اينجا يه توضيح رو لازم ديدم. اونم تفاوت فرمتهاي مختلف (Container Format) و فشردهساز (Video Codec) است.
Ghazmar جان ميدونم كه اينارو ميدوني، ولي اين رو دارم براي آيندگان كه اين مطالب رو ميخونن مينويسم كه يك كم روشن بشه و اين رو كه بعضيها به اشتباه فكر ميكنن DivX خودش يجور فرمته از بين ببرم. (البته شركت DivX اومد براي خودش يجور فرمت هم اختراع كرد با پسوند DivX ولي خيلي كم كاربرده و معمولا هيچجا به كار نميره.
تمام اين تبديلات كه ما در موردش صحبت كرديم براي تبديل DVD به فايلهاي با فرمت AVI بود كه توش از فشردهسازي به اسم DivX استفاده شده بود.)
Container چيه؟
فرض كنيد يه كيف دارين كه توش ميتونيم كتاب و دفتر بزاريم. فرض ميكنيم توي كيف دو سه تا خودكار وجود داره و يك كتاب انگليسي. اين كيف همون Container است،( كه اينجا همون فايلهاي AVI ما نقش Container رو بازي ميكنند) چون يه سري چيز توش قرارگرفته و اونها رو دربرگرفته. كتابي هم كه توش گذاشتيم چون به زبون انگليسي است، تنها كسي ميتونه از محتوياتش سر در بياره كه زبون انگليسي بدونه. اين كتاب هم نقش اون Codec رو داره. (كه در بحث ما DivX است.). حالا اگه يكي ديگه اومد توي اين كيف يه كتاب فارسي گذاشت، خوب معلومه كه يه فارسي زبون ميتونه اون رو بخونه.
براي روشن تر شدن مثال ميزنم:
تا حالا حتما با برنامه RealPlayer (يا نسخه جديدش RealOne)، كار كردين. اين برنامه فايلهاي ويديويي با فرمت RM رو پخش ميكنه. ببينيد وقتي ميگم فرمتش RM است يعني توي ويندوز هم از پسوند RM براش استفاده شده. (اين فرمت RM همون Container ماست).
حالا شما مياين و يه فايل RM رو پخش ميكنين. اين فايلهاي RM يجور فايل در برگيرنده هستن و فشرده ساز صدا و تصوير توش مشخص نيست چيه. بسته به كسي كه اون فايل رو درست كرده از يجور فشردهساز (مثل زبون اون كتاب تو مثال بالا) استفاده ميكنه. مثلا خيلي از فيلمهاي RM با فشردهساز RealVideo 8.0 فشرده شدن و خيليهاي ديگه با RealVideo 9.0. تازه بعضي از اين فايلها هم با Codec شركت اينتل فشرده شدن.
يعني ممكنه حتي شما يه فايل با فرمت RM گير بيارين كه از فشردهساز DivX استفاده كرده باشه. (ديدين بعضي وقتها كه ميخواهين با Real يه چيز پخش كنيد، خود برنامه ميگه كه بايد وصل بشه به اينترنت و Codec مخصوصش رو دانلود كنه؟ اين موقعي پيش مياد كه Codec رو نداشته باشين و برنامه بخواد اون فايل رو پخش كنه.)
Codec چيه؟
Codec (يا كد كننده)، همون فشردهسازي است كه ما استفاده ميكنيم تا اطلاعاتمون رو فشرده كنيم. مثلا همين فايلهاي MP3 خودمون از فشردهساز Mpeg استفاده ميكنن. ميشه اينجوري تصور كرد كه مثل زبونهاي آدمها ميمونه. بايد يه نفر اون رو بخونه كه اون زبون رو ميدونه. پس فايلهاي Mp3 رو برنامهاي ميتونه پخش كنه كه زبون Mpeg رو بدونه.
توي اين فيلمهايي هم كه ما درست ميكنيم، از فشردهسازي به اسم DivX استفاده ميكنيم كه يجور فشرده ساز خيلي قوي و جديده. اين فشرده ساز از همون خانواده Mpeg است به نام Mpeg 4. ولي با كلي تغيرات براي فشردهكردن تصاوير ويديويي بهينه شده. (شايد يكبار مفصل نشستيم و در مورد DivX هم بحث كرديم...)
براي اينكه قدرت Mpeg 4 رو بهتون نشون بدم همين رو بدونيد بد نيست كه قراره از اين به بعد شركتهاي ماهوارهاي، تصاويرشون رو بجاي فشردهكردن با فشردهساز Mpeg 2 بيان و از فشردهساز Mpeg 4 استفاده كنن. پس احتمالا از يكي دو سال ديگه تمام ريسيورهاي ماهوارهها رو بايد عوض كرد و نوع Mpeg 4 پخش كنش رو خريد.
چند Container متداول.
1- معروفترين Container امروز همون AVI است كه توي ويندوز ازش استفاده ميشه. اين AVI يه فرمت خيلي باحاله يعني شما اصلا محدوديت ندارين كه توش چي بريزين. (مثال كيف رو يادتون مياد.). حتي محدوديت براي صدا و تصوير هم ندارين يعني ممكنه يكي بياد و توي يك فايل AVI اصلا تصوير قرار نده و يه فايل Mp3 رو بريزيه داخل AVI. حتي ميشه يه فايل ويدويي با چندتا ترك صوتي درست كرد.
تنها محدوديت توي فايل AVI، پخش كنندهاون فرمت خاص است. يعني اگه شما اومدين و توي يه AVI يه سري چيز عجيب و غريب ريختين، اونوقت به احتمال زياد برنامههاي معمول نميتونن اون فايل رو پخش كنن. و شما بايد خودتون يه پخش كننده خاص هم براي اون فايل بنويسين. (محصول شركت ماكروسافت
http://www.microsoft.com)
2- Real Media. فرمت جالبيه، حتي ميتونه داخل خودش از اسكريپت و كدهايي مثل HTML استفاده كنه. (محصول شركت Real Networks) فايلهايي با فرمت RM را شامل ميشود.
http://www.real.com
3- فرمتهاي Windows Media كه شامل فايلهايي با فرمت ASF و WMV و ... ميشه. اين Container بيشتر براي فشرده سازي صدا و تصوير از Codec جديد ماكروسافت كه خيلي هم بهش افتخار ميكنه (كه در اصل بازهم Mpeg 4 هست) استفاده ميكنه.
http://windowsmedia.microsoft.com
4- QuickTime محصول شركت Apple. اين فرمت در زمانهاي قبل از ظهور AVI يكي از بهترين فرمتها بود. فايلهايي با فرمت Mov و QT را شامل ميشود. اكنون شركت Apple با تغييراتي كه در اين فرمت داده است، سعي كرده جنبههاي مثبت ديگر فرمتها را در آن لحاظ كند. ولي در كل اين فرمت نتونسته خيلي مثل فرمتهاي ديگه كارايي خوبي ارايه بده.
http://www.quicktime.com
5- Matroska. آقا عجب فرمتيه اين Matroska. من كه خيلي ازش خوشم اومده. فقط يخورده تازهاست. بايد يكي دو سال ديگه ازش بگذره اونوقت قول ميدم يكي از پر طرفدارترين فرمتها بشه. چرا؟ خوب، اين فرمت اينقدر عاليه كه ميتونه علاوه بر اينكه چندين ترك صوتي و ويديويي داشته باشه، ميتونه زيرنويسهاي متني با Encoding هاي مختلف از جمله UTF-8 يا همون يونيكد بگيره، ميتونه Attachment داشته باشه. يعني ميتونيد مثلا عكس بازيگران و مشخصلات فيلم و حتي يه Screen Saver رو بچسبونيد به فيلم تا ديگران كه فيلم رو ميبينن اگه دلشون خواست ببينن. (اين فرمت در اصل داره ميزنه روي دست DVD) لينك:
http://www.matroska.org
6- OGG Vorbis يه فرمت خوبه كه كلي امكانات داره ولي بخاطر اومدن فرمت Matroska داره از رونق ميوفته. در اصل OGG يه فرمت صوتي بود ولي بعد اومدن و يك كم امكانات بهش اضافه كردن و فرمت OGM (Ogg Media) رو درست كردن كه ميتونه مثل Matroska هم زيرنويس متني داشته باشه (يونيكد نميگيره) و هم چندين ترك صوتي.
http://www.vorbis.com
اطلاعات بيشتر در زمينه فرمتهاي مختلف ويديويي و فشردهسازها:
http://www.infoanarchy.org/wiki/wiki.pl?Video_Formats
موفق باشيد.