شاید شما هم صبح ها قبل از طلوع، کنار پنجره اومده باشین و شلوغ بازی و سرو صدای زلال گنجشک ها رو با کمترین صدای متداخل شنیده باشین ! "خواندن گنجشک محض در زمان صبح" می تونه در ظاهر اشاره به همین داشته باشه، بد هم نیست اگه به تعریف عشق از سهراب برگردیم، "عشق سفر به روشنی اهتزاز خلوت اشیاست"، و از این تعریف استفاده می کنه و میگه "تنها عشق تو را به گرمی یک سیب می کند مانوس" وقتی سیب رو به تنهایی در قلب و نه در ذهن مجسم می کنه، چیزی رو از سیب دریافت می کنه که اینجا ازش به گرما تعبیر می کنه، برای اینکه ملموس تر باشه توجه بفرمایین "شما نسبت به دوست تون چه زمانی هست که احساس می کنین باهاش خلوت کردین ؟" ببینین بعضی از حرفای عامیانه : "مهمونی گرمی بود"، "شما دو نفر چه با هم خلوت کردین"، "با هم گرم گرفتین" این شرایطی که بین دو نفر پیش میاد آیا به خاطر وجود فکرها و ذهن های موازیه ؟ یا به خاطر دل های هم پایه اس ؟
سهراب با استفاده از تعریف عشق، توحید رو تعریف می کنه (چیزی که ادبیات قدیم با عشق مخلوطش می کنه ! که باشه واسه بعد) بطوری که در عالم هستی سایه خدا رو، و عالم هستی رو در طرف سایه خدا می بینه و تعریف می کنه .
گرمای سیب فقط یک مثال جزیی تو تعریف عشق هست، و اینجا خواندن گنجشک محض، یک مثال کلی تو تعریف عشق هست !
عبور از شب که مظهر بی دانشی و عدم آگاهیه، و شدن ِ صبح که مظهر آگاهی و بینایی و اشراف علمیه، و بعد گنجشک محض، بر اساس تعریف سهراب از عشق، دقیقا نگاهیست به اهتزاز خلوت چیزهایی که از ورودی های حواس آدم، قابل درک هستن ! (ملموس تر از این تعریف فعلا که در توانم نیست)
اینجا میشه لذت بردن از نعمت هایی از بهشت مثل جوی آب و سایه درخت، که امروزه به نظر عموم شوق پرور و عاشقانه نیست، پی برد
اون چیزی که PIGEON عزیز از حافظ نقل کرد اینجا قابل بحثه، به هر نظر بت ما جلوه می کند ...
نتیجه ظاهری پاییز، نقطه مقابل تجلی توحیده .
دیوار از اجزا کثیری ساخته شده و به دیوار رسیده ! وحدت دیوار و استفاده از معنای توحید در مقابل از هم گسیختگی و ریزش، اینجا تضاد هست ! خب اوراق شدن پاییز به معنی شکست خوردن پاییز از دیوار به دلیل وحدت، کنایه ای رو به ذهن متبادر می کنه. ببینین این بیت طوری از اوراق شدن پاییز روی وحدت دیوار میگه که تصور میشه پاییز به همه محیط شده اما فقط، فقط در مقابل وحدت دیوار شکست می خوره اون هم شکستی به اندازه اوراق شدن !
در عین حالی که هر چیزی در عالم هستی یکتایی و تنهایی خودش رو داره، وابستگی و پیوستگی بدوی داره، سهراب تو شعر مسافر از تنهایی ایزوله شده و البته به هم پیوسته اشیا میگه "حیات نشئه تنهایی است"
پاییز رو اینجا باید ته مونده و رشته ای از شبی حساب کرد که تمام شد و در ابتدای شعر گفته شد "صبح است" و حالا که صبح است و از پس عشق به توحید رسیده، پاییزی که همه چیز رو از هم می گسیخت و پراکنده می کرد (خلاف توحید)، به بن بست رسیده (وحدت دیوار)
از خواب پریدن کنایه از آگاه شدنه، و اینجا آگاه شدن از چه چیزی ؟ حجم فسادی که پاییز یا شب گذشته منجر شده، رفتار آفتاب چطوریه ؟ در نظر می گیریم، آفتاب از پس طلوع باعث روشن شدن و روز شدنه، یعنی آفتاب اینجا مظهر دانش در نظر گرفته شده چرا که نادانی باعث کوری ادراک و دانش باعث بصیرته .
شاید تا حالا همین منظره "یک سیب پوسیده در زنبیل" رو دیده باشین
سیب اونقدر تو زنبیل مونده بجای اینکه خورده بشه ! تا گندیده ! پوسیدن برای میوه بعد از رسیدن رخ میده، هرگز میوه ای نارس نمی گنده ! زنبیل شیئی هست که در ید قدرت و اختیار ماست، و سیب که میتونه نمادی از جلوه خدا باشه حتی بعد از اینکه در حد کمال خودش رو نمایان می کنه اما هرگز از اون میدان و محیطی که ما دوست داریم ببینیم ، دیده نمیشه !! این ناشی از یکی از بدترین خصلت های بشره که من اسمی براش ندارم و سهراب تلاش می کنه که مخاطبش یک گام رو برای "جور دیگر دیدن" برداره .
پنجره تو شعرهای سهراب از همین موضوع نشات می گیره، زنبیل همون پنجره ای هست که ما از اون به عالم نگاه می کنیم اما با یک ویژگی اضافه که ذکر شد. یه مثال: شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشه که روی موضوعی برخلاف نظر و عقیده اکثریت پافشاری کنین و هرگز این فرصت رو به خودتون ندین که از زاویه ای که دیگران نگاه می کنن شما هم نگاهی بندازین ! تا اینکه زمان از دست بره و موضوع بر اثر گذر زمان نمایان بشه و اشتباهتون روشن بشه.
فرصت مشبک زنبیل، خب زنبیل ها حالت شبکه ای دارن، مقدار زمانی هست که آدم می تونه قبل از وقوع حادثه یا انجام خطا، به بازبینی موضووع بپردازه.
شرح اشعار کتاب ماهیچ مانگاه نیاز به اشراف گسترده و عمیقی نسبت به شعرهای قبلی سهراب و همینطور مباحث توحیدی داره که بنده به هیچ عنوان چنین اشرافی رو تو خودم نمی بینم ! در هر صورت به اندازه درک و فهمم با اشتیاق می نویسم .
غربت اشیا برگرفته از غم و ردپای وحدت اشیاست. از روی پلک عبور کردن مشخصه که پلک چشم بسته است و در آن واحد دیدن میسر نیست . نگاه کردن به سیب پوسیده در زنبیل باعث متنبه شدن شاعر میشه و در لحظه ای که پلک می زنه، غربت سیب تنهای پوسیده در زنبیل، این تنبه رو به اوج می رسونه و در آن واحد که چشم بسته میشه، این تنبه ناشی از غربت سیب پوسیده، به تمام عالم هستی تعمیم پیدا می کنه .
اینکه از یک لحظه بسته شدن پلک استفاده کرده، منظور این نیست که الزاما در زمانی به اندازه پلک زدن این تعمیم یافتن غربت سیب به تمام اشیا رخ میده، بلکه مفهوم اینه که زمان، در جور دیگر بینی نسبت به عالم، خیلی کم حجمه
پس در زمانی که شاعر داره به سیب از زاویه غربت و تنهایی نگاه می کنه این تعمیم رخ میده .
لاجورد کنایه از آسمان هست، و آسمان اشاره به خدا.
می تونیم اینطور تصور کنیم که در زمان نگاه کردن به درخت، در زمان هایی به اندازه ثانیه ها، وقتی باد برگ های درخت رو به حرکت در میاره از بین برگ ها آسمون دیده میشه به معنی تکرار لاجورد. شاعر در روی زمین، متنبه شدنش از عدم ادراک سیب و پوسیدنش در غربت، رو با رویت آسمون از لابه لای برگ سبز درخت، بر اثر باد که نماد حوادث و جریان های روزگاره،بر هم موثر و بر یک بستر می بینه .
سپیدی کاغذ ! یه کاغذ رو در نظر میگیریم، عموما کاغذها سفید هستن بعد چیزهایی روی کاغذ نوشته میشن، درصدی از سپیدی کاغذ به خاطر نوشته شدن (تولد و زندگی) حروف از بین میرن، گذشته از معنای سپیدی کاغذ، حرمتش هست که اینجا خطاب شده !
مصرع بعدی رو اول اینطور معنی کنیم:
1. غیبت مرکب رو به معنی نبودن و غایب بودن مرکب فرض کنیم .
2. غیبت مرکب رو به معنی غفلت و عدم آگاهی نسبت به غفلت فرض کنیم .
3 . غیبت مرکب رو فنا فی الله فرض کنیم .
بر اساس فرض اول، مشاق زدن نبض حروف : زدن نبض اشاره به زندگی و زنده موندنه، تمام حرفایی که می زنیم از حروف تشکیل میشن، پس حروف پایه و اجزا تشکیل دهنده تکلم، مرکب چیزی که با اون بشه حروف رو روی سپیدی کاغذ نوشت ! و در حالت کلی مرکب می تونه مجاز از نیرو و توان و یا اشتیاف و دلیل تکلم باشه .
بر اساس فرض دوم، آدم خودش رو و شاکله خودش رو از ذهن حال، خارج کرده و فراموش کرده یعنی در حال زندگی نمی کنه و هیچ چیز برای کسی که در حال نیست قابل درک نیست، پس در زمانه ای که کسی قدرت ادراک نداره، تکلم بیهوده اس ! و به سختی و در مشقت، حرف زدن و نوشتن، زنده موندن ! کس این کرشمه نبیند که من همی نگرم !
بر اساس فرض سوم، مشاق زدن نبض حروف در حالی که "من"ی وجود نداره، به مفهوم انجام دادن هر عملی فقط برای رضای معشوق هست . نبض اعمالی که در جهت خواسته های "من" هستن به سختی می زنه !
و اما معنی چهارم:
کمله "ما" از دو حرف م،ا تشکیل شده، و مشاق به معنی مشقت زیاد، زدن نبض هم کنایه از زنده موندن، و مرکب چیزی باید باشه که بتونه م و ا رو به هم وصل کنه یعنی بتونه وجود "ما" رو نگه داره. که اینجا هم گفته شده در عدم وجود مرکب، با مشقت زیاد نبض "ما" می زنه ! چه چیز باعث میشه که "ما" زنده بمونه و نبضش بزنه .
حروف م،ا که ما میشه از چی گرفته شده یا چه چیزایی ما رو تشکیل میدن. حروف مجاز از اجزای ماست .
برگردیم به توحید، اینجا بازم "کثرت در عین وحدت" یک چیزهایی باعث تشکیل شدن ما شده ! مثه دیوار که از وحدت اشیا کثیری بوجود اومده بود.
پس مرکب مجاز از توحید بود .
خطاب به سپیدی کاغذ، که زندگی حروف به خاطر تو نیست و استفاده از حرمت، نشون میده شاعر با در نظر داشتن استلزام به بستری به نام سپیدی کاغذ برای نوشتن حروف، زندگی حروف رو وحدت بین حروف می دونه . منظور شاعر می تونه معنا گرایی و باز هم اشاره به جوردیگر بینی باشه حتی به کلمات ساده، و الهام از هر چیز ناچیز و در حد اپسیلونی به اندازه وحدت حروف تشکیل دهنده کلمه ما در مقابل سپیدی پر رنگ و وسیع کاغذی که بستر همین حروفه .
البته باید ذکر کنم که کاغذ اشاره به روح داره، و سپیدی: قابلیت پرورش روح . و حرمت، مسئولیت پروش روح . شما اینها رو جایگزین کنین .
جاذبه شکل، کنایه از نگاه کردن به پوست و ظاهر بر اثر ظاهر بینیست، بعد از اینکه جان اشیا رو در توحید معرفی می کنه، حالا برای شناخت هرچیزی، پنجره ای داره که بعد از پوست و ظاهر و شکل اشیا به درون اشیا باز میشه. نظر را نغز کن تا نغز بینی گذر از پوست کن تا مغز بینی .
فرصت کنم یه مقدار ویرایشش می کنم
