سیامک
کاربر تازه وارد
- تاریخ عضویت
- 23 سپتامبر 2006
- نوشته‌ها
- 303
- لایک‌ها
- 0
پس چی بگم؟
هایکرماک درسته؟
من توی آهنگ Donek دقوس شنیدم :happy:
حالا چرا با البفبای ترکی نمی نویسی؟!
هایکرماک = Haykırmak
-
پایان فعالیت بخشهای انجمن: امکان ایجاد موضوع یا نوشته جدید برای عموم کاربران غیرفعال شده است
آموزش زبان ترکی استانبولی
- شروع کننده موضوع sia_torkeh
- تاریخ شروع
حالا چرا با البفبای ترکی نمی نویسی؟!
هایکرماک = Haykırmak
Tehranshahr
کاربر قدیمی پرشین تولز
چون دقیقشو نمیدونستم
Tehranshahr
کاربر قدیمی پرشین تولز
منم وقت نشده اینجا مسائل رو مطرح کنم
سیامک
کاربر تازه وارد
- تاریخ عضویت
- 23 سپتامبر 2006
- نوشته‌ها
- 303
- لایک‌ها
- 0
با سلام خدمت دوستان
تا جایی که فهمیدم ترکی استانبولی در حال حاظر لغات دخیلش به شرح زیر است.
اگه دقت کنید می بینید که لغات دخیل یادگیری رو راحتتر می کند!
آلمانی 85 واژه
عربی 6463 واژه
بلغاری 8 واژه
ارمنی 23 واژه
فارسی 1374 واژه
فینی 2 واژه
فرانسه 4974 واژه
عبری 9 واژه
انگلیسی 538 واژه
اسپانیولی 36 واژه
ایتالیایی 632 واژه
ژاپنی 7 واژه
کره ای 2 واژه
لاتین 147 واژه
مجاری 19 واژه
مغولی 13 واژه
نروژی 2 واژه
پرتغالی 4 واژه
رومی 14 واژه
روسی 40 واژه
اسلاوی 24 واژه
سغدی 1 واژه
یونانی 399 واژه
تا جایی که فهمیدم ترکی استانبولی در حال حاظر لغات دخیلش به شرح زیر است.
اگه دقت کنید می بینید که لغات دخیل یادگیری رو راحتتر می کند!
آلمانی 85 واژه
عربی 6463 واژه
بلغاری 8 واژه
ارمنی 23 واژه
فارسی 1374 واژه
فینی 2 واژه
فرانسه 4974 واژه
عبری 9 واژه
انگلیسی 538 واژه
اسپانیولی 36 واژه
ایتالیایی 632 واژه
ژاپنی 7 واژه
کره ای 2 واژه
لاتین 147 واژه
مجاری 19 واژه
مغولی 13 واژه
نروژی 2 واژه
پرتغالی 4 واژه
رومی 14 واژه
روسی 40 واژه
اسلاوی 24 واژه
سغدی 1 واژه
یونانی 399 واژه
سیامک
کاربر تازه وارد
- تاریخ عضویت
- 23 سپتامبر 2006
- نوشته‌ها
- 303
- لایک‌ها
- 0
اگه این رو هم یکی ترجمه کنه واقعا عالی میشه!
İlkeler
TÜRKÇE SÖZLÜK’ÜN KULLANILMASIYLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR
Sözlüklerin kendisine özgü hazırlama ilkeleri ve kullanma özellikleri vardır. Bu özellikler; sözlük bilimi, yazım ve söyleyişle ilgili ilkeler ve diğer özellikler olarak sıralanabilir.
Madde Düzeni
Türkçe Sözlük’te madde düzeni ile ilgili olarak benimsenen ilkeler şunlardır:
1. Herhangi bir nesnenin veya kavramın adı olarak tanımlanan ve “sözlük birimi” olarak adlandırılan söz ve söz öbekleri, bitişik veya ayrı yazılmasına bakılmaksızın madde başı yapılmıştır: almak, balık, atom ağırlığı, badem yağı, çeşitkenar, dershane, hizmet içi eğitim, işkembesi geniş, kapalı yüzme havuzu, yön gösterme eki vb.
Bunlara ek olarak bitişik yazılan birleşik fiiller (hissetmek, zikretmek) ile dolayısıyla, itibarıyla, meydanda, tutturabildiğine, vaktiyle, yanlışlıkla gibi kalıplaşmış biçimler de madde başı yapılmıştır.
Madde içinde ise etmek, eylemek, olmak, kılmak, yapmak vb. yardımcı fiillerle oluşturulup ayrı yazılan birleşik fiiller; deyimler; atasözleri; gibi, ile, kadar vb. sözlerle oluşan kalıplaşmış biçimler yer almıştır: ayırt etmek, hizmet etmek, azat eylemek, göç eylemek, dost olmak, emekli olmak, namaz kılmak, otostop yapmak, ütü yapmak; abayı yakmak, çene yormak, ev açmak; ayağının bastığı yerde ot bitmez, elin ağzı torba değil ki büzesin, söz gümüşse sükût altındır; akrep gibi, ibiş gibi, kıl gibi, su gibi; parmak kadar, tırnak kadar; bileğinin hakkı ile, bin can ile; miskalle, yönden vb.
2. Madde başında her sözün dil bilgisindeki yeri ve fiillerden önce gelen nesnelerin hangi tür eklerle kullanıldığı kısaltmalarla gösterilmiştir: is., sf., e., zf.; (-i), (-e), (-den), (nsz) vb.
3. Tek kelimeden veya bitişik sözlerden oluşan madde başlarında uzun heceler iki nokta) ile, belirtilmesi gereken vurgular vurgu işareti (') ile gösterilmiştir: abat, -dı sf. (a:ba:t), bariz is. (ba:riz), bazı sf. (ba:zı), delalet is. (delâ:let), fakirhane is. (fakirha:ne), halazade is. (halaza:de), hudayinabit sf. (huda:yina:bit); acaba zf. (a'caba), edepsizce zf. (edepsi'zce), eğer e. (e'ğer), evet ünl. (e'vet), İbranice öz. is. (İbra:ni: 'ce), tedricen zf. (tedri: 'cen).
Türkçede kullanılan Doğu kökenli yabancı söz varlıklarının aslen uzun olan kapalı hecelerinin kısa söylenmesi eğilimi yaygınlaşmıştır. Söz gelişi, haya:t değil hayat; kara:r değil karar, zama:n değil zaman, ru:h değil ruh, saba:h değil sabah. Ancak bu yapıdaki kelimelerin çoğu, ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında aslen uzun olan son heceleri özgün söylenişine dönüşür: hayatı (haya:tı), kararı (kara:rı), ruhu (ru:hu),zamanı (zama:nı), sabahı (saba:hı) gibi. Sözlüğümüzün elinizdeki baskısında, hecenin açılması durumunda ortaya çıkan bu özellik şu şekilde gösterilmiştir: hayat is. (-ya:tı), karar is. (-ra:rı), ruh is. (ru:hu), zaman is.(-ma:nı) vb.
Hem kalın hem de ince okunma özelliğine sahip olan l ünsüzünün söylenişinde sık sık yanlışlığa düşüldüğü görülmektedir. Bu yanlışlıkları ortadan kaldırmak amacıyla ince okunması gereken l harfini gösterebilmek için kendisinden sonra bir ünlü varsa bu ünlünün üzerine düzeltme işareti konulmuş ve madde başında ayraç içinde belirtilmiştir: klasik, -ği is. (klâsik), kilo is. (ki'lô) vb. Kendinden sonra ünlü bulunmayan ve ince söylenmesi gereken l’nin okunuşu ise ayraç içinde belirtilmiştir: bulvar is. (l ince okunur), sulh is. (l ince okunur), vals is. (l ince okunur) vb.
4. 1988 ve 1998 baskılarında madde başı sözlerin köken bilgisini gösterme konusuna ağırlık verilmişti. Bu baskıda da bütün yabancı söz varlıklarının hangi dilden geldikleri, özgün biçimleri gösterilmeye çalışılmıştır: adliye is. Ar. ¤adliyye, ahu is. (a:hu Far. ¥h°, anarşi is. Fr. anarchie, sadrazam is. (sadra:zam) Ar. ¹adr + a¤©am, doping is. İng. doping, fok is. Fr. phoque, filiz is. Yun., forint is. Mac. forint, marina is. (mari'na) İt. marina, mart is. Lat., martin is. İt. martini, kuruş is. Alm. Groschen, temel is. Yun., vasistas is. (va'sistas) Fr. vasistas.
Köken bilgisinde, Doğu dillerinden alınan sözlerin özgün yazımı, uluslararası bilim çevrelerinde benimsenmiş bulunan çeviri yazısı alfabesine göre verilmiştir: alem is. Ar. ¤alem, hakikat, -ti is. (haki:kat) Ar. §a®³®at, Huda is. (huda Far. Hud¥, hudayinabit sf. (huda:yi:na:bit) Far. ¬ud¥y + Ar. -³ + n¥bit. Bitişik olarak yazılan ve iki kelimesi de aynı dilden olan sözlerin köken bilgisi verilirken iki kelimenin arasına (+) işareti, kelimeye gelen ve yabancı kökenli olan eklerin arasına (–) işareti konmuştur. şehriyar is. Far. şehr + y¥r, cihannümais. Far. cih¥n-num¥ vb.
Tek sözden veya bitişik kelimelerden oluşan madde başlarında köken bilgisi ayrıntılı olarak gösterilirken ayrı yazılan birleşik kelimelerde bu ilke uygulanmamıştır. Örnek olarak millî ekonomi maddesinde köken bilgisi verilmemiş, bu kelimelerle ilgili bilgiler, millî ve ekonomi maddelerinde yer almıştır. Ayrıca Türkçe yapım ekleriyle oluşturulan yeni söz varlıklarının köken bilgilerinin verilmesine de gerek duyulmamıştır.
5. Madde başı sözler eğer herhangi bir bilim dalının veya alanın terimi ise bunlar kısaltma ile gösterilmiştir: anat., coğ., ed., fiz., jeol., kim., sin., sp. vb.
6. Madde başı sözlerin açıklanmasında bir başka incelik de kullanım sıklığı, eskilik ve halk dilinde yaşama özelliğidir. Yaygın kullanımdaki sözler için herhangi bir kısaltma verilmemiştir; eskilik için esk., halk arasında yaşayan sözler için hlk. kısaltmalarına yer verilmiştir. Ancak bu kısaltmalar kelimelerin türevlerinde kullanılmamıştır.
7. Maddelerin anlamlandırılmasında genellikle sözün en yaygın anlamına öncelik verilmiş; sonra mecazi anlam (mec.); daha sonra argo, alay, hakaret vb. anlamları yer almıştır. Ardından o sözün deyimleşmiş veya kalıplaşmış biçimleri anlamlarıyla varsa örnekleriyle sıralanmış; atasözleri de bu bölüm içinde verilmiştir.
Ali Cengiz oyunu; Ali kıran baş kesen; Alinin külahını Veliye, Velinin külahını Aliye giydirmek gibi özel adlarla kurulmuş deyim ve atasözlerine de Türkçe Sözlük’te yer verilmiştir. Ancak bunların sözlükte yer alabilmesi için özel adın madde başı yapılması gerekmiştir. Söz gelişi, Ali Cengiz Oyunu deyimine yer verebilmek için Ali sözü madde başı olarak alınmıştır.
8. Madde başı olan söz sadece mecaz anlam taşıyorsa bu söz için mec. kısaltması kullanılmamıştır.
9. Sözlerin cümle içindeki kullanımlarını göstermek ve anlamlarına açıklık getirmek için Türk edebiyatının tanınmış yazarlarından seçme örnekler, tırnak (“ççç”) içinde ve eğik yazıyla dizilerek verilmiştir. Herhangi bir örnek cümle, içindeki sözlerin zenginliği, kullanım güzelliği veya çarpıcılığından dolayı bazen birden fazla madde için örnek gösterilmiştir.
10. Onuncu baskıda uygulamaya koyduğumuz bir yenilik de, madde başı gönderme düzenidir. Söz gelişi baba kelimesiyle oluşturulan birleşik sözler sözlükte alfabe sırasıyla yer almaktadır. Bununla birlikte okuyucunun bilgilendirilmesi ve ağ ortamındaki aramada kolaylık sağlanması amacıyla baba maddesinin sonunda ok (Œ) işaretinin ardından önce ilk kelimesi, daha sonra ikinci veya üçüncü kelimesi baba olan birleşik sözler siyah, eğik yazıyla gösterilmiştir: Œ baba adam, babaanne, baba bucağı, babacan, baba diyarı, baba dostu, babaevi, baba hindi, baba mirası, baba nasihati, baba ocağı, baba soylu, baba tarafı, baba tatlısı, baba yadigârı, baba yarısı, baba yerli, babayiğit, baba yurdu, babadan kalma, âdembaba, Âdem baba, ağababa, ana baba, ballıbaba, büyük baba, dedebaba, devlet baba, efendibaba, kayınbaba, Noel baba, paşababa, şambaba, üvey baba, Bektaşi babası, dert babası, fukara babası, iskele babası, para babası, şambabası, tırabzan babası.
11. Türkçe Sözlük’ün bu baskısında gönderme düzeninde ayrıca şu ilkeler benimsenmiştir:
a. Sözlerin kullanım sıklığı dikkate alınmış ve eş anlamlı sözlerden yaygın olanında tanım verilmiş; yaygın olmayan sözlerde ise tanım yerine karşılık verilmekle yetinilmiştir: mahcur s. Kısıtlı; mahiye is. esk. Aylık; telaki is. esk. Buluşma, kavuşma; teşrinievvel is. esk. Ekim; teşrinisani is. esk. Kasım; uca (II) s. hlk. Yüce; üstüvane is. esk. Silindir vb.
b. Dilde kullanımdan düşmüş olan kelimeler bk. kısaltması ile yaygın söz veya söz öbeklerine gönderilmiştir: terasa is. bk. teras; zencir is. Far. zenc³r bk. zincir vb. Yaygın yanlışlar doğru biçimlerine gönderilmiştir: abi is. bk. ağabey; açalya is. bot. açelya; ayrıyeten zf. bk. ayrıca vb.
c. Dilimize son zamanlarda girmekte olan Batı kökenli sözler özgün biçimiyle eğik olarak yazılmış, burada tanım verilmeyerek Türkçe karşılıklarına gönderme yapılmıştır: check-up is. İng. check-up tıp bk. tam bakım; factoring is. İng. factoring ekon. bk. alacaklandırma; tubeless sf. İng. tubeless bk. içsiz vb.
Yazım ve Söyleyiş
1. Türkçede yalın biçimleri iki heceli olan vakit, sabır, meyil, şehir, hasım, resim, asıl, nehir, beyin gibi Doğu dillerinden, özellikle Arapçadan geçmiş bazı alıntı kelimelerin, ünlüyle başlayan bir çekim eki aldıklarında veya etmek, olmak yardımcı fiilleriyle birleştiklerinde, ikinci hecelerindeki dar ünlü düşer: vakitim değil vaktim, sabırın değil sabrın, meyili değil meyli, şehire değil şehre, hasımı değil hasmı, resimi değil resmi, asılı değil aslı, nehire değil nehre, beyinim değil beynim vb.
Türkçe Sözlük’te bu tür değişikliklere uğrayan kelimeler madde başında vakit, -kti, sabır, -brı, meyil, -yli, şehir, -hri, hasım, -smı, resim, -smi, asıl, -slı, nehir, -hri, beyin, -yni biçiminde gösterilmiştir.
Yalın biçimleri iki heceli olan ve ikinci hecelerinde dar ünlü bulunan gönül, burun, ağız, karın, boyun, göğüs gibi bazı Türkçe kelimeler de ünlüyle başlayan çekim eki aldıklarında hece kaybına uğrar.
Bu tür kelimeler de Türkçe Sözlük’te gönül, -nlü, burun, -rnu, ağız, -ğzı, karın, -rnı, boyun, -ynu, göğüs, -ğsü biçiminde verilmiştir.
2. Ötümsüz ünsüzlerle biten bazı kelimelerin, ünlü ile başlayan ek almaları durumunda son sesleri ötümlüleşir. Son sesteki bu değişme, açık, -ğı, barınak, -ğı, kürek, -ği, elek, -ği, araç, -cı, süreç ,-ci, söğüt, -dü, kanat, -dı, itimat, -dı, yurt, -du, kitap, -bı, hesap, -bı örneklerinde görüldüğü biçimde gösterilmiştir.
Ünlüyle başlayan ek aldıklarında son ünsüzü değişen Batı kökenli kelimeler de vardır. Bunlar için de lirik, mikrop, lort, lastik, gardırop, otomatik, komik, prensip örneklerini verebiliriz.
Bu tür kelimeler de Türkçe Sözlük’te lirik, -ği, mikrop, -bu, lort, -du, lastik, -ği, gardırop, -bu, otomatik, -ği, komik, -ği, prensip, -bi biçiminde gösterilmiştir.
3. Yazımla ilgili bir başka sorun Arapçadan dilimize geçen ve aslında ikiz ünsüz bulunduran kelimelerle ilgilidir. Türkçede son sesleri tek ünsüze dönüşmüş olan hak (hakk), his (hiss), zan (zann), ret (redd) gibi kelimelerin, ünlüyle başlayan ek almaları veya etmek, olmak yardımcı fiilleriyle birleşmeleri durumunda, yapılarında var olan çift ünsüzler yeniden ortaya çıkar: hak, hakkım; his, hissi, hissetmek, hissolunmak; zan, zannı, zannetmek, zannolunmak; ret, reddi, reddetmek, reddolunmak.
Türkçe Sözlük’te bu tür değişikliğe uğrayan kelimeler hak, -kkı; his, -ssi; zan, -nnı; ret, -ddi biçiminde gösterilmiştir.
4. Son ünlüsü kalın olmasına rağmen ince sıradan ek alan Doğu ve Batı kökenli kelimeler menfaat, -ti; saat, -ti; lügat, -ti; feragat, -ti; harf, -fi; hayal, -li; ihtimal, -li; istikbal, -li; rol, -lü; alkol, -lü; mareşal, -li; festival, -li biçiminde gösterilmiştir.
Diğer Özellikler
Türkçe Sözlük’ün kullanımında yukarıda verdiklerimizin dışında başka bazı teknik özellikler de yer almıştır. Yapı bakımından birbirine benzeyen ve eş sesler bulunduran birçok kelime Türkçe Sözlük’te art arda gelmektedir: boy, çay, kalın, saf, sandal bu tür örneklerden birkaçıdır. Kaynakları ve anlamları farklı olan bu yapıdaki kelimeler boy (I), boy (II), çay (I), çay (II), kalın (I), kalın (II), kalın (III), saf (I), saf (II), sandal (I), sandal (II) biçiminde Romen rakamlarıyla birbirlerinden ayrılmışlardır.
İlkeler
TÜRKÇE SÖZLÜK’ÜN KULLANILMASIYLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR
Sözlüklerin kendisine özgü hazırlama ilkeleri ve kullanma özellikleri vardır. Bu özellikler; sözlük bilimi, yazım ve söyleyişle ilgili ilkeler ve diğer özellikler olarak sıralanabilir.
Madde Düzeni
Türkçe Sözlük’te madde düzeni ile ilgili olarak benimsenen ilkeler şunlardır:
1. Herhangi bir nesnenin veya kavramın adı olarak tanımlanan ve “sözlük birimi” olarak adlandırılan söz ve söz öbekleri, bitişik veya ayrı yazılmasına bakılmaksızın madde başı yapılmıştır: almak, balık, atom ağırlığı, badem yağı, çeşitkenar, dershane, hizmet içi eğitim, işkembesi geniş, kapalı yüzme havuzu, yön gösterme eki vb.
Bunlara ek olarak bitişik yazılan birleşik fiiller (hissetmek, zikretmek) ile dolayısıyla, itibarıyla, meydanda, tutturabildiğine, vaktiyle, yanlışlıkla gibi kalıplaşmış biçimler de madde başı yapılmıştır.
Madde içinde ise etmek, eylemek, olmak, kılmak, yapmak vb. yardımcı fiillerle oluşturulup ayrı yazılan birleşik fiiller; deyimler; atasözleri; gibi, ile, kadar vb. sözlerle oluşan kalıplaşmış biçimler yer almıştır: ayırt etmek, hizmet etmek, azat eylemek, göç eylemek, dost olmak, emekli olmak, namaz kılmak, otostop yapmak, ütü yapmak; abayı yakmak, çene yormak, ev açmak; ayağının bastığı yerde ot bitmez, elin ağzı torba değil ki büzesin, söz gümüşse sükût altındır; akrep gibi, ibiş gibi, kıl gibi, su gibi; parmak kadar, tırnak kadar; bileğinin hakkı ile, bin can ile; miskalle, yönden vb.
2. Madde başında her sözün dil bilgisindeki yeri ve fiillerden önce gelen nesnelerin hangi tür eklerle kullanıldığı kısaltmalarla gösterilmiştir: is., sf., e., zf.; (-i), (-e), (-den), (nsz) vb.
3. Tek kelimeden veya bitişik sözlerden oluşan madde başlarında uzun heceler iki nokta
) ile, belirtilmesi gereken vurgular vurgu işareti (') ile gösterilmiştir: abat, -dı sf. (a:ba:t), bariz is. (ba:riz), bazı sf. (ba:zı), delalet is. (delâ:let), fakirhane is. (fakirha:ne), halazade is. (halaza:de), hudayinabit sf. (huda:yina:bit); acaba zf. (a'caba), edepsizce zf. (edepsi'zce), eğer e. (e'ğer), evet ünl. (e'vet), İbranice öz. is. (İbra:ni: 'ce), tedricen zf. (tedri: 'cen). Türkçede kullanılan Doğu kökenli yabancı söz varlıklarının aslen uzun olan kapalı hecelerinin kısa söylenmesi eğilimi yaygınlaşmıştır. Söz gelişi, haya:t değil hayat; kara:r değil karar, zama:n değil zaman, ru:h değil ruh, saba:h değil sabah. Ancak bu yapıdaki kelimelerin çoğu, ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında aslen uzun olan son heceleri özgün söylenişine dönüşür: hayatı (haya:tı), kararı (kara:rı), ruhu (ru:hu),zamanı (zama:nı), sabahı (saba:hı) gibi. Sözlüğümüzün elinizdeki baskısında, hecenin açılması durumunda ortaya çıkan bu özellik şu şekilde gösterilmiştir: hayat is. (-ya:tı), karar is. (-ra:rı), ruh is. (ru:hu), zaman is.(-ma:nı) vb.
Hem kalın hem de ince okunma özelliğine sahip olan l ünsüzünün söylenişinde sık sık yanlışlığa düşüldüğü görülmektedir. Bu yanlışlıkları ortadan kaldırmak amacıyla ince okunması gereken l harfini gösterebilmek için kendisinden sonra bir ünlü varsa bu ünlünün üzerine düzeltme işareti konulmuş ve madde başında ayraç içinde belirtilmiştir: klasik, -ği is. (klâsik), kilo is. (ki'lô) vb. Kendinden sonra ünlü bulunmayan ve ince söylenmesi gereken l’nin okunuşu ise ayraç içinde belirtilmiştir: bulvar is. (l ince okunur), sulh is. (l ince okunur), vals is. (l ince okunur) vb.
4. 1988 ve 1998 baskılarında madde başı sözlerin köken bilgisini gösterme konusuna ağırlık verilmişti. Bu baskıda da bütün yabancı söz varlıklarının hangi dilden geldikleri, özgün biçimleri gösterilmeye çalışılmıştır: adliye is. Ar. ¤adliyye, ahu is. (a:hu
Far. ¥h°, anarşi is. Fr. anarchie, sadrazam is. (sadra:zam) Ar. ¹adr + a¤©am, doping is. İng. doping, fok is. Fr. phoque, filiz is. Yun., forint is. Mac. forint, marina is. (mari'na) İt. marina, mart is. Lat., martin is. İt. martini, kuruş is. Alm. Groschen, temel is. Yun., vasistas is. (va'sistas) Fr. vasistas. Köken bilgisinde, Doğu dillerinden alınan sözlerin özgün yazımı, uluslararası bilim çevrelerinde benimsenmiş bulunan çeviri yazısı alfabesine göre verilmiştir: alem is. Ar. ¤alem, hakikat, -ti is. (haki:kat) Ar. §a®³®at, Huda is. (huda
Far. Hud¥, hudayinabit sf. (huda:yi:na:bit) Far. ¬ud¥y + Ar. -³ + n¥bit. Bitişik olarak yazılan ve iki kelimesi de aynı dilden olan sözlerin köken bilgisi verilirken iki kelimenin arasına (+) işareti, kelimeye gelen ve yabancı kökenli olan eklerin arasına (–) işareti konmuştur. şehriyar is. Far. şehr + y¥r, cihannümais. Far. cih¥n-num¥ vb. Tek sözden veya bitişik kelimelerden oluşan madde başlarında köken bilgisi ayrıntılı olarak gösterilirken ayrı yazılan birleşik kelimelerde bu ilke uygulanmamıştır. Örnek olarak millî ekonomi maddesinde köken bilgisi verilmemiş, bu kelimelerle ilgili bilgiler, millî ve ekonomi maddelerinde yer almıştır. Ayrıca Türkçe yapım ekleriyle oluşturulan yeni söz varlıklarının köken bilgilerinin verilmesine de gerek duyulmamıştır.
5. Madde başı sözler eğer herhangi bir bilim dalının veya alanın terimi ise bunlar kısaltma ile gösterilmiştir: anat., coğ., ed., fiz., jeol., kim., sin., sp. vb.
6. Madde başı sözlerin açıklanmasında bir başka incelik de kullanım sıklığı, eskilik ve halk dilinde yaşama özelliğidir. Yaygın kullanımdaki sözler için herhangi bir kısaltma verilmemiştir; eskilik için esk., halk arasında yaşayan sözler için hlk. kısaltmalarına yer verilmiştir. Ancak bu kısaltmalar kelimelerin türevlerinde kullanılmamıştır.
7. Maddelerin anlamlandırılmasında genellikle sözün en yaygın anlamına öncelik verilmiş; sonra mecazi anlam (mec.); daha sonra argo, alay, hakaret vb. anlamları yer almıştır. Ardından o sözün deyimleşmiş veya kalıplaşmış biçimleri anlamlarıyla varsa örnekleriyle sıralanmış; atasözleri de bu bölüm içinde verilmiştir.
Ali Cengiz oyunu; Ali kıran baş kesen; Alinin külahını Veliye, Velinin külahını Aliye giydirmek gibi özel adlarla kurulmuş deyim ve atasözlerine de Türkçe Sözlük’te yer verilmiştir. Ancak bunların sözlükte yer alabilmesi için özel adın madde başı yapılması gerekmiştir. Söz gelişi, Ali Cengiz Oyunu deyimine yer verebilmek için Ali sözü madde başı olarak alınmıştır.
8. Madde başı olan söz sadece mecaz anlam taşıyorsa bu söz için mec. kısaltması kullanılmamıştır.
9. Sözlerin cümle içindeki kullanımlarını göstermek ve anlamlarına açıklık getirmek için Türk edebiyatının tanınmış yazarlarından seçme örnekler, tırnak (“ççç”) içinde ve eğik yazıyla dizilerek verilmiştir. Herhangi bir örnek cümle, içindeki sözlerin zenginliği, kullanım güzelliği veya çarpıcılığından dolayı bazen birden fazla madde için örnek gösterilmiştir.
10. Onuncu baskıda uygulamaya koyduğumuz bir yenilik de, madde başı gönderme düzenidir. Söz gelişi baba kelimesiyle oluşturulan birleşik sözler sözlükte alfabe sırasıyla yer almaktadır. Bununla birlikte okuyucunun bilgilendirilmesi ve ağ ortamındaki aramada kolaylık sağlanması amacıyla baba maddesinin sonunda ok (Œ) işaretinin ardından önce ilk kelimesi, daha sonra ikinci veya üçüncü kelimesi baba olan birleşik sözler siyah, eğik yazıyla gösterilmiştir: Œ baba adam, babaanne, baba bucağı, babacan, baba diyarı, baba dostu, babaevi, baba hindi, baba mirası, baba nasihati, baba ocağı, baba soylu, baba tarafı, baba tatlısı, baba yadigârı, baba yarısı, baba yerli, babayiğit, baba yurdu, babadan kalma, âdembaba, Âdem baba, ağababa, ana baba, ballıbaba, büyük baba, dedebaba, devlet baba, efendibaba, kayınbaba, Noel baba, paşababa, şambaba, üvey baba, Bektaşi babası, dert babası, fukara babası, iskele babası, para babası, şambabası, tırabzan babası.
11. Türkçe Sözlük’ün bu baskısında gönderme düzeninde ayrıca şu ilkeler benimsenmiştir:
a. Sözlerin kullanım sıklığı dikkate alınmış ve eş anlamlı sözlerden yaygın olanında tanım verilmiş; yaygın olmayan sözlerde ise tanım yerine karşılık verilmekle yetinilmiştir: mahcur s. Kısıtlı; mahiye is. esk. Aylık; telaki is. esk. Buluşma, kavuşma; teşrinievvel is. esk. Ekim; teşrinisani is. esk. Kasım; uca (II) s. hlk. Yüce; üstüvane is. esk. Silindir vb.
b. Dilde kullanımdan düşmüş olan kelimeler bk. kısaltması ile yaygın söz veya söz öbeklerine gönderilmiştir: terasa is. bk. teras; zencir is. Far. zenc³r bk. zincir vb. Yaygın yanlışlar doğru biçimlerine gönderilmiştir: abi is. bk. ağabey; açalya is. bot. açelya; ayrıyeten zf. bk. ayrıca vb.
c. Dilimize son zamanlarda girmekte olan Batı kökenli sözler özgün biçimiyle eğik olarak yazılmış, burada tanım verilmeyerek Türkçe karşılıklarına gönderme yapılmıştır: check-up is. İng. check-up tıp bk. tam bakım; factoring is. İng. factoring ekon. bk. alacaklandırma; tubeless sf. İng. tubeless bk. içsiz vb.
Yazım ve Söyleyiş
1. Türkçede yalın biçimleri iki heceli olan vakit, sabır, meyil, şehir, hasım, resim, asıl, nehir, beyin gibi Doğu dillerinden, özellikle Arapçadan geçmiş bazı alıntı kelimelerin, ünlüyle başlayan bir çekim eki aldıklarında veya etmek, olmak yardımcı fiilleriyle birleştiklerinde, ikinci hecelerindeki dar ünlü düşer: vakitim değil vaktim, sabırın değil sabrın, meyili değil meyli, şehire değil şehre, hasımı değil hasmı, resimi değil resmi, asılı değil aslı, nehire değil nehre, beyinim değil beynim vb.
Türkçe Sözlük’te bu tür değişikliklere uğrayan kelimeler madde başında vakit, -kti, sabır, -brı, meyil, -yli, şehir, -hri, hasım, -smı, resim, -smi, asıl, -slı, nehir, -hri, beyin, -yni biçiminde gösterilmiştir.
Yalın biçimleri iki heceli olan ve ikinci hecelerinde dar ünlü bulunan gönül, burun, ağız, karın, boyun, göğüs gibi bazı Türkçe kelimeler de ünlüyle başlayan çekim eki aldıklarında hece kaybına uğrar.
Bu tür kelimeler de Türkçe Sözlük’te gönül, -nlü, burun, -rnu, ağız, -ğzı, karın, -rnı, boyun, -ynu, göğüs, -ğsü biçiminde verilmiştir.
2. Ötümsüz ünsüzlerle biten bazı kelimelerin, ünlü ile başlayan ek almaları durumunda son sesleri ötümlüleşir. Son sesteki bu değişme, açık, -ğı, barınak, -ğı, kürek, -ği, elek, -ği, araç, -cı, süreç ,-ci, söğüt, -dü, kanat, -dı, itimat, -dı, yurt, -du, kitap, -bı, hesap, -bı örneklerinde görüldüğü biçimde gösterilmiştir.
Ünlüyle başlayan ek aldıklarında son ünsüzü değişen Batı kökenli kelimeler de vardır. Bunlar için de lirik, mikrop, lort, lastik, gardırop, otomatik, komik, prensip örneklerini verebiliriz.
Bu tür kelimeler de Türkçe Sözlük’te lirik, -ği, mikrop, -bu, lort, -du, lastik, -ği, gardırop, -bu, otomatik, -ği, komik, -ği, prensip, -bi biçiminde gösterilmiştir.
3. Yazımla ilgili bir başka sorun Arapçadan dilimize geçen ve aslında ikiz ünsüz bulunduran kelimelerle ilgilidir. Türkçede son sesleri tek ünsüze dönüşmüş olan hak (hakk), his (hiss), zan (zann), ret (redd) gibi kelimelerin, ünlüyle başlayan ek almaları veya etmek, olmak yardımcı fiilleriyle birleşmeleri durumunda, yapılarında var olan çift ünsüzler yeniden ortaya çıkar: hak, hakkım; his, hissi, hissetmek, hissolunmak; zan, zannı, zannetmek, zannolunmak; ret, reddi, reddetmek, reddolunmak.
Türkçe Sözlük’te bu tür değişikliğe uğrayan kelimeler hak, -kkı; his, -ssi; zan, -nnı; ret, -ddi biçiminde gösterilmiştir.
4. Son ünlüsü kalın olmasına rağmen ince sıradan ek alan Doğu ve Batı kökenli kelimeler menfaat, -ti; saat, -ti; lügat, -ti; feragat, -ti; harf, -fi; hayal, -li; ihtimal, -li; istikbal, -li; rol, -lü; alkol, -lü; mareşal, -li; festival, -li biçiminde gösterilmiştir.
Diğer Özellikler
Türkçe Sözlük’ün kullanımında yukarıda verdiklerimizin dışında başka bazı teknik özellikler de yer almıştır. Yapı bakımından birbirine benzeyen ve eş sesler bulunduran birçok kelime Türkçe Sözlük’te art arda gelmektedir: boy, çay, kalın, saf, sandal bu tür örneklerden birkaçıdır. Kaynakları ve anlamları farklı olan bu yapıdaki kelimeler boy (I), boy (II), çay (I), çay (II), kalın (I), kalın (II), kalın (III), saf (I), saf (II), sandal (I), sandal (II) biçiminde Romen rakamlarıyla birbirlerinden ayrılmışlardır.
سیامک
کاربر تازه وارد
- تاریخ عضویت
- 23 سپتامبر 2006
- نوشته‌ها
- 303
- لایک‌ها
- 0
با سلام خدمت دوستان
خواستم یه چیزهایی جزئی در مورد قاعده افعال ترکی براتون بنویسم.
در ترکی قاعده ای وجود دارد که بن فعل همیشه ثابت است.
برای مثال مصدر Durmak (دورماک) که بن آن Dur هست همیشه ثابت می ماند و افزوده هایی را می پذیرد.
مثلا مصدر Dur بدون اینکه تغییری بکند پسوند فعلی mak را پذیرفته است.
که اگر mak را حذف کنیم فعل امر بر جای می ماند که معادل آن در فارسی "بایست" و "بمان" می شود و اگر پسوند mak را بیافزاییم معادل فارسیش می شود "ایستادن" و "ماندن".
خوب با اجازه چند تا مثال می زنم:
Tükemek : پایان رفتن، تمام شدن (امروزه کابرد ندارد!)
Tüketmek : تمام کردن
Tükenmek : تمام شدن، سر آمدن (که کاربرد بیشتری دارد!)
Tükenmez : پایان ناپذیر، بی حدّ و حصر
Tüketici : مصرف کننده (در مقابل: Üretici تولید کننده)
چنانکه در بالا ملاحظه فرمودید بن فعل یعنی Tüke صابت است و تغییری نمی کند و اگر پسوند mek سه تای اولی رو بردارید فعل امر به دست می آید که به ترتیب زیر می شود:
Tüke : تمام شو!
Tüket : تمام کن.
Tüken : تمام شو، سر بیا!
اما چون می ترسم خدای نکرده این پستم پاک بشه و نتونم بفرستمش بقیه را در پست بعدی می نویسم ...
خواستم یه چیزهایی جزئی در مورد قاعده افعال ترکی براتون بنویسم.
در ترکی قاعده ای وجود دارد که بن فعل همیشه ثابت است.
برای مثال مصدر Durmak (دورماک) که بن آن Dur هست همیشه ثابت می ماند و افزوده هایی را می پذیرد.
مثلا مصدر Dur بدون اینکه تغییری بکند پسوند فعلی mak را پذیرفته است.
که اگر mak را حذف کنیم فعل امر بر جای می ماند که معادل آن در فارسی "بایست" و "بمان" می شود و اگر پسوند mak را بیافزاییم معادل فارسیش می شود "ایستادن" و "ماندن".
خوب با اجازه چند تا مثال می زنم:
Tükemek : پایان رفتن، تمام شدن (امروزه کابرد ندارد!)
Tüketmek : تمام کردن
Tükenmek : تمام شدن، سر آمدن (که کاربرد بیشتری دارد!)
Tükenmez : پایان ناپذیر، بی حدّ و حصر
Tüketici : مصرف کننده (در مقابل: Üretici تولید کننده)
چنانکه در بالا ملاحظه فرمودید بن فعل یعنی Tüke صابت است و تغییری نمی کند و اگر پسوند mek سه تای اولی رو بردارید فعل امر به دست می آید که به ترتیب زیر می شود:
Tüke : تمام شو!
Tüket : تمام کن.
Tüken : تمام شو، سر بیا!
اما چون می ترسم خدای نکرده این پستم پاک بشه و نتونم بفرستمش بقیه را در پست بعدی می نویسم ...
Tehranshahr
کاربر قدیمی پرشین تولز
یک سوال
illede یعنی چی؟
illede یعنی چی؟
سیامک
کاربر تازه وارد
- تاریخ عضویت
- 23 سپتامبر 2006
- نوشته‌ها
- 303
- لایک‌ها
- 0
یک سوال
illede یعنی چی؟
کجا شنیدی؟
فکر نکنم چنین چیزی باشه!
شاید İllerde باشه به معنی سالها.
Tehranshahr
کاربر قدیمی پرشین تولز
roje_aria79
Registered User
سلام سيامك جان ميبينم كه حسابي فعالي و داري توي آموزش اين زبون واسه خودت آقايي مي كني.خوش به حالت كه وقت اين كار را داري.
اميدوارم كه اين تاپيك ادامه دار باشه و خوب پيش بره .خواستم بهت دست مريزاد بگم و آرزوي موفقيت روز افزون برات دارم .
اميدوارم كه اين تاپيك ادامه دار باشه و خوب پيش بره .خواستم بهت دست مريزاد بگم و آرزوي موفقيت روز افزون برات دارم .
سیامک
کاربر تازه وارد
- تاریخ عضویت
- 23 سپتامبر 2006
- نوشته‌ها
- 303
- لایک‌ها
- 0
محسن جان خیلی خوبی!:blush:
من خودم باید شاگردی تو رو بکنم اما استادانی مثل تو کشیدن بیرون و در حال شعر گفتن هستند!
که البته خودت همشون رو میشناسی!
من کلمات زیادی از ترکی میدونم شاید از خود ترکها هم بیشتر!
اما نمیدونم کجا باید ازشون استفاده کرد!!!
تبلیغات متنی
- اجاره ماشین در کیش
- دبی
- سفارش سئو سایت
- خرید فالوور اینستاگرام
- خرید لایک اینستاگرام ارزان
- خرید بک لینک دائمی
- خرید فالوور اینستاگرام
- خرید فالوور اینستاگرام
- خرید مستر کارت
- تلویزیون سامسونگ 75 اینچ
- چاپ دیجیتال کتاب
- خرید تلگرام پرمیوم
- فروش سرور اچ پی
- پرداخت ارزی
- میزبانی لینوکس
- میزبانی ویندوز
- میزبانی در ایران
- سرور اختصاصی در ایران
- سرور اختصاصی مجازی در ایران
- گواهی ssl ارزان