نوسانات اطلس شمالی
(North Atlantic oscillation (NAO
همچنانکه نوسان جنوبی آشکارترين الگوي پيوند از دور نيمکره جنوبی است نوسان اطلس شمالیهم بارزترين الگوهاي پيوند از دوري است كه در تمام طول سال در نيمکره شمالی فعال است.
شاخص نوسانات اطلس شمالی به صورت گرایش فشار برای در حد پایین بودن در زمستان در نزدیکی ایسلند زمانی که فشار در نزدیکی آزور و جنوب غرب اروپا بالا باید تعریف شده است. شاخص نوسانات شمالی بر پایه اختلاف فشار نرمال شده سطح دریا (P) بین منطقه حاره (آزور، A) و کم فشار جنب قطبی (ایسلند، I) بنا نهاده شده است:
NAO= P(A) - P(I)s
نوسان اطلس شمالی در واقع نماينده تغييرات بادهای غربی بر روی اطلس شمالی در فاصله مدار 40 تا 60 درجه است. ساختار اقليمي NAO در طي ماههاي سال تغيير چنداني پيدا نميكند و از يك ساختار دو هستهاي شمالي ـ جنوبي برخوردار است. يكي از اين هستهها روي گرينلند و ديگري با علامت مخالف روي عرضهاي ميانة اقيانوس اطلس شمالي بين مدار 35 تا 40 درجه قرار ميگيرد.
فاز منفي NAO معرف ناهنجاري منفي ارتفاع ژئوپتانسيل و فشار در عرضهاي شمالي اقيانوس اطلس شمالي و ناهنجاري مثبت ارتفاع ژئوپتانسيل و فشار در ميانة اطلس شمالي، شرق ايالات متحده و غرب اروپاست. در فاز مثبت عكس اين وضعيت رخ ميدهد. هر دو فاز مثبت و منفي NAO با تغييرات شدت و موقعيت رودباد اطلس شمالي و مسيرهاي بارشي در سراسر اقيانوس اطلس همراه است و در مقياس كلان الگوهاي متوسط انتقال مداري و نصفالنهاري گرما و رطوبت را تعديل ميكند. كه از اين طريق تغييراتي را در الگوي دما و بارش از شرق امريكاي شمالي گرفته تا اروپاي مركزي پديد ميآورد. فازهاي مثبت NAO با ناهنجاري مثبت دما در شرق ايالات متحده و شمال اروپا و ناهنجاري منفي دما در گرينلند و گاه جنوب اروپا و خاورميانه همراه است. فاز مثبت با ناهنجاري مثبت بارش در شمال اروپا و اسكانديناوي و ناهنجاري منفي بارش در جنوب و مركز اروپا همراه است.
در این شرایط دمای اروپای شمالی نسبت به نرمال بالا و بارش در این قسمت نیز افزایش می یابد اما در جنوب اروپا هوای سرد و خشک حاکم است.
در این شرایط کم فشار ایسلند و نیز پر فشار آزور تقویت و به هم نزدیک می شوند. پر فشار آزور از تنگه جبل الطارق دور تر و به مرکز اطلس نزدیک و به عرض های جغرافیایی بالاتر تغییر موقعیت می دهد. بادهای تجارتی (Trade Winds) در مناطق نیمه حاره اقیانوس اطلس قوی تر می شوند.
فاز مثبت نوسانات اطلس شمالی
در فازهاي منفي قوي عكس اين وضع ديده ميشود. در دورههايي معين كه يك فاز مثبت يا منفي مدتها دوام ميآورد الگوي ناهنجاريهاي ارتفاع ژئوپتانسيل و دما تا مركز روسيه و شمال سيبري مركزي هم كشيده ميشود.
در این شرایط دمای اروپای شمالی نسبت به نرمال پايين و بارش در این قسمت کاهش می یابد اما در جنوب اروپا هوای گرم و مرطوب حاکم است.
در این شرایط کم فشار ایسلند و نیز پر فشار آزور تضعیف و از هم دور می شوند. پر فشار آزور به تنگه جبل الطارق نزدیک و از میانه اطلس فاصله گرفته و به عرض های جغرافیایی پایین تر عقب نشینی می کند.
باد های تجاری (Trade Winds) نیز در منطقه اطلس نیمه حاره ای تضیف می شوند.
در این وضعیت پر فشار هاي جنب حاره ای در جنوب اروپا و حوزه دریای مدیترانه تضعیف و به عرض های پایین جغرافیایی عقب رانده می شود و در نتیجه راه برای ورود باد های مرطوب غربی به مدیترانه و خاورمیانه باز شده و دوره مرطوب آغاز می شود. در این هنگام چرخند زایی مدیترانه افزایش می یابد و چرخندها یکی پس از دیگری به کشور وارد می شوند.
فاز منفی نوسانات اطلس شمالی
فاز + و - NAO (نوسانات اطلس شمالی) در یک نگاه
بنابر این فاز + NAO با کم بارشی و خشکسالی و فاز -
با پر بارشی و تر سالی کشورتوام خواهد بود.