طریقه صحیح رانندگی کردن در مناطق کویری و شنی مناطق کویری به علت عدم وجود پوشش گیاهی , دایما در معرض فرسایش شدید آب و باد قرار دارند . این عوامل باعث پوک شدن جنس خاک و نرمی و نفوذپذیری آن می گردند . بارش های ناگهانی و شدیدی که عموما در ماههای سرد سال در کویر انجام میشود عاملی برای ایجاد باتلاقها می باشد . این پدیده و تبخیر شدید سطحی آب باعث می شود که رطوبت سطح زمین به سرعت تبخیر گردد و لایه نازکی (معمولا بین 1 تا 3 سانتی متر ) از قشر سخت نمکی بر روی زمین شکل گیرد . این سطح سخت اجازه تبخیر لایه های زیرین را نمی دهد در نتیجه لایه های زیرین مرطوب باقی می مانند . این زمینهای باتلاقی به وفور در کویرهای ایران یافت میشود . سون هدین کویرنورد سویدی در کتاب کویرهای ایران , این زمینها را زمینهای موذی نامیده است .
از این رو رانندگی در این نوع مناطق باید با احتیاط کامل و آشنایی با تکنیکهای رانندگی در باتلاق همراه باشد . رانندگی در زمینهای شنی نیز به علت سستی مقاومت زمین دارای تکنیکهای خاصی است که به آن اشاره می کنم .
نکته مهم در رانندگی در مناطق شنی حفظ سرعت در حال حرکت است . از آنجا که زمین قدرت تحمل انرژی که از چرخها برای افزایش سرعت بر آن وارد می شود را ندارد , هرگونه افزایش سرعت به سختی و در پاره ای از موارد غیر ممکن می باشد .در زیر به بعضی از تکنیکهای رانندگی در شن اشاره می کنم :
فشار باد لاستیکها
اولین اقدام قبل از رانندگی در مناطق شنی یا باتلاقی کم کردن باد لاستیکها می باشد .این امر باعث میشود که سطح تماس لاستیک خودرو با زمین سست افزایش یابد و فشار کمتری بر مساحت واحد زمین وارد شود در نتیجه فرورفتگی لاستیک در مناطق شنی و باتلاقی به طور چشمگیری کاهش می یابد . علاوه بر این فشار کمتری بر خودرو وارد می شود .
این روش شروع مناسبی برای یک رانندگی لذت بخش در مناطق کویری است . میزان کم کردن باد بستگی دارد به نوع خودرو , نوع لاستیک و زمین شنی که قصد رانندگی در آن را دارید . برای کم کردن باد , خودروی خود را در یک زمین صاف قرار دهید , یک آجر به فاصله 1 سانتی متری دیواره جانبی لاستیک عقب قرار دهید سپس شروع به کم کردن باد کنید تا آنکه دیواره جانبی لاستیک با آجر تماس پیدا کند بعد از آن فشار باد را اندازه بگیرید و برای دیگر چرخها هم انجام دهید . این میزان فشار باد برای آغاز حرکت بر روی زمینهای شنی مناسب است . در صورتی که حرکت خودرو با مشکل روبرو بود باد بیشتری کم کنید . در صورتی که فراموش کردید از روش فوق برای کم کردن باد استفاده کنید و در منطقه شنی هستید میزان فشار باد را بر روی 100kpa و یا 15 psi قرار دهید . معمولا این فشار باد مناسب است . فراموش نکنید اگر قصد کم کردن باد لاستیک را دارید حتما پمپ باد همراه داشته باشید تا بعد از خروج از منطقه شنی باد لاستیک را به حالت اولیه برگردانید تا به لاستیکهای شما آسیبی وارد نشود . حرکت با باد کم بر روی زمینهای سخت مانند آسفالت باعث کاهش عمر لاستیک و ترک خوردن دیواره های جانبی آن می شود.
در زمان گیر کردن در شنها فشار باد لاستیک می تواند تا 40 kpa و یا 6 psi کاهش یابد . این فشار , حد اقل فشار لازم برای یک لاستیک در زمینهای نرم است و کاهش بیشتر این فشار تاثیری بر راحت تر راندن در شنها ندارد چه بسا که کار رانندگی را مشکلتر نیز بگرداند.
تکنیکهای رانندگی در شنهای روان
هنگامی که در مناطق شنی رانندگی می کنید همواره بر روی خط لاستیک خودروی جلویی حرکت کنید ( این روش در زمینهای باتلاقی توصیه نمی شود چون حرکت خودروی جلویی موجب کاهش مقاومت لایه سخت روی باتلاق می شود و چه بسا در مسیری که خودروی جلویی براحتی در حرکت است خودروی دوم در گل فرو برود) لاسنیک خودروی جلویی باعث کوبیده شدن زمین می شود و حرکت در این خط برای خودر های بعدی به مراتب آسان تر است . در کویر هرگز از روی گیاهان عبور نکنید , این کار باعث تخریب گیاهان و از بین رفتن پوشش گیاهی زمین می شود و خسارات جبران ناپذیری به محیط زیست وارد می کند!
در مناطق شنی یا باتلاقی هرگز به صورت ناگهانی سرعت خودرو را کم و یا زیاد نکنید . ترمز کردن در مناطق شنی باعث ایجاد تلی از شن در جلوی لاستیک می شود و چه بسا باعث گیر کردن شما در شن شود . همچنین در مناطق باتلاقی باعث شکسته شدن لایه سخت زمین شده و باعث فرو رفتن چرخها در گل می شود . کاهش یا افزایش سرعت باید به آرامی و با صبر و حوصله انجام شود .
در صورتی که در مناطق شنی توقف کرده اید , حرکت مجدد باید بسیار آرام و با تغییر دنده ها همراه باشد.در زمینهای باتلاقی هرگز توقف نکنید .
در هنگامی که می خواهید در زمینهای شنی توقف کنید ترمز نکنید , کلاچ را فشار دهید تا دنده ها آزاد گردند و خودرو خود به خود متوقف گردد . این عمل از جمع شدن تل شن در جلوی چرخها جلوگیری می کند و حرکت مجدد با مشکل روبرو نمی شود . در صورت امکان در زمینهایی که شیبی به سمت پایین دارند توقف کنید تا حرکت مجدد به راحتی انجام گیرد .
اگر قصد پیچیدن یا دور زدن دارید دایره دور زدن را تا آنجایی که امکان دارد بزرگ کنید . پیچیدن با دایره دور کوچک همان اثر ترمز کردن را برای چرخهای جلو دارد .
در صورت حرکت در زمینهای شیب دار , از حرکت خودرو به شیوه های مارپیچ و تراورس جدا پرهیز کنید . در این زمینها به صورت مستقیم بالا و پایین بروید . حرکت به شیوه تراورس باعث می شود که چرخهای سمت شیب وزن بیشتری تحمل کنند و در نتیجه باعث فرورفتگی بیشتر , افزایش درصد شیب و چپ شدن خودرو و یا گیر کردن در شن شوند !
اگر در زمین شیبداری به سمت پایین در حرکتید و احساس کردید که عقب خودرو در حال متمایل شدن به راست یا چپ است سعی کنید به آرامی سرعت خود را افزایش دهید تا خودرو به حالت عادی باز گردد , در این حالت هرگز ترمز نکنید چون باعث فشار بیشتر به چرخهای جلو می شود و حرکت انحرافی عقب خودرو را تقویت می کند .
در صورتی که در حالت بالا رفتن از تپه گیر کردید , خودرو را به کمک دنده عقب از مسیری که بالا آمدهاید به پایین برگردانید , در این حالت هرگز دور نزنید و با دنده خلاص هم پایین نیایید.
در هنگام بازگشت از سفر کویری خودروی خود را کاملا بشویید تا کلیه نمکها و شنهای انباشته شده در خودرو خارج شوند . این نمکها و شنها باعث پوسیده شدن سریع قطعات خودرو میشوند . به مکانهای نزدیک لاستیکه که در معرض پاشیده شدن شن هستند توجه بیشتری مبذول دارید .
همیشه به یاد داشته باشید که هر رفتی برگشتی نیز دارد .
اگر قصد پایین رفتن از شیبی دارید که مطمین نیستید بتوانید از آن بالا بیایید پایین نروید .
خودروی خود را قبل از آن که به 4wd احتیاج باشد در حالت 4wd قرار دهید .
اگر قصد بالا رفتن از تپه ای را دارید با شتاب و بدون آنکه از شیب پشت تپه آگاهی داشته باشید از تپه بالا نروید . اغلب حوادث کویر بر اثر همین بی احتیاطی ساده است .
روش های خارج کرد خودرو از شن
اگر در زمینهای صاف در شن گیر کردید از گاز دادن به جلو بپرهیزید . این کار باعث بیشتر فرورفتن شما در شن می شود . خودرو را در دنده عقب قرار دهید و سعی کنید به آرامی از مسیری که توسط لاستیکهای شما ایجاد شده به عقب بروید چون این مسیر نسبت به زمینهای اطراف از استحکام بیشتری برخوردار است . وقتی که به میزان کافی به عقب رفتید سعی کنید مجددا به جلو حرکت کنید , مراقب باشید که مجددا در شن فرو نروید . با این روش می توانید مسافت بیشتری به جلو بروید و هر بار که گیر کردید این عمل را تکرار کنید .
در صورتی که شما قادر به برگشت هم نیستید از خودرو خارج شوید و شنهای اطراف لاستیک خودرو را به کنار بزنید و اطمینان حاصل کنید که قسمتهای زیرین خودرو با شنها در تماس نیست . اگر موفق نشدید باد چرخها را باز هم کم کنید . در این حالت اگر خودرو شما باز هم از شن خارج نشد می توانید از روشهای زیر استفاده کنید:
1-اگر تعداد افراد همرا زیاد هستند چند نفر در جلو یا عقب خودرو بخوابند و پا ها را به زیر خودرو فشار دهند . عضله پا قویترین عضله در بدن انسان است با این روش می توانید کمتر خسته شوید و بیشترین انرژی را به خودرو وارد کنید
2-در زیر خودرو جک بزنید . طبیعی است باید جسم مسطحی در زیر جک قرار دهید تا جک در شن فرو نرود . در این مواقع جکهایی که با باد اگزوز کار می کنند بسیار مفید هستند . حتما در زیر جک بادی صفحه ای چوبی یا فلزی قرار دهید تا در شن فرو نرود .
3-اگر خودرو های دیگری همراهتان هستند از روش بکسل کردن استفاده کنید
4-اگر تنها هستید باید از وینچ استفاده کنید البته اگر داشته باشید
5-اگر آب به اندازه کافی همراه دارید می توانید با مرطوب کردن شنهای جلوی چرخها به راحتی خودرو را از شن خارج کنید .
هرگز تنها به کویر سفر نکنید . اگر تعداد خودروها کمتر از 3 بود از سفر کردن خودداری کنید
