ديوان حضرت حافظ شامل غزليات ، قصايد و . . . - حافظ شناسي

[ibest]

شاهد

خوش است خلوت، اگر یار یارِ من باشد
نه من بسوزم و او شمع انجمن باشد!

من آن نگین سلیمان به هیچ نستانم
که گاهگاه بر او دست اهرِمن باشد

روا مدار خدایا! که در حریم وصال
رقیب محرم و حِرمان نصیب من باشد

همای گو: «مفکن سایه شرف هرگز
در آن دیار که طوطی کم از زغن باشد»

بیان شوق چه حاجت؟ که سوز آتش دل
توان شناخت ز سوزی که در سخن باشد

هوای کوی تو از سر نمیرود؛ آری
غریب را دل سرگشته با وطن باشد

به سان سوسن اگر ده زبان شود حافظ
چو غنچه پیش تواش مهر بر دهن باشد

 

[ibest]

خوش است خلوت، اگر یار یارِ من باشد
نه من بسوزم و او شمع انجمن باشد!

 

[ibest]

بیان شوق چه حاجت؟ که سوز آتش دل
توان شناخت ز سوزی که در سخن باشد


هوای کوی تو از سر نمیرود؛ آری
غریب را دل سرگشته با وطن باشد


به سان سوسن اگر ده زبان شود حافظ
چو غنچه پیش تواَش مهر بر دهن باشد

 

[ibest]

تفال

دمی با غم به سر بردن جهان یک سر نمیارزد
به می بفروش دلق ما کز این بهتر نمیارزد

به کوی می فروشانش به جامی بر نمیگیرند
زهی سجاده تقوا که یک ساغر نمیارزد

رقیبم سرزنشها کرد که از این باب رخ برتاب
چه افتاد این سر ما را که خاک در نمی ارزد

شکوه تاج سلطانی که بیم جان در او درج است
کلاهی دلکش است اما به ترک سر نمیارزد

چه آسان مینمود اول غم دریا به بوی سود
غلط کردم که این طوفان به صد گوهر نمیارزد

تو را آن به که روی خود ز مشتاقان بپوشانی
که شادی جهان گیری غم لشکر نمیارزد

چو حافظ در قناعت کوش و از دنیی دون بگذر
که یک جو منت دونان دو صد من زر نمیارزد

 

[ibest]

خوش است خلوت، اگر یار یارِ من باشد
نه من بسوزم و او شمع انجمن باشد!

من آن نگین سلیمان به هیچ نستانم
که گاهگاه بر او دست اهرِمن باشد

روا مدار خدایا! که در حریم وصال
رقیب محرم و حِرمان نصیب من باشد

همای گو: «مفکن سایه شرف هرگز
در آن دیار که طوطی کم از زغن باشد»

بیان شوق چه حاجت؟ که سوز آتش دل
توان شناخت ز سوزی که در سخن باشد

هوای کوی تو از سر نمیرود؛ آری
غریب را دل سرگشته با وطن باشد

به سان سوسن اگر ده زبان شود حافظ
چو غنچه پیش تواش مهر بر دهن باشد

 

[ibest]

دمی با غم به سر بردن جهان یک سر نمیارزد
به می بفروش دلق ما کز این بهتر نمیارزد

به کوی می فروشانش به جامی بر نمیگیرند
زهی سجاده تقوا که یک ساغر نمیارزد

رقیبم سرزنشها کرد کز این باب رخ برتاب
چه افتاد این سر ما را که خاک در نمیارزد
شکوه تاج سلطانی که بیم جان در او درج است
کلاهی دلکش است اما به ترک سر نمیارزد
چه آسان مینمود اول غم دریا به بوی سود
غلط کردم که این طوفان به صد گوهر نمیارزد
تو را آن به که روی خود ز مشتاقان بپوشانی
که شادی جهان گیری غم لشکر نمیارزد
چو حافظ در قناعت کوش و از دنیی دون بگذر
که یک جو منت دونان دو صد من زر نمیارزد

 

[ibest]

ز در درآ و شبستان ما منور کن
هوای مجلس روحانيان معطر کن

اگر فقيه نصيحت کند که عشق مباز
پياله ای بدهش گو دماغ را تر کن

به چشم و ابروی جانان سپرده ام دل و جان
بيا بيا و تماشای طاق و منظر کن

ستاره شب هجران نمی فشاند نور
به بام قصر برآ و چراغ مه برکن

بگو به خازن جنت که خاک اين مجلس
به تحفه بر سوی فردوس و عود مجمر کن

از اين مزوجه و خرقه نيک در تنگم
به يک کرشمه صوفی وشم قلندر کن

چو شاهدان چمن زيردست حسن تواند
کرشمه بر سمن و جلوه بر صنوبر کن

فضول نفس حکايت بسی کند ساقی
تو کار خود مده از دست و می به ساغر کن

حجاب ديده ادراک شد شعاع جمال
بيا و خرگه خورشيد را منور کن

طمع به قند وصال تو حد ما نبود
حوالتم به لب لعل همچو شکر کن

لب پياله ببوس آنگهی به مستان ده
بدين دقيقه دماغ معاشران تر کن

پس از ملازمت عيش و عشق مه رويان
ز کارها که کنی شعر حافظ از بر کن

 

[ibest]

می فکن بر صف رندان نظری بهتر ازین
بر در میکده می کن گذری بهتر ازین

در حق من لبت این لطف که می فرماید
سخت خوبست ولیکن قدری بهتر ازین

آنکه فکرش گره از کار جهان بگشاید
گو درین کار بفرما نظری بهتر ازین

ناصحم گفت که جز غم چه هنر دارد عشق
برو ای خواجه عاقل هنری بهتر ازین

دل بدان رود گرامی چه کنم گر ندهم
مادر دهر ندارد پسری بهتر ازین

من چو گویم که قدح نوش و لب ساقی بوس
بشنو از من که نگوید دگری بهتر ازین

کلک حافظ شکرین میوه نباتیست بچین
که درین باغ نبینی ثمری بهتر ازین

 

[ibest]

ز در درآ و شبستان ما منور کن
هوای مجلس روحانيان معطر کن

اگر فقيه نصيحت کند که عشق مباز
پيالهای بدهش گو دماغ را تر کن

به چشم و ابروی جانان سپردهام دل و جان
بيا بيا و تماشای طاق و منظر کن

ستاره شب هجران نمیفشاند نور
به بام قصر برآ و چراغ مه برکن

بگو به خازن جنت که خاک اين مجلس
به تحفه بر سوی فردوس و عود مجمر کن

از اين مزوجه و خرقه نيک در تنگم
به يک کرشمه صوفی وشم قلندر کن

چو شاهدان چمن زيردست حسن تواند
کرشمه بر سمن و جلوه بر صنوبر کن

فضول نفس حکايت بسی کند ساقی
تو کار خود مده از دست و می به ساغر کن

حجاب ديده ادراک شد شعاع جمال
بيا و خرگه خورشيد را منور کن

طمع به قند وصال تو حد ما نبود
حوالتم به لب لعل همچو شکر کن

لب پياله ببوس آنگهی به مستان ده
بدين دقيقه دماغ معاشران تر کن

پس از ملازمت عيش و عشق مه رويان
ز کارها که کنی شعر حافظ از بر کن

 

[ibest]

• صلاح كار كجا و من خراب كجا
• ببين تفاوت ره كز كجاست تا به كجا

• دلم ز صومعه بگرفت و خرقه سالوس
• كجاست دير مغان و شراب ناب كجا

• چه نسبت است به رندي صلاح و تقوي را
• سماع وعظ كجا نغمه رباب كجا

• ز روي دوست دل دشمنان چه دريابد
• چراغ مرده كجا شمع آفتاب كجا

• چو كحل بينش ما خاك آستان شماست
• كجا رويم بفرما از اين جناب كجا

• مبين به سيب زنخدان كه چاه در راه است
• كجا همي روي اي دل بدين شتاب كجا

• بشد كه ياد خوشش باد روزگار وصال
• خود آن كرشمه كجا رفت و آن عتاب كجا

• قرار و خواب ز حافظ طمع مدار اي دوست
• قرار چيست صبوري كدام و خواب كجا

 

[ibest]

اگر آن ترك شيرازي به دست آرد دل ما را به خال هندويش بخشم سمرقند و بخارا را
بده ساقي مي باقي كه در جنت نخواهي يافت كنار آب ركناباد و گلگشت مصلا را
فغان كاين لوليان شوخ شيرين كار شهر آشوب چنان بردند صبر از دل كه تركان خوان يغما را
ز عشق ناتمام ما جمال يار مستغني است به آب و رنگ و خال و خط چه حاجت روي زيبا را
من از آن حسن روز افزون كه يوسف داشت دانستم كه عشق از پرده عصمت برون آرد زليخا را
اگر دشنام فرمايي و گر نفرين دعا گويم جواب تلخ مي زيبد لب لعل شكرخا را
نصيحت گوش كن جانا كه از جان دوست تر دارند جوانان سعادتمند پند پير دانا را
حديث از مطرب و مي گو و راز دهر كمتر جو كه كس نگشود و نگشايد به حكمت اين معما را
غزل گفتي و در سفتي بيا و خوش بخوان حافظ كه بر نظم تو افشاند فلك عقد ثريا را

 

[ibest]

• صبا به لطف بگو آن غزال رعنا را
• كه سر به كوه و بيابان تو داده اي ما را

• شكر فروش كه عمرش دراز باد چرا
• تفقدي نكند طوطي شكرخا را

• غرور حسنت اجازت مگر نداد اي گل
• كه پرسشي نكني عندليب شيدا را

• به خلق و لطف توان كرد صيد اهل نظر
• به بند و دام نگيرند مرغ دانا را

• ندانم از چه سبب رنگ آشنايي نيست
• سهي قدان سيه چشم ماه سيما را

• چو با حبيب نشيني و باده پيمايي
• به ياد دار محبان باد پيما را

• جز اين قدر نتوان گفت در جمال تو عيب
• كه وضع مهر و وفا نيست روي زيبا را

• در آسمان نه عجب گر به گفته حافظ
• سرود زهره به رقص آورد مسيحا را

 

[ibest]

• دل مي رود ز دستم صاحبدلان خدارا
• دردا كه راز پنهان خواهد شد آشكارا

• كشتي شكستگانيم اي باد شرطه برخيز
• باشد كه باز بينيم ديدار آشنا را

• ده روز مهر گردون افسانه است و افسون
• نيكي بجاي ياران فرصت شمار يارا

• در حلقه گل و مل خوش خواند دوش بلبل
• هات الصبوح هبوا يا ايها السكارا

• اي صاحب كرامت شكرانه سلامت
• روزي تفقدي كن درويش بي نوا را

• آسايش دو گيتي تفسير اين دو حرف است
• با دوستان مروت با دشمنان مدارا

• در كوي نيكنامي ما را گذر ندادند
• گر تو نمي پسندي تغيير كن قضا را

• آن تلخ وش كه صوفي ام الخبائثش خواند
• اشهي لنا و احلي من قبله العذارا

• هنگام تنگدستي در عيش كوش و مستي
• كاين كيمياي هستي قارون كند گدا را

• سركش مشو كه چون شمع از غيرتت بسوزد
• دلبر كه در كف او موم است سنگ خارا

• آينه سكندر جام مي است بنگر
• تا بر تو عرضه دارد احوال ملك دارا

• خوبان پارسي گو بخشندگان عمرند
• ساقي بده بشارت رندان پارسا را

• حافظ بخود نپوشيد اين خرقه مي آلود
• اي شيخ پاكدامن معذور دار ما را

 

[ibest]

ندانم از من خسته جگر چه می‌خواهی

دلم به غمزه ربودی دگر چه می‌خواهی

اگر تو بر دل آشفتگان ببخشایی

ز روزگار من آشفته‌تر چه می‌خواهی

به هرزه عمر من اندر سر هوای تو شد

جفا ز حد بگذشت ای پسر چه می‌خواهی

ز دیده و سر من آن چه اختیار توست

به دیده هر چه تو گویی به سر چه می‌خواهی

شنیده‌ام که تو را التماس شعر رهیست

تو کان شهد و نباتی شکر چه می‌خواهی

به عمری از رخ خوب تو برده‌ام نظری

کنون غرامت آن یک نظر چه می‌خواهی

دریغ نیست ز تو هر چه هست سعدی را

وی آن کند که تو گویی دگر چه می‌خواهی

 

[ibest]

ه ملازمان سلطان كه رساند اين دعا را كه به شكر پادشاهي ز نظر مران گدا را
ز رقيب ديو سيرت به خداي خود پناهم مگر آن شهاب ثاقب مددي دهد خدارا
مژه سياهت ار كرد به خون ما اشارت ز فريب او بينديش و غلط مكن نگارا
دل عالمي بسوزي چو عذار برفروزي تو از اين چه سود داري كه نمي كني مدارا
همه شب در اين اميدم كه نسيم صبحگاهي به پيام آشنايان بنوازد آشنا را
چه قيامت است جانا كه به عاشقان نمودي دل و جان فداي رويت بنما عذار ما را
به خدا كه جرعه اي ده تو به حافظ سحرخيز كه دعاي صبحگاهي اثري كند شما را

 

[ibest]

• صوفي بيا كه آينه صافي است جام را
• تا بنگري صفاي مي لعل فام را

• راز درون پرده ز رندان مست پرس
• كاين حال نيست زاهد عالي مقام را

• عنقا شكار كس نشود دام باز چين
• كانجا هميشه باد به دست است دام را

• در بزم دور يك دو قدح دركش و برو
• يعني طمع مدار وصال دوام را

• اي دل شباب رفت و نچيدي گلي ز عيش
• پيرانه سر مكن هنري ننگ و نام را

• در عيش نقد كوش كه چون آبخور نماند
• آدم بهشت روضه دارالسلام را

• ما را بر آستان تو بس حق خدمت است
• اي خواجه باز بين به ترحم غلام را

• حافظ مريد جام مي است اي صبا برو
• واز بنده بندگي برسان شيخ جام را

 

[ibest]

• ساقيا برخيز و در ده جام را
• خاك بر سر كن غم ايام را

• ساغر مي بر كفم نه تا ز بر
• بركشم اين دلق ازرق فام را

• گر چه بدنامي است نزد عاقلان
• ما نمي خواهيم ننگ و نام را

• باده در ده چند از اين باد غرور
• خاك بر سر نفس نافرجام را

• دود آه سينه نالان من
• سوخت اين افسردگان خام را

• محرم راز دل شيداي خود
• كس نمي بينم ز خاص و عام را

• با دلارامي مرا خاطر خوش است
• كز دلم يكباره برد آرام را

• ننگرد ديگر به سرو اندر چمن
• هر كه ديد آن سرو سيم اندام را

• صبر كن حافظ به سختي روز و شب
• عاقبت روزي بيابي كام را

 

[ibest]

• رونق عهد شباب است دگر بستان را
• مي رسد مژده گل بلبل خوش الحان را

• اي صبا گر به جوانان چمن باز رسي
• خدمت ما برسان سرو و گل و ريحان را

• گر چنين جلوه كند مغبچه باده فروش
• خاكروب در ميخانه كنم مژگان را

• اي كه بر مه كشي از عنبر سارا چوگان
• مضطرب حال مگردان من سرگردان را

• ترسم اين قوم كه بر درد كشان مي خندند
• در سر كار خرابات كنند ايمان را

• يار مردان خدا باش كه در كشتي نوح
• هست خاكي كه به آبي نخرد طوفان را

• برو از خانه گردون به در و نان مطلب
• كان سيه كاسه در آخر بكشد مهمان را

• هر كه را خوابگه آخر مشتي خاك است
• گو چه حاجت كه به افلاك كشي ايوان را

• ماه كنعاني من مسند مصر آن تو شد
• وقت آن است كه بدرود كني زندان را

• حافظا مي خور و رندي كن و خوش باش ولي
• دام تزوير مكن چون دگران قرآن را

 

[ibest]

• دوش از مسجد سوي ميخانه آمد پير ما
• چيست ياران طريقت بعد از اين تدبير ما

• ما مريدان روي سوي قبله چون آريم چون
• روي سوي خانه خمار دارد پير ما

• در خرابات طريقت ما به هم منزل شويم
• كاين چنين رفته است در عهد ازل تقدير ما

• عقل اگر داند كه دل در بند زلفش چون خوش است
• عاقلان ديوانه گردند از پي زنجير ما

• روي خوبت آيتي از لطف بر ما كشف كرد
• زآن زمان جز لطف و خوبي نيست در تفسير ما

• با دل سنگينت آيا هيچ درگيرد شبي
• آه آتشناك و سوز سينه شبگير ما

• تير آه ما ز گردون بگذرد حافظ خموش
• رحم كن بر جان خود پرهيز كن از تير ما

 

[ibest]

• ساقي به نور باده برافروز جام ما
• مطرب بگو كه كار جهان شد به كام ما

• ما در پياله عكس رخ يار ديده ايم
• اي بي خبر ز لذت شرب مدام ما

• هرگز نميرد آنكه دلش زنده شد به عشق
• ثبت است بر جريده عالم دوام ما

• چندان بود كرشمه و ناز سهي قدان
• كايد به جلوه سرو صنوبر خرام ما

• اي باد اگر به گلشن احباب بگذري
• زنهار عرضه ده بر جانان پيام ما

• گو نام ما ز ياد به عمدا چه مي بري
• خود آيد آن كه ياد نياري ز نام ما

• مستي به چشم شاهد دلبند ما خوش است
• زآن رو سپرده اند به مستي زمام ما

• ترسم كه صرفه اي نبرد روز بازخواست
• نان حلال شيخ ز آب حرام ما

• حافظ ز ديده دانه اشكي همي فشان
• باشد كه مرغ وصل كند قصد دام ما

• درياي اخضر فلك و كشتي هلال
• هستند غرق نعمت حاجي قوام ما