دوتاش رو من میدونم که میگم.
فیلترشکن رایگان: به نظرم در بهترین حالت این فیلترشکنها فقط با نمایش تبلیغ به کاربر پول در میارن یا به قول دوستمون برای معروف شدن و سر زبانها افتادن و آینده. و در بدترین حالت با دزدیدن اطلاعات کاربر. یک دونه بینشون هم شاید در راه خدا کار کنه. مثل دوستی که میگفت فیلتر شکن والت کریپتواش رو خالی کرده.
برنامه اوپن سورس: یک مقولهای هست بنام اقتصاد برنامهی کدباز. یک بابایی بنام جادی هم در موردش توی یوتیوب صحبت کرده. ولی سعیم میکنم جزیی تر بگم در حد سوادم
مدل تجاری برنامه اوپن سورس چیزی بنام Open Core هست. یعنی هستهی باز. توی مدل کدبسته شما یک پول گنده میدی برای محصول و محصولات جانبی اش یا رایگان هستند یا ارزان. مثلا یک نرمافزار پشتیبانی رایگان داره. توی مدل کدباز، برعکسه. شما برای محصول اصلی پول نمیدی بلکه برای محصول جانبی پول گنده میدی. مثلا فرض کن یه اتومبیل رو رایگان میخری که هیچ اپشنی نداره، ولی آپشنها و قطعات یدکیاش رو به چند برابر قیمت.
شما وردپرس رو ببین که هستهاش یک برنامه اوپن سورس و ۱۰۰٪ رایگانه ولی افزونه هایی که کنارش میاد معمولا پولیه. یا مثلا لینوکس ردهت که خودش رایگانه (تاجایی که اطلاع داشتم) ولی پشتیبانی پولی داره.
یک مقوله دیگه ای هست بنام مجوز استفاده. معمولا برنامه هایی که یک تکهاش اوپن سورس باشه هیچ کسی نباید تبدیل به یک برنامه کدبسته اش کنه و بصورت کد بسته بفروشه. ولی اگه کسی بخواد این کارو بکنه میتونه به برنامه نویس اولیه پول بده تا برنامه نویس مجوز استفاده بهش بده تا بتونه تبدیلش کنه به برنامه کد بسته.
ادیت: البته اینم دقت داشته باشین که برنامه اوپن سورس شاید به این راحتیا به مرحله درآمد نرسه ها. با کدبسته خیلی فرق داره. من خودم ۱۰ ساله روی یک پروژه اوپن سورس کار میکنم و چیزی حدود 3000$ ازش درآوردم. توی یک مقاله خیلی خفن علمی هم بهم رفرنس دادن. حاجیکسِدون داره برای مسابقات لیگبرتر امادگی کسب میکنه