رآکتورهای شکافت هسته ای از رایجترین نوع رآکتورها میباشند.که خب تنوع اون هم بالاست و مدلهای مختلفی از این دسته وجود دارن.
ساز و کار
بصورت کلی مشه گفت که اورنیوم و یا پلوتونیوم بصورت میله ها و یا گلوله های کوچکی در این راکتورها جاسازی میشود.
برای مثال اورانیم 235 که مقذاری نسبت به اورنیوم 238 پایدار تر و درصد رادیواکتیو اون هم پائین تر به عنوان سوخت اصلی و از اورانیوم 238 به عنوان چاشنی و یا استارت این راکتورها استفاده میشه.که اورانیوم 238 فعال با ازاد کزدن یک نوترون و اثابت این نوترونها به هسته اورانیوم 235 مقداری این هسته سنگین تر شده و پایداری خودرو از دست میدهد. و شکافته میشود.(کل فرآیند به این سادکی نیست و مراحل مختلفی طی میشود و پرتوهای مختلفی ساتع میشوند)البته نوترون فرودی هم باید دارای مقداری انرژی باشد.
و در زمان شکافت هسته .مقداری از انرژی که نوکلئونها را به هم پیوسته نگه میدارد(انرژی بستگی) به صورت گرما آزاد میشود..در هر شکافت به طور متوسط 2.5 نوترون آزاد میشود که این مطلوب نیست .زیرا فرایند شکافت هیته های دیگر رو تساعدی بالا میبرد. بهطور معمول و مطلوب باید به ازای هر شکافت یک نوترون آزاد شود تا باعث شکافت تنها یک هسته دیگر شود. برای رسیدن به این سطح از واکنشها
(حالت بحرانی) ما باید 1.5 نوترون اضافی را حذف کنیم که برای حذف آن به ابزارهایی محتاجیم که به آنها اشاره خواهم کرد.و همانطور که گفته شد انرژی این نوترونها هم مهم بوده وبرای کنترل انرژی آنها(سرعتشان حین برخورد با هسته) نیز باید کارهائی انجام داد و آنها را از نوترونهای سرعتیبه نوترونهای حرارتی(سرعت پائین و یا انرژی پائین ) تبدیل کرد.
و در نهایت آب و یا هر سیال دیگر این حرارت رو به بیرون منتقل میکند.ممکنه یکراست به سر توربینها برود ویا به یک مولد بخار.
در این شکل یک نمای کلی از رآکتور و نبروگاه رو میتونین ببینین.
میبینم که جریان آب سرد(نسبت به درون رآکتور.منظور از سرد دمائی در حد 200 الی 300 درجه هست) از پائین به داخل راکتور پمپ شده.
از قلب رآکتور (Reactor Core(عبور میکنه و به دمای بالا میرسه.چیزی در حدود 350 الی 400 و با همان انرژی که بر اثر حرارت دریافت کرده به سمت توربینها حرکت میکنه.
اجزاء
راکتورهای شکافت بطور کل از 4 قسمت تشکیل شده اند.
1-بدنه
2-میله های سوختی
3-خنک کننده
4-کنترل کننده
بدنه یا محفظه
که کل اجزاء را در خود نگه میدارد.و در برابر حرارت.خوردگی.نشتی.نشتی رادیواکتیو.زلزله و..باید مقاوم باشد.
که شکلش رو میتونسد در بالا ببینید.
میله های سوختی
میله های محتوی قرصهای دی اکسید اورانیوم که مجموعه این میله ها یه مجتمع سوخت را میسازند. و همانطور که گفته شد جایگاه مجتمعهای سوخت به
قلب رآکتور هم معروف هست.
در این شکل(بالا) بطور واضح ابهاد یک میله سوختی رو میشه دید و در کنار اون در سمت راست یک مجتمع سوختی رو مشاهده میکنیم.
و این هم تصویری از بار گذاری یک مجتمع سوختی.
اینهم یک نمونه دیگر از میله های سوختی
خنک کننده
این سیال بسته یه نوع کاربرد و محدوده حرارتی رآکتور متفاوت هست. ولی کلا سیالیست که حرارت را از میله های سوختی گرفته و به بیرون هدایت میکند. در مورد خنک کننده هم میتونین به اولین تصویری که گذاشتم نگاه کنید. که در این مورد آب بود.
کنترل کننده
این ماده برای کنترل نرخ واکنشها استفاده میشود.که عموما خنک کننده این نقش رو ایفا میکند. البته پیشبینی مواقع حادثه و خطر هم حتما میشه.
برای این کار تعدادی میله های کنترل کننده وجود دارند که در زمان حادثه(گرم شدن بیش از اندازه زآکتور و یا از کنترل خارج شدن نرخ شکافتها)به درون رآکتور سقوط میکنند و ظرف چند ثانیه رآکتور خاموش میشود.درمواقع دیگر هم با وارد کردن و یا خارج کردن این میله ها که عموما از جنس گرافیت هستند.نرخ شکافت را کنترل میکنند و برای کنترل تعداد نوترونها و کاهش انرژیشان هم از این میله ها استفاده میشوند.
این میله های خاصیت تا حدودی جذب نوترونها را داشته و تعدادی را جذب وانرژی تعدادی را هم کاهش میدهند.
در این تصوی(بالا)ر شما میتونید میله های کنترل رو ببینید.که به درون رآکتور رفته اند.
و اینهم اتاق کنترل رآکتور
واین تصویر.از رآکتور چرنوبیل اوکراین هست. و پنل مقابل شما مقدار فعالیت و جذب نوترون هر میله کنترل رو نشون میده.
در مورد اسامی و انواع این نوع رآکتور . نسلها و تکنولوژی و.. در پستهای بعدی صحبت میکنیم.
تا اینجای بحث اگر احساس میکنید که جائی موردی نا مفهومه یا زیاد خلاصه هیت یا به هر حال احتیاج به توضیح بیشتر هست.حتما یاد آوری کنید.