چگونه موی خود را سالم نگه داریم ؟
فروردین ۷, ۱۳۸۹ توسط : admin موضوع : اخبار علمی پزشکی, مقالات و تحقیقات پزشکی, پوست و مو
ارسال نظر
● چگونه موی خود را سالم نگه داریم ؟
موهای سالم و طبیعی علاوه بر نشانه زیبایی و مقاوم بودن مو علامت سلامت جسم نیز هست و به عبارتی زیبایی ظاهری مو بستگی به شرایط درونی و **** غذایی هر فرد دارد.رعایت نکات ساده که به چشم نمی آید و یا به آن توجه نمی شود ، می تواند از بروز ۹۰درصد از بیماریهای پوست و مو که بیشترین آن «جوش صورت» ، « موخوره» و « ریزش مو» است، جلوگیری کند.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، منظور از ریزش مو این است که مو به شکل غیرطبیعی بریزد که این مشکل از نظر درمان به چند دسته تقسیم می شود.ریزش روزانه یکصد تا دویست تار مو به دلیل شستشو و شانه زدن ، طبیعی است و نیاز به مراجعه به پزشک ندارد.
نوع دیگر ریزش مو نوع شدید و گسترده است که مربوط به«بیماری های روانی و جسمانی» مانند «تب»، « زایمان»، «بیهوشی»، «افسردگی» و «فشارهای عصبی» است که غالبا بعد از مدتی قابل برگشت است و نیازی هم نیست که فرد برای درمان آنها به پزشک مراجعه کند.لازم به ذکر است که ریزش و بیماری های پوست و مو ناشی از بیماری های داخلی، خونی و کلیوی نیازمند درمان است.
«ریزش گسترده ومزمن مو» ناشی از ناراحتی های متابولیک مانند کمبود آهن و روی،مس و استفاده از برخی از قرص های هورمونی و جلوگیری از باروری است که فرد باید در این زمینه ابتدا به پزشک متخصص بیماری های داخلی و مربوطه و سپس به متخصص پوست و مو برای درمان تکمیلی مراجعه کند.«ریزش ژنتیکی» و «مراقبت های نادرست»، «بیماری های قارچی» و «موهای زاید»، «ریزش و از دست دادن مو براثر حادثه» مانند سوختگی،مهمترین و ضروری ترین موضوعات برای مراجعه به پزشک است که با معاینات پزشکی،فرد تحت درمان قرار می گیرد۹۰. درصد از آسیبهای مو ناشی از عوامل بیرونی و خود فرد و عمدتا بر اثر استفاده مکرر از مواد آرایشی مانند ژل، رنگ مو، کشیدن مو،استفاده مکرر از سشوار و رعایت نکردن نظافت فردی، تغذیه و حمام نادرست است.
اگر مردم نکات ریزی را در زمینه سالم نگه داشتن موهای خود رعایت کنند مطمئنا آمار مراجعه بیماران به پزشکان کاهش پیدا می کند. قطرات آب دوش حمام اولین و ابتدایی ترین عامل ریزش مو است که برای جلوگیری ازآسیب رساندن قطرات آب می توان با بستن پارچه ای نازک(مانند جوراب زنانه) به سر دوش، از زیان قطرات آب در امان ماند.
آب استحمام باید ولرم باشد، چون آب گرم به غدد چربی پوست سر ضرر می زند و فرد را دچار سردرد عصبی می کند. حمام در هر زمانی به شرط خشک کردن سریع بدن و مو خوب است، اما بهترین زمان،ساعت شش بعدازظهر است و توصیه می شود افراد سه بار در هفته حمام کنند و موها یک بار با شامپو و مقداری آب، شسته شود.مصرف شامپو نیز به نوعی دیگر به موها آسیب می رساند، به دلیل سنخیت با شرایط آب و هوایی و تاریخ مصرف، توصیه می شود از شامپوهای ایرانی استفاده شود و استفاده از شامپوهای خارجی منوط به تجویز پزشک است.
یکی دیگر از دلایل ریزش مو بخصوص بین جوانان استفاده از سشوار و ژل برای خشک کردن و حالت دادن به مو است که این مواد شیمیایی باعث ضعیف شدن ، نازک شدن و شکنندگی مو می شود. مو را باید با حوله و ماساژ خشک کرد، بهترین راه خشک کردن مو،نور آفتاب است که علاوه بر خاصیت ضدعفونی کننده باعث فعال شدن پیاز و تسریع در جریان خون به مو می شود. استفاده ازشانه های چوبی،ماساژ مو و پوست دراول صبح و هنگام خواب، بافتن مو هنگام شب، کوتاه کردن سر مو هر سه ماه یک بار، استفاده از کلاه و دستمال سر در هوای گرم و سرد نیز از دیگر مراقبتهایی است که مو نیاز دارد. موی بلند برای پسران از نظر سلامتی بسیار مضر است چون غدد نگهدارنده موهای بلند در زنان با مردان متفاوت است و نباید موهای مردان بیش از سه تا پنج سانتی متر باشد.
به بانوان توصیه می شود که به دلیل کشیدگی پوست و آسیب رسیدن به عصبهای چشم ، از بستن بالای موهایشان، خودداری کنند و برای از بین بردن خشکی و موخوره علاوه بر کوتاه کردن بخشی از موهای آسیب دیده،هر شب با مقداری روغن زیتون نوک و سرموهای خود را ماساژ دهند.به گزارش ایرنا بسیاری ازافراد تغذیه سالم را که نقش مهمی در طراوت و سلامت مو دارد، فراموش کرده اند و به همین دلیل است که با بروز بیماری ظاهری پوست مانند جوش به پزشک مراجعه می کنند.بسیاری از این افراد اگر تغذیه سالم و سرشار از ویتامین داشته باشند دچار بیماری های پوست و مو نمی شوند.
مصرف غذاهای فانتزی و چرب موجب بیماری های خونی (قند و چربی)، سو تغذیه، ضعف بنیه در زنان و کودکان شده است، مصرف این غذاها باعث افزایش بیماری های پوستی مثل پیری زودرس و جوش های سر شده است. پوست و مو برای شادابی به مواد پروتئینی مانند آب میوه، خشکبار مانند پر هلو و بخور با آب جوش و بابونه نیاز دارد.نگهداری از پوست و مو که اصلی ترین عضو بدن در دفاع از گرما وسرما و اولین عضو زیبایی به حساب می آیند با رعایت ساده ترین نکات مثل شستشوی درست، تغذیه سالم و حفاظت از پوست در گرما و سرما میسر است.
● ریزش مو مشکل بسیاری از جوانان :
شایعترین نوع طاسی با الگوی آندروژیک ( هورمونی ) می باشد. این نوع در حدود ۹۵% از ریزش مو را شامل می شود، دائمی است و با وراثت در ارتباط است. اگر نوع ریزش موی ناحیه ای است که موقتی رخ می دهد، این نوع ریزش مو در پوست سر یا بدن فرد رخ داده و علت اختصاصی آن ناشناخته است.
برخی افراد ترجیح می دهند با عدم درمان یا مخفی نکردن ریزش مو این حالت سیر خود را طی نماید. برخی افراد نیز ریزش مو را با کلاه ، نحوه آرایش یا ژل می پوشانند . شما می توانید یکی از داروها یا روش های جراحی موجود را در درمان ریزش موی خود به کار برید. قبل از انتخاب هر یک از گزینه های درمانی موجود با پزشک خود راجع به علت و بهترین روش درمانی ریزش مو مشاوره نمائید.
● علائم و نشانه ها
وجود ریزش مو با الگوی هورمونی بدین معنا است که شما ممکن است طاسی را به زودی در دوران جوانی خود تجربه نمائید. این نوع از ریزش مو در شقیقه ها و فرق سر آغاز می شود. نتیجه نهائی، طاسی کف سر یا طاسی کامل می باشد.در زنان مبتلا به ریزش موی هورمونی، ریزش مو محدود به ناحیه پیشانی،کناره ها و فرق سر می باشد. طاسی کامل به ندرت در زنان اتفاق می افتد.
در ریزش موی ناحیه ای، ریزش در حد یک لکه صاف ، گرد و کوچک اتفاق می افتد. حدود ۹۰ درصد از موی افراد در یک مرحله رشد ۶-۲ ساله ( آناژن ) قرار دارد. ۱۰ درصد باقیمانده در یک فاز استراحت ۳-۲ ماهه ( تلوژن ) قرار دارند.
اکثر افراد روزانه ریزش موی بین ۱۵۰-۵۰ رشته مو را تجربه می کنند. با ریزش یک مو مرحله رشد دوباره شروع می شود و یک موی جدید در فولیکل جایگزین موی ریخته شده می گردد.
رشد جدید به میزان تقریباً ۲/۱ اینچ در هر ماه می باشد. هنگامی که میزان ریزش مو بیشتر از میزان رشد مجدد باشد و یا موی جدید نازک تر از موی ریخته شده باشد طاسی ایجاد می گردد.
ریزش موی هورمونی دارای علل وراثتی می باشد. اگر چه در مردان شایع است ولی زنان را نیز مبتلا می نماید. وجود تاریخچه مثبت از ریزش موی هورمونی در هر یک از اعضای خانواده احتمال ریزش مو را افزایش می دهد. وراثت هم چنین سن شروع در ریزش مو، سرعت پیشرفت ، الگو و میزان ریزش مو را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.
ریزش موی ناحیه ای در طیف بیماری های خود ایمنی قرار می گیرد اما علت آن ناشناخته است. فرد مبتلا به این بیماری به طور عمومی سالم می باشد. دانشمندان معتقدند که برخی افراد به صورت ژنتیکی مستعد پیشرفت این بیماری هستند و با یک عامل تشدید کننده نظیر عفونت ویروسی روند آغاز می گردد.
بر خلاف ریزش موی هورمونی موها اکثراً دوباره رشد می نمایند ولی ممکن است چندین بار موها را از دست بدهید و درباره رشد نمایند.
● دیگر علل ریزش موی موقتی :
▪ بیماریها : دیابت ، لوپوس، بیماری تیروئید.
▪ سوء تغذیه : پروتئین و آهن ناکافی **** غذایی، **** غذایی متغییر، بیماریهای ویژه نظیر
اختلالات غذا خوردن
▪ داروها : داروهای مؤثر در درمان نقرس، التهاب مفاصل، افسردگی، مشکلات قلبی و فشار خون بالا و مصرف قرص ضدبارداری
▪ درمانهای طبی : شیمی درمانی و رادیوتراپی ( پس از پایان درمان موها مجدداً رشد
می نماید(.
▪ تب شدید، آنفولانزای شدید، جراحی : ۴-۳ ماه بعد از حوادثی نظیر بیماری یا جراحی ریشه مو رخ می دهد. این شرایط منجر به ورود سریع موها به فاز استراحت می گردد و رشد موهای جدید را کاهش می یابد. با بازگشت مو به فاز رشد، این موها افزایش
می یابند.
▪ خردسالی نوزادان اغلب طی چند ماه اول زندگی موهای خود را از دست می دهند. این موها توسط موهای پایدارتر جایگزین می شوند. هم چنین به صورت گسترده ای نوزادن موی پشت سر خود را بدنبال کشیده شدن بر تشک و صندلی ماشین از دست
می دهند.هنگامیکه کودک شروع به نشستن می کند رشد موها دوباره شروع می شود.
▪ تولد بچه
برخی خانمها ریزش موی شدیدی را چند ماه پس از زایمان تجربه می نمایند. علت این است که در طی بارداری موها وارد رشد فعال می شوند و بعد از زایمان به سرعت به وضعیت طبیعی باز می گردند.
● درمان مو
عدم کاربرد صحیح مواد شیمیایی در آرایش مو باعث صدمه به موها می گردد. مصرف زیاد ژل و حالت دهنده های مو باعث نازک شدن و افزایش ریزش مو می گردد. کشش موها در آرایش مو منجر به یک نوع ریزش مو به نام ریزش موی کششی می گردد.
▪ عفونت پوست سر
عفونت های پوست سر نظیر کچلی قارچی با آسیب به پوست و مو منجر به ریزش موها
می شود. با درمان عفونت موها دوباره رشد می کنند.
▪ درمان
طاسی موقت یا دائمی قابل درمان نیست اما درمان به رشد موها کمک کرده و از این طریق ریزش مو را مخفی می نماید. در برخی انواع ریزش مو، موها بدون هیچگونه درمانی دوباره رشد
می نماید.
۱) مامینوکسیدیل یا روگین :
این دارو بدون نسخه جهت درمان ریزش موی هورمونی و ناحیه ای توصیه می شود.مامینوکسیدیل مایعی است که روزانه دو بار بر پوست سر مالیده می شود و از این طریق باعث رشد مجدد مو و جلوگیری از ریزش بیشتر مو می گردد. مامینوکسیدیل به صورت
محلول های ۲ و ۵ درصد در دسترس می باشد. موهای ناشی از مصرف مامینوکسیدیل ممکن است نازک تر و کوتاهتر از موهای قبلی باشند ولی به اندازه ای رشد می کنند تا ریزش مو و طاسی فرد را مخفی نمایند.
در صورت توقف مصرف دارو به زودی رشد موهای تازه متوقف می شود. در صورت عدم رشد موها طی مدت ۶ ماه پس از مصرف دارو، بهتر است دارو قطع شود. عوارض جانبی دارو عبارت است از تحریک پوست سر .
۲) فناسترید :
این دارو جهت درمان طاسی با الگوی مردانه به صورت قرص و روزانه باعث کاهش ریزش مو و یا در برخی افراد رشد موهای تازه می گردد. این نتایج مثبت به دنبال چندین ماه مصرف دارو حاصل می شوند.
فناسترید باعث مهار تبدیل تستوسترون به دی هیدروتستوسترون می شود. دی هیدروتستوسترون باعث از بین رفتن فولیکول مو بوده و یک عامل مهم در ریزش موی مردان می باشد. همانند مامینو کسیدیل اثرات دارو با قطع مصرف از بین می رود.
مصرف فناسترید در زنان توصیه نمی شود زیرا دارو در سنین باروری زنان دارای عوارض خطرناکی می باشد. مصرف دارو توسط زنان باردار باعث ایجاد نقایص شدیدی در جنین مذکر می گردد.
۳) کورتیکواستروئید :
تزریق کورتیزون به پوست سر ، ریزش موی ناحیه ای را درمان می نماید. اغلب درمان ماهانه تکرار می گردد. در موارد ریزش موی شدید پزشک قرص کورتیکواستروئیدی تجویز می نماید. کارایی پماد و کرم های کورتیکواستروئیدی در درمان موی ناحیه ای کمتر از نوع تزریقی می باشد.
۴) آنترالین :
به صورت کرم و پماد در دسترس می باشد. این داروی مصنوعی روزانه بر پوست سر مالیده و سپس شسته می شود. این دارو جهت درمان داءالصدف یا پسوریازیس به کار می رود ولی پزشکان در درمان سایر مشکلات پوستی نیز از این دارو استفاده نمایند. آنترالین رشد موهای جدید را در بیماران ریزش موی ناحیه ای تحریک می نماید.
● روش های جراحی
پیوند مو و کاهش پوست سر روش های موجود جراحی در درمان ریزش موی هورمونی‌می باشند. طی پیوند متخصص پوست یا جراح زیبایی، یک پلاک پوستی حاوی مو را از عقب یا دو طرف پوست جدا نموده و به نواحی طاس شده وسط سر پیوند می نماید. روش جراحی کاهش پوست سر همانطور که از نامش مشخص است عبارت است از کاهش نواحی پوستی فاقد مو در پوست سر. بعد از برداشتن پوست سر فاقد مو، این فضا توسط پوست مودار پوشیده می شود. کاربرد این دو روش جراحی به صورت همزمان از نظر ظاهری بسیار مفید می باشد.
روش های جراحی در درمان طاسی گران و دردناک می باشند. خطرهای احتمالی آن عبارتند از عفونت و باقی ماندن اثر زخم . اگر شما به استفاده از این روش ها تمایل دارید حتماً به یک درماتولوژیست،جراح زیبائی و یا جراح پلاستیک مراجعه نمائید.در صورت جستجوی روش های جایگزین و یا شکست روش های طبی می توان از کلاه گیس استفاده نمود.
● چگونه مردان از ریزش مو جلوگیری کنند ؟
ریزش مو عموماً در مردان میانسال به عنوان یک مشکل شایع مطرح می باشد. ولی این بیماری در مردان جوان قبل از سن ۲۱ سالگی هم ممکن است بروز نماید. آگاهی یک پسر جوان ۱۵ تا ۲۰ ساله از اینکه در حال از دست دادن موهای خویش است می تواند او را شوکه کند.
اولین علامتی که معمولاً ظاهر می شود نازک شدن موها در نواحی شقیقه ها و بالای ابروهاست که منجر به بلند شدن پیشانی می شود.
علامت دیگری که در این حالت خودنمایی می کند از دست دادن تعداد زیادی از موها حین شانه یا برس زدن و نیز شستشو و شامپو زدن موهاست.
اگر چنین فردی در اقوام نزدیک خود نظیر پدر، مادر، عموها و یا برادران بزرگتر دارای الگوی ریزش مو باشد شاید از اینکه این خصیصه فامیلی به او نیز ارث رسیده خیلی تعجب نکند گرچه مطمئناً ظهور زود هنگام این ویژگی ارثی در او باعث ناخشنودی خواهد بود.
ریزش مو قبل از بیست و یک سالگی می تواند برای یک پسر جوان آزار دهنده باشد حتی اگر او بداند که همانند سایر اعضای فامیل نهایتاً ممکن است موهای خود را از دست بدهد.
از دست دادن موها در این سن که از لحاظ روانشناسی برهۀ بسیار آسیب پذیری از زندگی است می تواند فرد را تبدیل به یک شخص گوشه گیر با احساس نامرتبی فردی، عدم جلب نظر کردن دیگران از لحاظ اجتماعی و عقب ماندگی در امور شغلی نماید در این زمان وی طعمه ای سهل الوصول برای سوء استفادۀ انواع « درمانهای معجزه آسا » که گران قیمت و غیر مؤثر بوده و در جراید، تلویزیون و اینترنت مورد تبلیغ قرار می گیرند می باشد.
▪ پسر جوانی که قبل از بیست و یک سالگی در حال از دست دادن موهای خویش است چه اقداماتی می تواند انجام دهد ؟
ـ اولین قدم خوبی که وی می تواند بردارد مشاوره با یک پزشک متخصص پیوند موی طبیعی است. چنین پزشکی باید اصول و راهنماییهای اخلاقی در جهت ایجاد ارتباط بین پزشک بیمار در جهت رفع نیازهای بیمار را دنبال کند توجه به ملاحظات اخلاقی بخصوص هنگامی که بیمار فردی بسیار جوان، آسیب پذیر و تحت فشارهای روحی است از اهمیت خاصی برخوردار است.
به چنین فردی نباید اقدامات بازسازی مو بویژه پیوند موی طبیعی تحمیل گردد بلکه می بایست تحت مشاوره قرار گرفته و با اطلاع رسانی صحیح وی را از انجام هرگونه اقدام شتابزده ای که نهایتاً را درمان اصلی نیز نمی باشد برحذر داشت.
اولین توصیه ای که یک پزشک متخصص پیوند موی طبیعی بایستی به چنین فردی ارائه دهد عبارتست از :
« نگران و مضطرب نباش، من مشکل شما را درک می کنم، ریزش موی مردانه حالتی ارثی و شایع است که بطور طبیعی هر انسانی را به دردسر می اندازد ولی ما به کمک یکدیگر مطمئناً می توانیم با اتخاذ تصمیماتی منطقی و هماهنگ با نیازهای شما دریافتن راهی برای کنترل این مشکل چاره اندیشی کنیم.»
هنگامیکه سن بیمار بسیار پایین است متخصص پیوند طبیعی بایستی حتماً جلسه مشاوره را با مشارکت یکی از والدین قانونی بیمار انجام دهد تا آنان در تصمیم گیری بیمار دخیل باشند.
حضور والدین و یا اولیای قانونی بیمار هم از لحاظ مسئولیتهای قانونی پزشک و نیز از نظر تصمیم گیری های آگاهانه بیمار بسیار اهمیت دارد.
حمایت نزدیک والدین در موفقیت اقدامات درمانی توصیه شده به بیمار نقش بسزایی را ایا می نماید. قدم اولیه و اساسی در ارائه هرگونه پروتکل درمانی برای بیمار مشخص نمودن علت اصلی ریزش موی وی است بطوریکه متخصص پیوند موی طبیعی نبایستی قبل از آگاهی کامل از علت ریزش مو هیچ گونه اقدام درمانی را شروع نماید.
شایعترین علت ریزش موی مردانه علل هورمونی ژنتیکی می باشد ولی با این حال پزشک متخصص بایستی سایر علل را در بیمار خود با دلایل کافی رد نماید.
اقدامات درمانی شتابزده قبل از رسیدن به تشخیص واقعی، غیر مؤثر و از لحاظ اقتصادی نیز به بیمار خسارات زیادی را وارد می نماید.
مشکل ریزش مو در زنان :
تنک شدن تدریجی موها در زنان اغلب با افزایش سن مشاهده میشود و با ریزش مو در مردان متفاوت است. ریزش مو در زنان بسیار نادر است. ترشح و تنظیم هورمونها، در ریزش موی سر در زنان نقش مهمی دارد. از هر ۸ زن، یک نفر قبل از دورهٔ یائسگی و از هر ۳ زن، یک نفر بعد از دورهٔ قاعدگی دچار ریزش مو می‌شوند.
در طول دورهٔ بارداری موی سر، پرپشت‌تر و براق میشود. اما بعد از زایمان ریشهٔ مو وارد مرحلهٔ استراحت شده و از مرحلهٔ فعال بودنِ خود، خارج میشود و حدوداً سه ماه بعد از زایمان ریزش موی سر آغاز میشود.
شیوهٔ معالجهٔ کم‌مویی در زنان مشابه درمان‌هایی است که برای مردان در نظر گرفته میشود. ریزش مو در مردان بر خلاف زنان به صورت متمرکز بروز دارد یعنی از نقطهٔ خاصی شروع شده و به مرور پیشرفت میکند. اما ریزش مو در زنان بیشتر به صورت یکنواخت و پراکنده است. در بیشتر موارد، انواع تقویت‌کننده‌ها تجویز میشود، اما متاسفانه به رغم ادعای تولید‌کننده‌ها، پروتئین و کلاژن موجود در شامپوها و اسپری‌های مو، توانایی ترکیب با ساقهٔ مو را ندارند و نمی‌توانند از این راه موجب افزایش استقامت مو شوند، بلکه با ایجاد کردن پوششی به روی تارهای مو آنها را موقتاً پرپشت‌تر نشان می دهند.
● ریزش مو چیست
اغلب مردم روزانه بین ۷۰ تا ۱۵۰ عدد تار موی خود را به‌خصوص هنگام شست‌و‌‌‌شو و شانه‌کردن موها از دست می‌دهند. تنکی و ریزش تارهای مو زمانی محسوس میشود که تعداد تارهای از دست رفته تا حدی زیاد شود که رویش مجدد موها، جای خالی موهای ریخته شده را پر نکند. عوامل مختلفی در ریزش موی سر تاثیر گذارند:
بیشتر موارد طاسی‌های موجود در بین مردان دارای پیش‌زمینه ژنتیکی است. این نوع کم‌مویی طاسی مردانه یا طاسی موروثی نامیده میشود و شایعترین نوع کم‌مویی در جهان است.
علاوه بر وراثت بسیاری از بیماریها و تجویزهایی که برای درمان لحاظ میشود نیز، باعث بروز کم‌مویی در افراد میشود. تب‌بالا، امراض ناشی از عدم تنظیم ترشحات تیروئیدی، مصرف انواع داروهایی که برای سرطان‌ها تجویز می‌شوند، همچنین زایمان، کمبود پروتئین و آهن از جمله مواردی است که موجب ریزش مو می‌شوند.
● ریزش مو عموماً به دو صورت بروز میکند:
در نوع اول قسمت‌های مشخصی از پوست سر، موی خود را از دست میدهد و سایر قسمت‌ها رویش معمول خود را دارند. در نوع دوم ریزش موها یکنواخت و از تمام قسمت‌ها است و به‌طور کلی رویش معمول مو دچار اختلال میشود.
▪ طاسی انواع مختلفی دارد:
Alopecia Areata : در این نوع طاسی ریزش مو، در قسمت‌های خاصی از سر است و حدوداً ۶ تا ۱۲ ماه بعد از اولین ریزش کامل میشود. این نوع از طاسی درمانی ندارد.
Alopecia Totalis (طاسی کامل): این نوع از طاسی عموماً دائمی است. ریزش مو از فرق سر شروع میشود علت این بیماری هنوز ناشناخته است.
Alopecia Universalis (طاسی پراکنده): در این نوع از طاسی ریزش مو مربوط به تمام نقاط بدن است و مختص به موهای سر نیست.
Androgenetic alopecia (طاسی ارثی): این نوع از طاسی در مردان و زنان دیده میشود با این تفاوت که در زنان موجب بروز طاسی کامل نمی‌شود. این نوع از بیماری عموماً در دورهٔ بلوغ یا در دهه سوم زندگی رخ میدهد.
● ساختمان مو
هر تار مو متشکل از ریشه و ساقهٔ مو است که درون غلافی در نزدیکی سطح پوست قرار می‌گیرد و درون این غلاف رشد میکند. اگر یکی از تارهای مویتان را بررسی کنید ریشه آن را به‌صورت پیازی‌شکل و آماس‌کرده در انتهای ساقه مو خواهید دید.
ریشه مو حدوداً در فاصله ۲ تا ۴ میلی‌متری از سطح پوست قرار دارد و مسئولیت تولید و رویش موی ساقه را بر عهده دارد. در حقیقت ساقه مو در برگیرندهٔ هیچ نوع بافت زنده‌ایی نیست. ساقه مو در واقع طنابی بافته‌شده از رشته‌های باریک مواد پروتئینی است که در فرهنگ عامه آنرا مو می‌نامیم.
هر تار مو علاوه بر ریشه یک غدهٔ چربی و یک عضله راست‌کننده دارد. غدهٔ‌چربی علاوه بر تامین غذای مو، باعث چرب نگه‌داشتن موها میشود و عضله راست‌کننده نیز شرایطی را فراهم میکند تا به هنگام بروز استرس و هیجان دمای بدن به‌صورت متعادل حفظ شود این کار با سیخ‌شدن موها بر سطح پوست توسط عضله راست‌کننده صورت می‌گیرد.
دورهٔ اصلی و اولیه رشد فعال مو سه سال به طول می‌انجامد. هنگامی که دورهٔ رشد به پایان می‌رسد، عمیق‌ترین بخش غلاف مو رو به تحلیل می‌رود. بعد از این دوره، ریشهٔ مو وارد مرحله‌ای ۹۰ روزه میشود. این مرحله اصطلاحاً مرحله استراحت نامیده میشود. در این مرحله ریشهٔ مو رشدی ندارد و در پایان این دوره تار مو می‌ریزد، و تار موی جدیدی جایگزین آن میشود.
به طور کلی، ترتیب قرارگرفتن موها به روی پوست سر نامنظم و بر اساس الگوی رشدشان، پراکنده است. بنابراین همواره بعضی از موها در دورهٔ رشد خود قرار دارند، و فعال‌اند. و برخی دیگر در دورهٔ استراحت قرار دارند، و بعد از این دوره شروع به ریزش میکنند.
تعداد تارهایی که بعد از دورهٔ استراحت در افراد مختلف می‌ریزد، با هم متفاوت است و به تعداد موهای فرد و طول مدت دورهٔ رشد موها بستگی دارد. با افزایش سن، سرعت رشد موهای جدید کاهش می‌یابد و موجب بروز کم‌مویی تدریجی در این افراد میشود.
اگر می‌بینید موهای شما بعد از شانه‌کردن بیش از حد می‌ریزد یا احساس می‌‌کنید که تعداد تارهای مویتان کم شده است حتماً به متخصص پوست و مو مراجعه کنید، تا پزشک تشخیص دهد که آیا ریزش موی شما به دلیل بروز بیماری است و آیا این ریزش قابل درمان است یا خیر؟
● نکاتی درباره مو و ریزش آن
▪ میانگین تعداد موهای سر ۱۰۰ هزار تار است.
▪ از هر سه مرد، دو نفر دچار طاسی می‌شوند در حالیکه درصد بالاتری از زنان و مردان در طول زندگی خود دچار نوعی از ریزش مو هستند.
▪ حدود ۹۰ درصد از موهای سر هر فرد در مرحله رشد مداوم هستند که این مرحله ۲ تا ۶ سال طول می‌کشد.
▪ ۱۰ درصد باقی مانده موها در مرحله استراحت هستند که این مرحله ۲ تا ۳ ماه طول می‌کشد.
▪ هر روز به طور منظم ۷۰ تا ۱۵۰ عدد تار از موهای سر می‌ریزد.
▪ قبل از بروز کم‌مویی، حدود ۴۰ درصد از حجم موهای سر از دست می‌روند.
▪ کوتاه کردن مو، باعث رشد بیشتر آن نمی‌شود.
▪ چیدن یا کندن موها، رشد آنها را متوقف نمی‌سازد.
▪ رشد موها در هوای گرم نسبت به هوای سرد بهتر است.
▪ میانگین سرعت رشد مو، در طول ماه یک سانتی‌متر است.
● انواع طاسی
همه ما تقریباً ۱۰۰،۰۰۰ تار مو روی سر خو و ۵ میلیون تار روی کل بدنمان داریم. هر تار مو درون فولیکول خود در پوست یا روی سر رشد میکند. هر تار مو تقریباً سه سال رشد میکند (مرحله آناژن)، پس از آن هر فولیکول به مدت سه ماه استراحت می کند (مرحله تلوژن) که در این دوره ممکن است مو ریخته یا با رویش تار موی جدیدی بیفتد. روی یک سر سالم، تقریباً %۹۰ تارهای مو در مرحله آناژن هستند و %۱۰ بقیه در مرحله تلوژن می باشند. این حالت توازن در افرادیکه دچار ریزش مو طاسی می شوند، بر هم می خورد، تاجاییکه بسیاری از فولیکول های مو به طور موقت یا دائم درست کار نمی کنند.
طاسی پیشرونده در مردان یکی از متداولترین انواع ریزش مو در مردان است، اما میتواند برای خانم ها هم اتفاق بیفتد. خط مو به شکل M عقب کشیده و کمی هم از این طاسی در فرق سر دیده می شود. این عقب کشیدن خط مو عاقبت تا تکه کچلی فرق سر رسیده و حاشیه ای نعل اسبی شکل از مو در دور پشت و کناره های سر به جا می گذارد.
متداولترین نوع طاسی در خانم ها، طاسی ناحیه ای است که ریزش مو به صورت وصله مانند صورت می گیرد. این مشکل معمولاً ابتدا در دوران کودکی یا ابتدای بزرگسالی ایجاد شده و ممکن است به خودی خود مداوا شده یا تا طاسی کامل ادامه یابد. دلیل قطعی این مشکل بر کسی هویدا نیست، اما استرس، بیماریها، **** های غذایی، و تغیرات هورمونی می تواند در این زمینه دخیل باشد.
طاسی کامل، مثل مورد سارا، ممکن است به خاطر تغییرات سیستم ایمنی بدن باشد که در این شرایط بدن پادتن هایی ترشح می کند که به فولیکول های مو آسیب میرساند.
● ریزش مو
در برخی خانم های میانسال، نازک شدن تارهای مو رخ می دهد که ممکن است با نام جریان تلوژن مزمن نامیده شود. در این مشکل ریزش موی ناحیه ای یا عقب کشیدن خط مو دیده نمی شود، اما بعد از شانه کردن موها یا شامپو کردن آن، ریز موی بیشتری به چشم می خورد. تعدادی از افراد تا طاسی ناحیه ای پیش می روند.
دلیل این مشکل قطعی نیست و تحقیقات و مطالعات انجام گرفته حول این مشکل جدال انگیز هستند. یک تئوری این است که این مشکل ممکن است به خاطر کمبود آهن بدن باشد—این کمبود آنقدر نیست که منجر به کم خونی شود و فقط در چرخه طبیعی ریزش و رشد مو اختلال ایجاد می کند. از اینرو خوردن غذاهای سرشار از آهن، مثل جگر و محصولات سویا و مصرف مکمل های آهن، می تواند کمک کننده باشد.
● درمان
هیچ درمان فوری برای ریزش مو و طاسی وجود ندارد و بسیاری از افراد زمان و پول خود را روی درمان هایی صرف می کنند که تاثیر چندان زیادی ندارند.
رگائین (Regaine) (که مینوکسیدیل نیز نامیده می شود) بهترین محصول شناخته شده برای درمان ریزش مو و طاسی است. این دارو مایعی است که مستقیماً روی پوست سر مالیده می شود و در مراحل اولیه بیماری نتیجه بهتری می دهد.
کسی دقیقاً نمی داند که رگائین چطور عمل می کند. این دارو که ابتدا برای درمان فشارخون مورد استفاده قرار می گرفت، در عوارض جانبی آن رشد موی زائد دیده شد و محققان نتیجه گیری کردند که می توان از آن برای درمان ریزش مو نیز استفاده کرد.
درصورت اثربخشی، این دارو باید در چهار تا شش هفته اول استفاده، ریزش مو با کاهش مواجه شود. این دارو باید حداقل تا چهار ماه قبل از هرگونه رشد دوباره مو، مورد استفاده قرار گیرد و برای حفظ رشد مو باید بطور مداوم مصرف شود. اگر درمان متوقف شود، پوست سر تا سه الی چهار ماه به حالت سابق خود برمی گردد.
داروی جدیدتری فیناسترید (پروپشیا= Propecia) نام دارد که برای آقایونی که موهایشان شروع به ریزش کرده است، استفاده می شود. این دارو نباید برای خانم ها مورد استفاده قرار گیرد چون اگر حامله شوند روی جنین آنها تاثیر منفی خواهد داشت.
تزریق استیروئید به پوست سر به نظر دردناک می آید اما برخی افراد آمادگی انجام آن را دارند. از آنجا که استیروئیدها، سیستم ایمنی بدن را ***** میکنند، هدف از این تزریق ها جلوگیری از آسیب رسانی پادتن ها به فولیکول های مو می باشد. تا مو بتواند دوباره رشد کند. این درمان نیز در مراحل اولیه از دست رفتن مو بهتر عمل میکند.
● استفاده از کلاه گیس
خرید و استفاده از کلاه گیس را نباید آخرین راه چاره خود فرض کنید. ۶ مورد از هر ۱۰ مورد از کلاه گیس ها توسط افرادی خریداری می شوند که موهایی کاملاً سالم روی سرشان دارند. خیلی از خانم ها از کلاه گیس بعنوان تزئین استفاده می کنند. خانم هایی که دچار طاسی و کم موئی هستند معمولاً انواع و اقسام کلاه گیس ها را برای خود خریده اند.
سارا می گوید که خرید کلاه گیس به هیچ عنوان برای او مسئله ی ناراحت کننده ای نیست و همیشه دوست دارد انواع و اقسام کلاه گیس ها را امتحان کند. همسر او میگوید که در طول زندگی مشترکشان او با زنی بلوند، مو مشکی، مو قرمز، و مو قهوه ای همبستر شده که این مسئله رابطه آنها را بسیار مفرح می کند و باعث می شود مسئله طاسی سارا برایشان قابل تحمل تر شود.
اگر قصد خرید کلاه گیس را دارید، به یک مرکز تخصصی کلاه گیس بروید که صدها مدل برایانتخاب پیش رویتان باشد. افرادیکه موهای سرشان به طور کامل نریخته و طاس کامل نیستند، با کلاه گیس های تکه ای و هر اکستنشن مشکلشان رفع می شود.
می توانید از کلاه گیس های دائمی استفاده کنید که با چسب های پزشکی به پوست سر شما چسبانده می شوند و می توانید هنگام شب آنرا از روی سرتان بردارید. این نوع کلاه گیس های دربرابر فشار آب موقه دوش گرفتن، یا شنا کردن، یا حین فعالیت های ورزشی مقاوم است؟
● پاسخ به سواات اساسی در رابطه با رزش مو :
▪ اصولا علت ریزش مو چیست؟
ـ برای فهم علت ریزش مو بایستی اطلاع دقیقی از مراحل سیکل طبیعی رشد مو داشته باشیم. موهای انسان به طور طبیعی با یک روش دوره ای رشد می کنند که سیکل رشد مو نامیده می شود (یک مرحله رشد ویک مرحله استراحت و در نهایت ریزش).
مرحله رشد یک فولیکول با فولیکول همسایه متفاوت میباشد و به این حالت رشد موزائیکی گفته می شود. مدت آناژن (فاز فعال یا رشد )، ۸-۲ سال، کاتاژن (فاز تحلیل رونده )، ۴-۲ سال،تلوژن (فاز استراحت )، ۴-۲ ماه. طول مدت هر کدام از این مراحل با توجه به سن، شرایط تغذیه ای، فاکتورهای هورمونی و عوامل فیزیولوژیک و پاتولوژیک بدن می تواندتغییر کند.
میزان طبیعی رشد مو mm۳۵/۰ در روز است و تقریبا بین ۲۵/۰ تا ۵/۰اینچ در ماه برآورد می شود. در حالت طبیعی ۹۰% موها در فاز رشد، و ۱۰% در فاز استراحت می باشند و به طور متوسط روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ تار موی تلوژن به هنگام شستن و شانه کردن مو ریزش پیدا می کنند.
پس همچنان که یک مو می ریزد موی جدید جای آن را می گیرد. مشکل زمانی آغاز میشود که موهای ریزش یافته بیشتر و سریعتر از موهای رویش یافته جدید ضعیف شود یا سیکل رشد آنها کوتاه شود و نتواند به حداکثر رشد آناژن برسد. در این حالت بعد از مدتی از تعداد کل موها کاسته شده و یا ممکن است موها نازک تر شده وفرد متوجه کاهش حجم موهایش شود.این، علت اصلی ریزش مو می باشد.
▪ چه بیماریهایی می توانند سبب چنین تاثیری در سیکل رشد مو شوند؟
ـ عوامل مختلفی می توانند روی سیکل رشد مو اثر گذاشته و باعث ریزش موقت و یا دائمی شوند که اصطلاحا به آن آلوپسی( alopecia ) گفته میشود. علل عمده ریزش مو عبارتند از آلوپسی آندروژنتیک، تلوژن افلوویوم و آلوپسی آره آتا.
میزان شیوع موارد فوق به ترتیب ۲۰ به ۷ به ۱ برآورد شده است. از علل دیگر می توان به مواردی مانند بیماریهای تیروئید، دیابت، کمبود تغذیه ای، بیهوشی عمومی و **** های سخت، مصرف دارو، اشعه، شیمی درمانی، تماس با مواد شیمیایی علل هورمونی، اشکالات سیسم ایمنی، بیماری پوستی موضعی یا سراسری، اسکار(جوشگاه) و استرس های فیزیولوژیک یا روحی – روانی اشاره کرد.
همچنین مواردی مانند تریکوتیلومانیا (یک مشکل روحی-روانی که فرد موهای خود را دور انگشت پیچیده و میکند)، آلوپسی کششی(به علت آرایش مو به شکلی که موهای یک قسمت سر را تحت کشش قرار میدهد) و یک عفونت قارچی به نام Tinea Capitis از علل دیگر شناخته شده ریزش مو می باشند.
▪ لطفا درباره آلوپسی آندروژنتیک که علت شایعتری است توضیح بفرمایید.
ـ عبارت آلوپسی آندروژنتیک (Androgenetic Alopecia) یا AGA غالبا برای توصیف نوعی از ریزش موی سر به کار برده میشود که در مردان و زنان مستعد به لحاظ ژنتیکی، سبب ریزش مو با یک الگوی مشخص میشود. “Andro” در کلمة “Androgenetic” به تاثیر آندروژن ها یعنی تستوسترون و دی هیدروتستوسترون (DHT ) اشاره دارد که برای ایجاد طرح ریزش مردانه ضروری است. Genetic”" در این کلمه به این واقعیت اشاره میکند که AGA یک مشکل ژنتیک است که از طریق ژنها و از یک یا هر دو والد به ارث برسد. به این شکل ریزش مو در مردان MPHL(Male (Male Patterned Hair Loss ) و در زنان FPHL(Female Patterned Hair Loss) گفته می شود.
▪ آیا این بیماری از لحاظ علت ایجاد و مراحل پیشرفت در مردان و زنان تفاوتی دارد؟
ـ بله. آلوپسی آندروژنتیک در مردان به خوبی شناخته شده ولی در خانمها هنوز ناشناخته های زیادی وجود دارد. همچنین تاثیر عامل ژنتیک در زنان بیشتر از مردان است.
▪ طرح ریزش مو در مردان زنان چگونه است و در چه سنی آغاز میشود؟
ـ حدود ۳۵ میلیون نفر از مردان در آمریکا مبتلا به درجاتی از ریزش موی آندروژنتیک هستند. MPHL با عقب رفتن خط موی جلوی سر(فرونتال) با نازک و تنک شدن موهای جلو و فرق سر آغاز شده و بهمین شکل به عقب می رود و قسمت باقیمانده حلقة مو را در عقب و طرفین تشکیل میدهد .سرعت ریزش مو و شکل پایانی آن به ژنتیک فرد ارتباط دارد .MPHL پیشرفت آرامی داشته و ۲۰% مردان را در ۳۰ سالگی و ۴۰% مردان را در۴۰ سالگی تحت تاثیر قرار میدهد.
در مردان MPHL پیش از بلوغ دیده نشده و معمولا در سومین دهه عمر و تقریباً در همه موارد تا دهه چهارم عمر ظاهر می شود. MPHLدر مقابل، FPHL ممکن است در دهه ششم عمر با تنک شدن منتشر موها در نواحی فرونتال و طرفین سر (پاریتال) و باقیماندن خط جلوی سر ظاهر شود. معمولا در هر دو جنس موی قسمت پس سر(اکسی تپیال) ریزش پیدا نکرده و با قی می ماند. ریزش مو در هر دو جنس با تبدیل موهای ضخیم و حاوی رنگدانه (پیگمانته) موهای ترمینال به موهای کوتاه، نازک و کمرنگ شبیه موهای ویلوس صورت می گیرد.
▪ عملکرد فیزیولوژیک آندروژنها چیست؟
ـ آندروژن ها هورمونهای استروئیدی هستند که به گیرنده های داخل هسته سلول باند شده و سبب بروز تاثیرات ژنتیک می شوند. آندروژن ها واسطه های موثر بر رشد موی ترمینال در سراسر بدن هستند. فعالیت آندروژن روی افرادی که از لحاظ ژنتیک استعداد آلوپسی دارند سبب مینیاتوری شدن فولیکول های موی سر بصورت یک طرح مشخص میشود. در مقابل با بلوغ جنسی، آندورژن ها باعث بزرگ شدن موهای ویلوس و تبدیل به فولیکول های موی ترمینال در ناحیه زیر بغل و پوبیس در هر دو جنس و در صورت، سینه و اندام ها در مردان می شود.
در مردان مبتلا به MPHL مینیاتوری شدن فولیکولها علت حساسیت ارثی فولیکولهای موی سر نسبت به سطح آندروژن خون ایجاد می شود. بالا رفتن آندروژن سبب رشد موهای زائد در زنان میشود که به آن هیرسوتیسم گفته می شود. این اثر دوگانه آندروژن ها روی موهای سر و بدن هنوز به خوبی شناخته نشده است.
▪ آندروژنها چه تغییری در چرخه رشد مو ایجاد کرده و با چه مکانیسمی عمل میکنند؟
ـ در این بیماری به علت کاهش طول مدت آناژن، چرخه رویش مو تسریع شده و تعداد موهای موجود در فاز تلوژن افزایش می یابد. این امر منجر به کاهش مشخصی در نسبت موهای آناژن به تلوژن می شود. این نسبت در حالت طبیعی ۶ تا ۸ به ۱ است که به ۱ تا ۳ به ۱ می رسد. همراه تغییرات ایجاد شده در سیکل رشد مو، موها پروسه ای تحت عنوان مینیاتوری شدن فولیکولار(follicular miniaturization) را با کمی تفاوت در مرد و زن می گذرانند که طی آن موهای بزرگ ترمینال به موهای نازک شبیه ویلوس تبدیل می شوند.
در افرادیکه از لحاظ ژنتیک مستعد ریزش مو هستند آندروژن به گیرنده های داخل هسته سلول متصل شده و با هسته سلول وارد فعل و انفعال میشود. به این ترتیب تولید پروتئین تغییر یافته و سبب ظریف شدن فولیکولهای مو شده و در نتیجه چرخه رشد مو را به لحاظ زمانی تغییر میدهد.
به مرور زمان فولیکولهای موی مینیا توریزه شده موهایی کوتاهتر، نازکتر و کمرنگ تر ایجاد کرده و گاه تولید مو به کلی قطع میشود. موهای مینیاتوری همچنین زمان طولانی تری را در فاز تلوژن (استراحت) به سر میبرند. این موها رنگدانه کمتری دارند و قطر آنها کاهش یافته و از حداقل معادل ۰۸/۰ میلی متر به زیر ۰۶/۰ میلی متر می رسد.
میزان مینیاتوری شدن فولیکول ها در زنان در سنین پس از یائسگی به شدت و وسعت مردان نیست. به علاوه این اتفاق در زنان به شکل موزائیکی می افتد و در ناحیه تحت تاثیر پروسه ریزش مو قطر موهای مجاور هم یکسان نیست در حالیکه در مردان طرح یکنواخت تری را نشان می دهد.
▪ در مورد آلوپسی آندروژنتیک در زنان هم توضیحی بفرمایید.
ـ حدود ۲۰ تا ۴۰ میلیون خانم در US مشکل نازک شدن موها را دارند. خانمها معمولا مشکل ریزش مو یا آلوپسی را به شکل متفاوت تری تجربه می کنند. مطالعات اخیر نشان می دهند که احتمالا از ریزش مو در خانمها مشکل ارث بیش از آقایان مطرح است.
بر خلاف پاتوفیزولوژی شناخته شده برای MPHL در مردان، تاثیر آندروژن بر FPHL در زنان کمتر روشن شده است. در پوست سر زنان مبتلا به آلوپسی، ممکن است ریزش مو در زنان با علائم دیگری از افزایش آندروژن مثل هیرسوتیسم و آکنه، بی نظمی در پریود و نازایی همراه باشد. بر خلاف MPHL در مردان، طاسی کامل در زنان بندرت در سنین پیش از یائسگی دیده می شود. هر چند زنان در سنین پس از یائسگی ممکن است طرح طاسی سرشان بیشتر شبیه MPHL باشد. ریزش مو در خانمها می تواند در هر سنی پس از نوجوانی آغاز شود ولی معمولا پس از زایمان یک بچه، در طول منوپوز یا پس از هیسترکتومی توتال خود را نشان می دهد. در اغلب موارد ریزش مو در خانمها سبب طاسی کامل نمی شود و مشخصه آن این است که خط جلوی پیشانی باقیمانده و از بین نمیرود.
▪ در حال حاضر چه روشهای درمانی برای این بیماری وجود دارد؟
ـ اولین خط درمان در هر دو جنس در آلوپسی آندروژنتیک ماینوکسیدیل است که در مردان در صورت استفاده همراه با ترتینوئین تاثیر درمانی بهتری دارد. داروی موثر دیگر در مردان فیناستراید است. در مورد خانمها از درمانهای کمکی مانند استروژن(قرصهای جلوگیری از حاملگی)، یا اسپیرونولاکتون استفاده می شود. داروهای دیگری مثل سیپروترون استات، پروژسترون و فیناستراید در خانمها و سایمتیدین و داروهای گیاهی در هر دو جنس هنوز توسط FDA تایید نشده ولی مورد استفاده قرار می گیرد. روش درمانی دیگر جراحی یا پیوند مو است که انواع مختلفی دارد که پرداختن به آن در اینجا سبب اطاله کلام میشود
