر از پشته اوليه بلندديگري نمايان است كه در نزد اهالي به قلعه كهنه پاژ معروف است سفالهاي رنگارنگ و لعابدار پراكنده بر روي اين بلندي نشانه اي از تداوم مدنيت پاژ در سدهاي اوليه بعد از اسلام تا قرن نهم و دهم هجري است.
بازار جنت مشهد
این راسته بازار در گذشته جزیی از محله‌ای بزرگ به شمار می‌آمد که در قسمت مرتفع و بلند شهر شامل ارگ شهر و محله حکومتی و اعیانی چهار باغ قرار داشت. وضعیت اقتصادی شهر مشهد موجب گردیده تا خانه‌های این راسته به مراکز تجاری تغییر نماید. امروزه این مکان یکی از مراکز مهم تهیه پوشاک در این شهر میباشد.
ترکیب قدیمی این بازار بسیار برای عابرین این بازار خوشایند و لذت بخش است و لوکیشن مناسبی برای فیلم برداری است به طور مثال قسمتی از فیلم هرشب تنهایی در این راسته بازار فیلم برداری شده است.
فرهنگسرای بهشت ( بوستان مفاخر )
ساختمان این فرهنگسرا متعلق به دوره پهلوی اول میباشد و در سال 1310 ساخته شده و اولین کاربری آن دبیرستان مستوفی و بعد آن تالار عروسی بوده است.
عمارت فرهنگسرای بهشت در غرب بولوار مدرس یا دروازه طلایی و در ضلع جنوبی آن،همچنان استوار است.
آرامگاه میرزا ابراهیم رضوی
اين آرامگاه متعلق به ميرزا ابراهيم اوّل، دومين و بزرگترين واقف سادات رضوي است كه در سال 1042 ق وفات نمود و هم اینک این ارامگاه در محله کوهسنگی انتهای خیابان شهید بهشتی واقع شده است .وي از اجله‌ي سادات رضوي خراسان در زمان صفويه بوده و نسب شريفش با بيست و يك واسطه به امام‌زاده «ابو جعفر موسي مبرقع» فرزند حضرت جواد (ع) مي‌رسد.مقبره ميرزا ابراهيم واقع در ملك شخصي خود وي در مجاورت مجموعه فرهنگي– تفريحي كوهسنگي در دامنه كوه و انتهاي خيابان بهشتي، با منظر ايواني كاشي‌كاري شده جلب‌نظر مي‌نمايد.در صحن مقبره تعدادي از علماي قرن اخير خراسان مدفون هستند. اين فضاي تاريخي ـ فرهنگي بر جاذبه هاي كوهسنگي مشهد افزوده است. مقبره و باغ آن به سادات رضوي مشهد تعلق دارد و ايشان عموماً به زيارت جدّ واقف خود ميروند. بازديد از مقبره ميرزا ابراهيم براي عموم آزاد است.ميرزا ابراهيم در سال 1038 قمرى موقوفات مهمى را در شهرهاى مشهد و رادكان و تربت جام وقف بر اولاد ذكور و اناث خاندان خويش و عامه سادات رضوى ساكن شهر مشهد ( ارض اقدس ) كرده است.موقوفه وى بسيار فعّال است و حدود بيست هزار نفر ( در سال 1381 خورشيدى ) از آن بهره مند مى شوند. اين موقوفه توسط متولى يى از اعقاب خود ميرزا ابراهيم اداره مى شود و درآمد سالانه آن ميان سهم بران توزيع مى گردد.موقوفه ميرزا ابراهيم سبب شده است تا چند هزار خانوار از سادات رضوى ساكن مشهد و اعقاب خاندان واقف در سراسر كشور شجره نسب خويش را تا كنون حفظ نمايند، لذا اقدام وى يكى از پديده هاى فرهنگى مهم شهر مشهد است.
نغندر
روستاي نغندر از توابع بخش طرقبه و در فاصله 10 كيلومتري آن واقع شده است . اين روستاي سرسبز و آباد با چشم اندازهاي طبيعي شگرف در دامنه هاي شمالي بينالود قرار گرفته است .
جاغرق
روستایی ییلاقی جاغرق در 21 کیلومتری شمال غربی مشهد و در فاصله ی 7 کیلومتری جنوب غربی طرقبه واقع شده است . جاغرق دارای آب و هوای معتدل کوهستانی، باغ های میوه و دره های سرسبز و پرآب می باشد . این ناحیه اقامتگاههای موقت و رستوران هایی برای استراحت و تفریح گردشگران دارد.
طرقبه
طرقبه يكي ديگر از گردشگاهها بزرگ و طبيعي مشهد است كه از غرب به كوههاي بينالود و از شمال به كوه تخت رستم محدود مي شود . وجود چشمه سارها و درختان فراوان آن را به صورت نقطه اي بسيار خوش آب و هوا و تفريحي مشهد تبديل نموده است . اين منطقه ييلاقي داراي تابستانهايي با آب و هواي دلپذير و مطبوع است.
سد طرق
این سد در 14 کیلومتری جنوب شرقی مشهد بر روی رودخانه طرق و در نزدیکی بند قدیمی طرق قرار دارد. سد طرق از نوع بتونی دو قوسی متقارن است.
آندرخ
روستايي خوش آب و هوا از حومه تبادكان است كه در 32 كيلومتري شمال شرقي مشهد و در مسير كلات نادري واقع شده است . اين مكان يكي از تفرجگاهها و پايگاههاي ورزشي ، ويژه كوهنوردان و صخره نوردان اطراف مشهد است . دره اندروخ با ديواره هاي سنگي بلند احاطه شده و داراي غادي با دهان بزرگ است .
باغ وحش وكيل آباد
در جنوب غربی مشهد و هم جوار با پارک جنگلی وکیل آباد ، باغ وحش وکیل آباد ، تنها باغ وحش مشهد و استان خراسان رضوی قرار دارد . این باغ وحش دارای حیوانات گوشتخوار ، علف خوار ، آبزی ، خزنده و پرندگان مختلف است.
موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی بیک
موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی‌بیک مشهد در کنار مقبره امیر غیاث‌الدین ملکشاه در ضلع غربی حرم مطهر واقع درخیابان اندرزگو، در مجموعه تاریخی حمام مهدی قلی‌بیک قرار دارد. این حمام ،یکی از حمام‌های زیبای به جای مانده از دوره صفوی است که با قرار گرفتن در کنار مقبره امیر ملکشاه (مسجد شاه) و آب‌انبار سرسنگ و راسته بازار سرشور، یک مجموعه تأسیسات شهری را تشکیل داده است.
حمام مهدی قلی بیک، از قدیمی‌ترین و با ارزش‌ترین حمام‌های شهر مشهد و از موقوفات آستان قدس رضوی است که در مجاورت مقبره امیر ملکشاه در محله قدیمی سرسنگ، بین بازار سرشور و بازار بزرگ واقع شده و کوچه مجاور آن به کوچه «حمام‌شاه» مشهور است. نام اصلی آن «حمام مهدی قلی‌بیک» بوده، ولی به‌دلیل مجاورتش با مقبره امیر ملکشاه به «حمام‌شاه» شهرت یافته است که پس از پیروزی انقلاب نیز به «حمام رضوی» تغییر نام پیدا کرد.
براساس وقف‌نامه این حمام، تاریخ ساخت آن، سال 1027هـ.ق است و واقف آن مهدی قلی‌بیک، میرآخور شاه‌عباس صفوی، از بازماندگان خانواده امیر ارغون اویرات (از نخستین حکام ایران شرقی و خراسان در دوره مغول) بوده است. از این بنا هیچ کتیبه‌ای برجای نمانده است و از معمار و سازنده آن خبری در دست نیست.
واقف این حمام، یک قنات نیز برای آن احداث کرده است، با این شرط که مازاد آب آن را به مسجد گوهرشاد دهند و اضافه بر آن را صرف امور خیریه کنند و اضافات آن را درنهایت، در زمینهای خارج شهر جاری سازند. بنای این حمام با گذشت زمان و همچنین دخالت‌های غیراصولی، مانند افزودن یک قسمت زنانه جدید به قسمتهای قدیمی آن در سال1350 دچار دگرگونی شد و چهره اصلی خود را از دست داد. بنای یاد شده از سال1369 به‌تدریج متروکه شد تا اینکه در سال1376 در فهرست بناهای تاریخی کشور به ثبت رسید.
بنای حمام مهدی قلی بیک(حمام‌شاه)، پیش از آغاز عملیات مرمتی، شامل بخشهای ورودی، سربینه(رخت‌کن)، گرم‌خانه و سرویس‌ها بود. اما با شروع عملیات باستان‌شناسی و مرمت، فضاهای جدیدی چون هشتی ورودی، شاه‌نشین شمالی(حاکم‌نشین)، حوض هشت ضلعی سربینه، لایه‌های زیبای نقاشی (در قسمت سربینه)، کاشی‌های ازاره سربینه (از نوع زیررنگی)، هشتی یا میان در، حوض کف هشتی، خزینه، حوضچه‌های تصفیه آب، استخر آب سرد و تنبوشه‌ها (لوله‌های سفالی آب‌رسانی در معماری سنتی) پیدا شد و طی این عملیات، مساحت حمام از حدود 400مترمربع قبلی به هزار و 875 مترمربع رسید. محوطه ورودی حمام به‌وسیله یک پله، همراه با یک انحنای ملایم، به هشتی کوچکی وصل می‌شود. با عبور از پنج پله با همان انحنا به سربینه یا رخت‌کن می‌رسیم که زیباترین بخش حمام است.
در وسط هشتی، حوض کوچکی به چشم می‌خورد که به احتمال زیاد، مسیر برگشت از گرم‌خانه به رخت‌کن بوده و افراد پس از بیرون آمدن از گرم‌خانه، پای خود را آب می کشیدند و سپس وارد سربینه می‌شدند.
پس از هشتی وارد گرم‌خانه می‌شویم. فضای گرم‌خانه، مربع شکل و دارای چهار ستون در وسط است که پوشش گنبدی‌شکل سقف، شامل نورگیرها بر روی این ستون‌ها قرار دارد. در اطراف گرم‌خانه، غرفه‌ها و در قسمت غربی آن، خزینه حمام قرار دارد که سطح همه آنها کمی از کف گرم‌خانه بلندتر است. در کف خزینه، دیگ‌های مسی بزرگی برای گرم کردن آب دیده می‌شود. در دو طرف خزینه دو اتاق وجود دارد که یکی از آنها مربوط به حوضچه‌های تصفیه آب بوده و طی عملیات بازسازی برداشته شده است.
بنای حمام مهدی قلی‌بیک که با گذشت چهار قرن از ساخت این گنجینه هنری، هنوز اصالت آن محفوظ مانده است، با گذشت زمان و نبود مراقبت و همچنین دخالت‌های غیراصولی، دچار آسیب‌های جدی شده بود که در سال1378 توسط معاونت فنی و عمرانی موقوفات آستان قدس رضوی، زیرنظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی و با اعتبار سازمان عمران و توسعه حریم حرم امام رضا(ع) بازسازی شد و درنهایت در اختیار سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی قرار گرفت و به موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری داد.
تپه باژ
روستای پاز یا پاژ یا فاز یا باژ نام روستایی است در حدود 20 کیلومتری جاده مشهد به کلات.
این روستا در واقع زادگاه ابوالقاسم فردوسی؛ بزرگ شاعر حماسه سرای ایران نیز است. در واقع روستای باژ روی تپه باستانی قرار گرفته که آثار و بقایای این تپه در 3 قسمت مجزا قابل مشاهده است.
این تپه در دل خود بقایایی از تمدن‌های مختلف دوره پارت و اسلامی نهفته داشت، اما به علت بی‌توجهی مسئولین و همچنین بی‌اطلاعی اهالی روستا و علاوه بر این‌ها، حجوم غارتگران میراث تاریخی ایران، به تلی از خاک تبدیل شده است.
علی‌رغم اینکه تپه باژ در تابستان سال 1357 کشف و شناسایی شد، این محوطه تاریخی در سال 1379 به ثبت آثار ملی رسید.
تپه باژ در سال 1379 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 3241 در فهرست آثار ملی یران به ثبت رسید.
منطقه ییلاقی شاندیز
منطقه شاندیز واقع در 38 کیلومتری غرب شهر مشهد از دیرباز به عنوان یکی از ییلاقات دشت توس مورد توجه بوده و در گذشته نیز راه کاروانروی تابستانی مسیر شاندیز به توس از پستی و بلندی‌های همین منطقه عبور می‌کرده است. امروزه محور گردشگری شاندیز را علاوه بر ویرانی که جنبه تاریخی دارد و دارای مزار و رباطی کهن میباشد، روستاهای سرآسیاب، ارچنگ، خادر، شاندیز، ابرده پايین، ابرده بالا و زشک تشکیل می‌دهد. ورود به این محور از امتداد بلوار وکیل‌آباد ممکن است. رودخانه‌ها و دره‌های متعدد شاندیز اقلیم متنوع و چشم‌اندازهای زیبايی از طبیعت را به بیننده عرضه می‌کند. درختان و درخچه‌های غیرمثمر در منطقه شامل چنار، سپیدار، اشن، ارغوان و ارس است و از گونه‌های شاخص حیات‌وحش آن می‌توان به گوسفند وحشی، گراز، گرگ و… اشاره کرد، همینطور هدهد، توکای سیاه، دم جنبانک و… در فهرست پرندگان این منطقه قرار دارد. رودخانه‌های پر آب منطقه سبب پراکنش درختان، وجود باغ‌های انبوه، مناظر متنوع و آب و هوايی مطبوع شده‌اند که همواره مورد استقبال ساکنان شهر مشهد و گردشگران منطقه واقع می‌شود. علاوه بر آن زائرین بارگاه حضرت رضا(ع) برای گذران اوقات به این مکان می‌آیند و این استقبال روز افزون گردشگران طبیعت نشانگر قابلیت‌های طبیعی منطقه برای گسترش فعالیت‌های گردشگری است. در ابتدای ورود به شاندیز فروشگاه‌هایی دیده می‌شود که به عرضه صنایع دستی از جمله پوستین، گلیم، ظروف سنگی هرکاره و… اشتغال دارند. پارک شهر شاندیز از اماکنی است که فضای مطلوبی را برای استراحت موقتی خانواده‌ها به گردشگران و دوستداران طبیعت ارايه می‌دهد. قابلیت‌های شاندیز آن را به عنوان یک منطقه نمونه بین‌المللی گردشگری در کشور معرفی نموده است.
آرامگاه فردوسی
آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است.
ساختمان فعلی آرامگاه از شیوه معماری هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش الهام گرفته است. نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستون ها و سرستون ها است و اشعاری که بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حکیم فردوسی و معرف اندیشه و شخصیت وی میباشد. بخش فوقانی بنا بصورت مجوف و توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوه اشکانی شامل ۲۰ ستون مرمری در پائین و ۸ ستون در بخش فوقانی است. در بخش هایی از آرامگاه نیز دیوارنگاره‌هایی از فریدون صدیقی نصب گردیده که نمایش صحنه هایی از روایات شاهنامه است.
موزه آرامگاه نادری
موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه نادرشاه افشار در دو تالار به منظور معرفی آثار تاریخی این دوره شکل گرفته است. چشم‌انداز خارجی بنا تندیس نادرشاه سوار بر اسب به همراه تنی چند از سربازانش بر فراز یک حجم سنگی مرتفع توسط مجسمه ساز شهیر ایرانی زنده یاد استاد ابوالحسن صدیقی ساخته شده است.
تالار شماره ۱: این تالار به انواع سلاح‌های دوره افشاریه، تابلوهای نقاشی از نادر و صحنه های جنگ، وسایل سوارکاری مانند زین سو برگ اسب از دوره افشاریه تا قاجاریه، چند نسخه خطی ساز جمله تاریخ جهانگشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادر اختصاص دارد که روی یکی کلمه السلطان نادر حک شده و روی دیگر یک بیت شعر طلاکوب شده است. این شمشیر در دشت مغان به سال ۱۱۴۸ هجری در روز تاجگذاری نادر از طرف ملت ایران به وی هدیه شده است.
دنیای اقتصاد، گروه گردشگری- دیگر سفر به مشهد مختص به زمان خاصی از سال نیست، وجود حرم مطهر رضوی در این شهر سبب شده مشهد در تمامی روزهای سال میزبان گردشگرانی از اقصی نقاط کشور و جهان باشد. گردشگران بسته به مناسبت‌های مختلف قصد زیارت آستان امام رضا(ع) را دارند.
این روزها و در هنگامه اعیاد غدیر و قربان نیز مشهد نظاره‌گر سیل عظیمی از مسافرانی است که به قصد زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) رهسپار این شهر شدند،گردشگرانی که طی سه ماهه تابستان امسال با دو درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال گذشته به بیش از 17 میلیون نفر رسیدند. سوالاتی که در این بین مطرح می‌شود این است که چه زیرساخت‌ها و امکاناتی برای بهره‌مندی هر چه بیشتر گردشگران از پتانسیل گردشگری خراسان رضوی و مشهد لازم و ضروری است؟ فارغ از مقوله زیارت، چگونه می‌توان توجه این حجم عظیم از گردشگران را به جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی مشهد جلب کرد؟ چگونه می‌توان از سایر جاذبه‌های گردشگری مشهد جهت درآمدزایی و اشتغال‌زایی بهره برد؟
با توجه به حجم عظیم سفر گردشگران به مشهد مقدس و خراسان رضوی و پتانسیل‌های موجود در این شهر و استان، در این گزارش به بررسی ظرفیت‌های مغفول مانده گردشگری شهر مشهد می‌پردازیم.
نصرالله پژمان‌فر، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مشهدالرضا یکی از قطب‌های مهم گردشگری کشور است، می‌گوید: به جز موضوع گردشگری زیارت که یکی از پرظرفیت‌ترین موضوعات گردشگری در ایران است و بیشتر گردشگران خارجی نیز با همین هدف به ایران سفر می‌کنند، مشهد مقدس از ظرفیت‌های دیگری همانند گردشگری سلامت برای جذب توریست بهره‌مند است. وی می‌افزاید: جمعیت زیادی از کشورهای همسایه به ویژه حوزه خلیج فارس علاقه‌مند هستند با سفر به مشهد علاوه بر زیارت از خدمات درمانی و پزشکی نیز استفاده کنند بنابراین ما باید در بخشهای مختلف زیرساخت‌ها را برای حضور گردشگران با اهداف متفاوت فراهم کنیم.
پژمان‌فر با تاکید بر اینکه ظرفیت‌های گردشگری مشهد مغفول مانده است، تصریح می‌کند: متاسفانه برای حضور گردشگران در مشهد فقط اقدامات حداقلی انجام شده و حوزه گردشگری در مشهد با مشکلات متعددی مواجه است؛ بنابراین نیاز است تا برنامه‌های مدونی در این راستا تدوین شود.
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: مهم‌ترین اقدامی که باید در این راستا انجام شود، توسعه زیرساخت‌های اقامتی و راه‌اندازی پروازهای مستقیم به برخی از کشورها و همچنین ایجاد مکان‌های توریستی در مشهد است.
وی با تاکید بر اینکه با توجه بیشتر به موضوع گردشگری می‌توانیم فعالیت‌های اقتصادی مشهد را توسعه دهیم، می‌گوید: بدون داشتن فضاهای گردشگری و هتل های مشهد نمی‌توان اقتصاد مشهد را فعال کرد و باید توجه داشت که با بکارگیری نیروی انسانی و فعال کردن ظرفیت‌های گردشگری علاوه بر اشتغال‌زایی، کسب درآمد و رونق اقتصادی را برای شهر می توانیم به همراه داشته باشیم تا با جذب این درآمدها توسعه فضاهای شهری مشهد را نیز دنبال کنیم.
سید مهدی درهمی، مدیرعامل منطقه تجاری گردشگری سپاد نیز در باره مشکلات حوزه گردشگری می‌گوید: هر سال شاهد افزایش حجم گردشگران خارجی به مشهد مقدس هستیم و این در حالی است که زائران داخلی نیز به مشهد سفر می‌کنند، ولی شرایط فعلی مانند بخش رستوران و هتل های مشهد برای حضور این حجم از زائر و مسافر رضایت‌بخش نیست.
وی می‌افزاید: متاسفانه ما برخلاف سایر کشورها که در ابتدا زیرساخت‌ها را فراهم و سپس درآمدزایی می‌کنند، با وجود داشتن ظرفیت‌های بالفعل، اقدامات مناسب را برای جذب گردشگر انجام نداده‌ایم. به‌عنوان مثال، شرایط ما در مبادی ورودی شهر همانند راه‌آهن مشهد که همان بنای 45 سال پیش است و یا فرودگاه اصلا مناسب نیست.
مدیرعامل منطقه تجاری گردشگری سپاد تصریح می‌کند: همچنین سیستم حمل و نقل داخل شهر نیز شباهتی با شهرهای پیشرفته و توریستی ندارد و پاسخگوی نیاز زائران نیست و در بسیاری از مواقع زائر از خدمات خوبی بهره‌مند نمی‌شود.
درهمی با بیان اینکه در حوزه پر کردن اوقات فراغت گردشگر در مشهد چندان خوب عمل نشده است، می‌گوید: با وجود اینکه اعتقاد داریم هدف اصلی حضور زائر در مشهد زیارت است اما واضح است که باید برای پر کردن اوقات فراغت آنها نیز برنامه‌هایی پیش‌بینی شود که در این راستا به غیر از هتل‌ها و رستورانها احتیاج به مراکز گردشگری دیگری برای ماندگاری زائر داریم.
وی تاکید می‌کند: در حال حاضر با شرایطی مواجه هستیم که فرصتی طلایی برای کشور به شمار می‌رود چون گردشگری یک اقتصاد درآمدزا در جهان بوده که حتی در برخی از کشورها از سهم تولید ناخالص ملی نیز بیشتر است در حالی‌که سهم گردشگری در کشور ما کمتر از دو درصد است و صنعت گردشگری می‌تواند نقش جدی در تولید ثروت سرانه کشور داشته باشد و هماکنون به دلیل اختلاف ارزش پول ما با ارز کشورهای عربی یک استعداد بالفعل در کشور ایجاد شده چون اقامت برای آنها بسیار ارزان تمام می‌شود و ما باید از همین زمینه استفاده کنیم.
مدیرعامل منطقه تجاری گردشگری سپاد می‌گوید: اگر در ارائه خدمات به گردشگران کوتاهی کنیم و برنامه‌ریزی مناسبی نداشته باشیم، فرصت خود را برای جذب گردشگران و درآمدزایی از دست می‌دهیم.
درهمی افزود: اقداماتی که در کشور انجام می‌شود وابسته به تصمیمات دولتی است و با وجود اینکه از واگذاری به بخش خصوصی سخن می‌گوییم اما عملا بیشتر کارها در دست بخش دولتی است و تا وقتی که دولت به بخش خصوصی، اجازه ورود ندهد مشکلاتی در ارتباط با صنعت گردشگری در کشور وجود خواهد داشت.
وی با تاکید بر اینکه مادامی‌که فقط بخش دولتی فعالیت کند و با بخش خصوصی تعامل نداشته باشد شرایط بهبود نخواهد یافت، عنوان می‌کند: برای توسعه ظرفیت‌های گردشگری و اقتصادی کشور باید ببینیم سایر کشورها چه اقداماتی انجام داده‌اند. به‌عنوان مثال، مالزی در مدت 10 سال گذشته با اقداماتی که انجام داده توانسته 12.5 درصد تولید ناخالص ملی خود را از حوزه گردشگری به‌دست بیاورد.
مدیرعامل منطقه تجاری گردشگری سپاد تصریح می‌کند: اکثر گردشگران خارجی که به مشهد سفر می‌کنند از حوزه خلیج فارس هستند، بنابراین فرصت خوبی است تا تولیدات باارزش فرهنگی و صنایع دستی کشور را به آنها معرفی کنیم و به فروش برسانیم که در حقیقت با این کار فرهنگ کشور را نیز منتقل کرده ایم و با توجه به اینکه حدود دو میلیون گردشگر خارجی هر سال به مشهد سفر می‌کنند مسئولان حوزه صنایع دستی و گردشگری باید در این زمینه ورود پیدا کنند.
درهمی اظهار می‌کند: قطعا برای ماندگاری زائر در مشهد باید شرایط رفاهی بیشتری فراهم کنیم و به نظر بنده در این راستا باید اتاق فکری با حضور مسئولان عالی دولت و نمایندگان موثر بخش خصوصی و همچنین افراد دانشگاهی تشکیل دهیم و به طور مرتب موضوع و مشکلات را رصد و تحت نظر داشته باشیم تا از بلاتکلیفی‌های موجود خارج شویم.
میانگین نرخ هتلهای مشهد 30 درصد کمتر از میانگین کشوری است
محمد قانعی، رئیس اتحادیه هتل‌داران خراسان رضوی نیز در ارتباط با امکانات اقامتی مشهد برای حضور زائران داخلی و خارجی اظهار می‌کند: هتلهای مشهد در شرایط پیک، حدود 75 هزار نفر شب گنجایش دارد و برای هر نوع سلیقه‌ای هتل ساخته شده است، به‌طوری که برخی هتلهای شهر از امکانات رفاهی بسیار بالایی برخوردار هستند و همایش‌ها و جشنواره‌های کشوری در آنها برگزار می‌شود. وی می‌گوید: در کنار هتل‌ها، مهمان‌پذیر، هتل آپارتمان، مراکز اسکان شرکت‌ها و مدارس نیز وجود دارد به‌گونه‌ای که دیگر مشکلی برای اقامت زائران در مشهد پیش نمی‌آید.
وی با بیان اینکه میانگین سنی هتلهای مشهد کمتر از شش و هفت سال است و این در حالی است که میانگین سنی هتلهای کشور بیش از 20 سال است، اظهار می‌کند: هتلهای زیادی را در دست احداث داریم با این وجود میانگین نرخ هتلهای مشهد 30 درصد پایین‌تر از میانگین کشور است ولی هیچ‌گونه رقیبی در کشور نداریم که بتواند با هتلهای مشهد رقابت کند.
رئیس اتحادیه هتل‌داران خراسان رضوی با بیان اینکه 96 درصد هتلهای خراسان رضوی در مشهد و تنها 12 هتل در شهرستان‌های استان قرار دارند، می‌گوید: در سال 79 تنها 50 هتل در مشهد به زائران و گردشگران، خدمات اسکان ارائه می‌کردند اما هماکنون این رقم به 186 هتل و مرکز اقامتی رسیده است.
قانعی با تاکید بر اینکه هر نوع زائر و مسافر از اقشار مختلف جامعه می‌توانند در مشهد اسکان پیدا کنند، تصریح می‌کند: با توجه به اینکه نیمی از هتلهای کشور در مشهد قرار دارد و این شهر کلان‌شهر مذهبی دنیا به شمار می‌رود، در عرصه استاندارسازی وارد عمل شدیم، به‌گونه‌ای که هماکنون 75 درصد هتلهای مشهد از استانداردهای مطلوب برخوردار هستند. در صورتی که استاندارد هتلهای کشور بین 3 تا 5 درصد است.
وی در ارتباط با ماندگاری زائر در مشهد می‌گوید: فراهم کردن زیرساخت‌های اقامتی یکی از موضوعات مهم برای ماندگاری زائر در مشهد است و به نظر بنده باید با تبلیغات درست، ظرفیت‌ها و تنوع‌های محیطی و گردشگری مشهد را به زائران و مسافران معرفی کنیم تا از این طریق افزایش حجم سفر به مشهد را داشته باشیم.
سید ابراهیم رئیسیون، معاون سابق اقتصادی شهردار مشهد با بیان اینکه مشهد مقدس شهری است که رویکرد توریسم زیارتی دارد، اظهار می‌کند: فردی که به مشهد سفرمی‌کند اساسا انگیزه زیارت دارد. بنابراین باید برای ماندگاری زائر در این شهر برنامه‌ریزی‌های خاصی صورت گیرد، از جمله اینکه باید اوقات فراغت زائران پس از زیارت را با موضوعات منطبق بر زیارت پر کرد.وی با بیان اینکه باید در حوزه فضاهای فرهنگی و موضوعات گردشگری که مکمل هدف اصلی زیارت است، برنامه‌ریزی کرد، می‌گوید: یکی از منابع مهم درآمدی در کشورها صنعت توریسم است که در هر کشوری بر اساس رویکرد آن کشور در حوزه جذب توریسم برنامه‌ریزی صورت می‌گیرد.
معاون سابق شهردار مشهد تصریح می‌کند: مشهد از پیش‌تازترین شهرها در حوزه جذب توریسم است به‌طوری‌که در سال پذیرای حدود 25 میلیون زائر داخلی و 1.5 میلیون زائر خارجی است و هر سال بر این تعداد افزوده می‌شود.رئیسیون با تاکید بر اینکه مشهد بدون داشتن تبلیغات، هر ساله میزبان حجم زیادی از زائران است، می‌افزاید: قطعا حضور زائر و مسافر در هر شهری منابع اقتصادی فراوانی برای آن شهر به همراه دارد. در نتیجه باید از حضور خیل عظیم زائران در مشهد نه تنها برای این شهر بلکه برای کشور استفاده کنیم، چون جذب این مبالغ می‌تواند در امر توسعه زیرساخت‌ها ما را بی‌نیاز کند.وی با اشاره به اینکه در حوزه جذب درآمدهای پایدار از حضور گردشگر در مشهد کار زیادی صورت نگرفته است، عنوان می‌کند: هر چقدر بتوانیم شرایط مناسب را برای ماندگاری زائر در مشهد فراهم کنیم و منابع را به سمت و سویی ببریم که سبب رونق بخش اقتصادی این شهر شود در حقیقت به توسعه و برطرف کردن مشکلات مشهد کمک کرده‌ایم.
رئیسیون با تاکید بر اینکه شهرداری هیچ‌گونه درآمدی از حضور زائر در مشهد ندارد، خاطرنشان می‌کند: شهرداری بیشتر از اینکه به خاطر حضور زائران درآمدزایی داشته باشد، برای حضور و رفاه آنها هزینه می‌کند.البته ممکن است در اثر حضور زائران در مشهد منافعی به صورت غیرمستقیم برای شهرداری به‌وجود بیاید، اما مستقیما هیچ‌گونه عایدی نصیب شهرداری نمی‌شود.
وی یادآور می‌شود: برای اینکه بتوان درآمدی به صورت مستقیم از زائر کسب کرد نیازمند وضع قانون توسط قانون‌گذار هستیم و به نظر بنده صدور روادید برای زائر در ایام پیک سال همانند کاری که کشور عربستان انجام می‌دهد اقدامی مثمرثمر برای مدیریت شهری در این ایام و ارائه خدمات بهتر است.
رئیسیون در پایان می‌گوید: اخذ عوارض، صدور روادید یا کنترل قیمت‌ها که حتی در برخی از کشورهای اروپایی و گردشگرپذیر هم انجام می‌شود، کمک بسیاری به سامان‌دهی، خدمات‌دهی و درآمدزایی می‌کند که به نظر من باید در دستور کار مدیریت شهری و استانی قرار بگیرد.
