کهنترین تصویر موجود از اژدها بر روی
دروازه بابلواقع در
موزه پرگامون.
رابطه میان اصل و آغاز جهان و اژدها در
کیهانشناسی بابلیان آشکار است. در این کیهانشناسی،
تیامات یا اژدهایی که نماد ظلمت آغازین است غالباً به صورت ماری خشمگین نموده شده و
مردوک یا قهرمان خورشیدی بر آن چیره میشود. بدینگونه جهان روشن
پدرسالاری جهان آغازین مادرشاهی را تسخیر میکند.
تندیس اژدها در سنگاپور
در
مصر باستان اژدها رمز طغیانهای بزرگ رود
نیل بوده است و سود و زیان آن طغیانها را که بارورکننده یا ویران کنندهاند نشان میداده است. از این رو اژدها غالباً هم با خداوند
اُسیریس و هم با الههٔ هاتور همانند میشده و گاه نیز ازلحاظ خیر و برکتی که داشته با اُسیریس و به سبب ویرانکاری اش با «ست» دشمن اُسیریس یکی میشده است.
اژدها همیشه حیوانی نیرومند و سهمگین پنداشته شده و گاه _ چنانکه در چین _ مقدس بوده و پرستیده میشده است، زیرا او را بخشندهٔ آب و باران میدانستهاند. در بعضی نقاط اژدها را همان تمساح دانسته (تمساحی بزرگ) و پنداشتهاند که
تمساح آورنده باران است. اقوام بسیار معتقد بودند که اژدها خدای طوفان و هوای بد و سیل و دیگر بلاهای آسمانی است و طوفان بر اژدها سوار شده موجب لغزش زمین و زمینلرزه میشود. تقریباً همه جا اژدها با شب و تاریکی و بطن مادری و آب کیهانی پیوسته و مربوط بوده است.
برخی از اژدهاهای چندسر مشهورند، چون لادون که نگاهبان سیبهای زرین هسپریدها بود. بعضی اژدهاها یا مارهای چندسر نیز شاخهایی به اشکال گوناگون داشتند از قبیل اژدهای قرمز هفت سر به نام
آپوکالیپس،
وانی، اژدهای چینی و ژاپنی نیز چندین شاخ دارد. نزد اقوام سرخ پوست
پوئبلو مار شاخدار نماد روان و روح آب بوده است، و به باور
مانی شیطان یا
اهریمن درآغاز بر آبها فرمان میراند، «او همه چیز را تباه میکرد و ویران میساخت».
اژدها تنها موجود اساطیری ای است که در فرهنگ تمام ملل جایگاهی داشته است. چین، ژاپن، ایران، مصر، یونان، روم، شمال اروپا در کتب تاریخی از این موجود یاد شده است.
پروفسور فرهاد عسکری محقق و فیلسوف اعتقاد دارد که این موجود در گذشته وجود داشته ولی نه به این شکل که مجسمه و روایات ذکر کردهاند، بلکه شاید به صورت موجود (مار عظیم) مانند کنت دراکولا یا ضحاک.