nasrabadi
مشكين شهر
از نظر تاريخي مشكين شهر با داشتن بيش از 420 محوطه تاريخي و باستاني و اماكن متبركه يكي از شهرستان هاي مهم استان اردبيل مي باشد و ميتوان به اغراق ادعا كرد كه در آذربايجان از نظر اماكن باستاني و تاريخي كمتر منطقه اي به پاي خياو و يا مشكين شهر مي رسد.
به رواياتي نام قديم مشكين شهر اورامي و يا وراوي محل تولد سعد الدين وراويني دانشمند و مترجم مرزبان نامه در قرن ششم هجري قمري بوده است.
سرزمين مشكين شهر كه از نظر فرهنگي مي تواند در حد يك ايالت در جهان باستان شناسي مطرح گردد كه به احتمال فراوان در گذشته هاي دور با فلات اردبيل و مناطق مغان و ارسباران تشكيل سرزمين واحدي را مي داده كه چنين منطقه وسيع, پرنعمت و بابركت از دير باز مي توانسته نياز بسياري از اقوام گله دار را كه هميشه در حال كوچ ييلاق و قشلاق ميباشند, برآورد. و چه سندي گوياتر از وجود بسيار سودمند عشاير غيور ائل سون(شاهسون) مي باشد كه در طول تاريخ جولانگاهشان دامنه هاي سرسبز و خرم سبلان بوده است و هنوز هم ميعادگاهشان خياو و ييلاق هاي باصفاي سبلان مي باشد.
شهرستان مشكين شهر به لحاظ موقعيت طبيعي و استثنايي داراي تپه ها,قلعه ها, اماكن تاريخي و مذهبي بسيار فراوان مربوط به ادوار تمدن هاي ماقبل تاريخ و ادوار تاريخي قبل و بعد از اسلام مي باشد. از جمله وجود نقوش صخره اي آثار تمدن انسان هاي ماقبل تاريخ در محدوده كناره رودهاي قره سو, دره رود و شكلي داش ارشق, سنگ افراشت هاي مجسم هاي هزاره قبل از ميلاد معروف به شهرييري و مكتب اوشاقلاري كناره رود قره سو, سنگ نبشته پهلوي ساساني, قلعه كهنه, قلعه معروف قهقهه(محل زنداني شدن شاه اسماعيل دوم صفوي)..., قلعه ارشق, ديو قلعه سي(دژ بهمن), بقاياي كاروان سراهاي رضي, قانلو بلاغ, قره قيه ..., بقاياي پل هاي تاريخي
دوجاق, كورپي قلاغي قره قيه-لعل گنج, قره آغاج چرچيلو بر روي رودخانه هاي دره رود و قره سو, مقبره شيخ حيدر, قبور شهداي عصر صفوي, سردابه مسجد جنت سرا, خليفه قبري كوچه ولي عصر, بقاياي آب انبار(بوز خانا), بقاياي برج و باروي منظم قلعه سي, قبور خليفه الخلفا در انار,مقابر امام زاده هاي حضرات سيدسليمان فخر آباد, سيدجعفر انار, سيد عمادالدين رحيم بيگلوي سفلي و بقاياي امامزاده هاي بابيان و پير محمد روستاي ارباب كندي و صدها آثار متنوع ديگر را در خود جاي داده است.
مولف كتاب «زينه المجالس» اين منطقه را ملوك پيشكين خوانده و در وجه تسميه آن مي نويسد:چون محمدبنپيشكين گرجي در زمان اتابكان آذربايجان حاكم اينجا بوده بنام او معروف گشته و در نتيجه كثرت استعمال, پيشكين به مشكين تبديل گشته كه امروزه به دو نام (خياو و مشكين شهر) شهرت دارد.
حمد الله مستوفي (جغرافيدان و نويسنده قرن هشتم هجري قمري) در كتاب نزهه القلوب آورده كه پيشكين در اصل «وراوي» ناميده مي شد و داراي هفت شهر بوده و جزء تومان پيشكين بودند, شامل: پيشكين, خياو, انار, ارجاق, اهر, تكلفه و كليبر است كه با بررسي هاي انجام يافته به احتمال قوي با توجه به بقاياي موجود محل استقرار شهر پيشكين, مركز ايالت آن زمان, در محوطه كلولي خرابه ايلانلي داغ قره باغلار, هلي و صاحب ديوان بوده و در دوره حكومت آق قويونلو و قره قويونلو و اوايل نهضت هاي صفويه بويژه در زمان شيخ جنيد و فرزندش شيخ حيدر و بلحاظ تولد بنيانگذار حكومت شيعه در ايران, شاه اسماعيل اول صفوي, به سال 890 هجري قمري در شهر خياو, اين شهر از رونق و اهميت خاص برخوردار بوده و خود شيخ حيدر مدتي حاكم و والي شهر خياو و مغان بوده و در زمان افشاريه نيز نادرشاه قبل از رفتن به مغان براي تاجگذاري در مركز دارالحكومه شهر( كهنه قلعه) بيتوته كرده و محل اسقرار لشكريانش قرار داده و در آباداني شهرو مركز دارالحكومه همت گماشته است. و در دوره قاجاريه بخصوص در زمان جنگهاي 13 ساله ايران و روس اين شهر از مراكز بسيار مهم براي استقرار لشكريان سردار لايق عباس ميرزا بوده و در طول تاريخ داراي شخصيت ها و علما و رجال بزرگي بوده از قبيل سعدالدين وراويني دانشمند و مترجم مرزبان نامه, شيخ محمود خياوي عارف بزرگ قرن هفتم هجري قمري (مدفون در ليمر محله شهرستان آستارا), پير محمد پيشكيني از عرفا و ياران شيخ صفي الدين اردبيلي (مدفون در محله معروف به امام زاده روستاي ارباب كندي), شيخ ابوالحسن مشكيني اهل احمد بيگلو (مدفون در نجف اشرف) كه يكي از آثار علمي وي حاشيه بر كفايه الاصول آخوند خراساني مي باشد. ايشان استاد حضرت آيه الله مرعشي نجفي نيز بوده اند.
در دوره معاصر نيز بويژه در جريان نهضت مشروطيت علما و رجال بزرگي از اين شهر برخاسته اند از جمله ملا امام وردي مشكيني كه از روحانيت غيرتمند و تحصل كرده نجف اشرف بوده و با جلوگيري از يورش طوايفي از عشاير شاهسون از غارت شهر هاي همجوار نقش بسيار مهمي در پيروزي و به ثمر رساندن نهضت قيام مشروطيت ايفا كرد. او كه با سران مشروطه تبريز ارتباط تنگاتنگ داشته است و در جريان بازگشت از جلسه سران مشروطه تبريز به مشكين, شبانه به وسيله مزدوران حاكم وقت اردبيل, به نام امير معزز دستگير و به تبريز انتقال يافته و در پشت نارين قلعه بدار آويخته مي شود. شيخ يوسف افقهي و شيخ قاسم پريخاني از ديگر علماي منطقه بودند و آيت الله شيخ علي مشكيني آلني از فقها و دانشمندان عصر حاضر, رئيس محترم مجلس خبرگان و امام جمعه قم و مدرس حوزه هاي علميه قم, و ده ها تن از علما و روحانيون و اساتيد دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي مي باشد و در طول 8 سال دفاع مقدس به خاطر حضور بسيار پرشور و علاقمند هزاران تن از بسيجيان جان بر كف به نجف آباد دوم شهرت يافته است و بيش از 600 شهيد تقديم اين **** مقدس كرده كه سردار شهيد سرتيپ پاسدار حاج مير محمود بني هاشم و حجت الاسلام و المسلمين حاج شيخ علي محبي... از سرداران معروف و از جان گذشتگان هشت سال دفاع مقدس مي باشند
فرستنده : غلامرضا نورمحمد نصرآبادي
مشخصات آبهاي گرم معدني مشكين شهر
خواص درماني فاصله تا مركز شهرستان درجه حرارت آب نام آب معدني بخش شهرستان
آرام بخش عصبي 13 كيلومتر 35 ايلاندو مركزي مشكين
آرام بخش عصبي 42 كيلومتر 10 ترش سو مركزي مشكين
آرام بخش عصبي 15 كيلومتر 45 دوبدو مركزي مشكين
دردهاي مفصلي 42 كيلومتر 49 شابيل مركزي مشكين
آرام بخش و جلدي 47 كيلومتر 40 قوتور سوئي مركزي مشكين
دردهاي مفصلي 15 كيلومتر 86 قينرجه مركزي مشكين
آرام بخش عصبي 20 كيلومتر 40 ملك سوئي مركزي مشكين
آرام بخش عصبي 16 كيلومتر 42 موئيل مركزي مشكين
غلامرضا نورمحمد نصرآبادي
سبلان
قله سبلان با ارتفاع 4811 مترسومين قله بلند ايران و يکی از زيباترين قلل دنيا به شمار می آيد. ويژگيهای خاصی که هم قله و هم منطقه دارد اين قله را از بقيه قلل متمايز می کند. اين کوه درشهرستان مشكين شهر واقع شده و از هر 4 طرف به دشتهای وسيعی ختم می شود.
كوهستان عظيم وآتش فشان سبلان كه به زبان آذري ساوالان خوانده مي شود از كوه هاي متعدد بلندي چون صائين ، نرميق ، قوشه داغ ، و… تشكيل شده است. دامنه هاي اين كوهستان در بخش مركزي از چهارسو به شهرستان هاي مشکين شهر و اهر در شمال ، تبريز در مغرب ، سراب درجنوب و اردبيل در شرق مشرف مي باشد. سبلان به شكل مخروط زيبائي است و دهانه آتش فشان خاموش آن در حال حاضر به صورت درياچه اي در آمده است. اطراف اين درياچه در تمام سال پوشيده از برف و يخ است. قله اصلي يا آتش فشان آن به نام "سلطان ساوالان" بلندترين نقطه آذربايجان و پس از دماوند بلندترين قله ايران است. کوهستان ساوالان از كانون هاي مهم آبگير دائمي رودهاي آذربايجان مي باشد. دامنه هاي شمالي آن به دره رود قره سو و اهرچايي و دامنه هاي جنوبي آن به شاخه ها ي آجي چاي منتهي مي گردد. بنابراين سبلان بخش عمده اي از آب هاي حوضه رود ارس و درياچه اروميه را تامين مي كند در دامنه هاي سبلان چشمه هاي فراوان آب گرم وآب سرد معدني وجود دارد از جمله موئيل سويي ، شابيل ، قوتورسويي و ...كه در فصول مختلف مورد استفاده اهالي مشكين شهر وگردشگران قرار مي گيرد. در بالاي قله سبلان حفره اي وجود دارد كه دهانه آتش فشان سبلان بوده است و امروزه به صورت درياچه اي در فصل گرم ظاهر مي شود
غلامرضا نورمحمد نصرآبادي
گردشگاههاي مشكين شهر
1- سبلان (ساوالان )
رشته كوه ساوالان در جنوب شرقي خياو و در فاصله 25 كيلومتري آن واقع شده است . ارتفاع آن بلندترين نقطه آن با نام سلطان ساوالان 4811 متر مي باشد . سلطان پس از دماوند معروفترين كوه ايران است كه درياچه اي زيبا در قلعه آن وجود دارد . ساوالان با رودها ، يخجالها ي دائمي و طبيعتي بكر ، نمونه ايست از هنر بي همتاي خلاق آن .
اين كوه بنا به روايات محل عبادت زرتشت ، پيامبر ايران باستان و جولان گاه بابك خرمدين بوده است.
2- پارك جنگلي:
در جنوب شرقي شهر واقع شده است و جاده آسفالته اي به طول 3 كيلومتر دارد در روزهاي تعطيل محل گردش و تفريح ساكنان بومي و گردشگران است.
3- شيروان دره سي:
در 30 كيلومتري جنوب شرقي خياو و در ارتفاع 2300 متري قراردارد . مساحتش بالغ بر 75 كيلو متر مربع است و محل زندگي حيوانات وخشي و پرندگان مي باشد . همچنين داراي صخره ها و غارهاي ديدني است.
4- هوشنگ ميداني
نام اصليش اشك ميداني است كه يادگار اشكانيان در جنگ با روميان است و گويا محل يييلاق لشكر اشكانيان بوده است . اين گردشگاه با طبيعتي زيبا در ارتفاع 2725 متري واقع شده است .
بنا به روايات اين ميدان ، محل جنگ بابك خرمدين با اعراب بوده است.
5- آبهاي معدني
قوتور سويي- قينرجه – ايلاندو – شابيل – مليك سويي – موئيل سويي – آق سو
6- ساير گردشگاهها
دامنه هاي سبلان ، قاراگول ، آيقار ، موئيل ، ساربانلار ، حاجيلو ، نصرآباد ، تبنق ، ارباب كندي و حرم داغي
غلامرضا نورمحمد نصرآبادي
صنايع دستي مشكين شهر
- فرش كله قوچي و كناره با شهرت جهاني
- فرش و قالي ابريشمي
- جاجيم ، گليم و الاز كه به صورت سنتي توسط زنان و دختران روستايي و عشاير ي بافته مي شود
- ورني منطقه مشكين شهر كه در سالهاي اخير توجه تجار داخلي و خارجي را به خود جلب كرده است
غلامرضا نورمحمد نصرآبادي
زيستگاه مشكين شهر
زيستگاه هوشنگ ميداني و قره گؤل مشكين شهر
اين ميدان , منطقه اي مسطح است كه در دامنه شمال غربي سبلان به ارتفاع 2725 متر از سطح دريا واقع شده است . تالاب قره گؤل نيز به قطر تخميني 300 متر در قسمت شمال غربي دامنه هاي هرم و جنوب شرقي زيستگاه هوشنگ قرار دارد . حيوانات و پرندگان وحشي در هوشنگ ميداني و تالاب قره گؤل متنوع اند .
زيستگاه تنبق مشكين شهر
اين زيستگاه در شمال غرب مشگين شهر واقع شده است و 18 كيلومتر با آن فاصله دارد. در حدود 70 كيلومتر مربع مساحت دارد و محل زيست كل و بز , خوك , خرگوش , گرگ و كبك است . اين منطقه در ارتفاع 1800 متري از سطح دريا قرار گرفته است .
زيستگاه ارباب كندي مشكين شهر
اين زيستگاه در 42 كيلومتري شمال شرق مشگين شهر و 55 كيلومتري شمال غرب اردبيل واقع شده است , 70 كيلومتر مربع وسعت دارد و در ارتفاع 1500 متري از سطح دريا قرار گرفته است . كل و بز , خوك , گرگ , روباه , خرگوش , كبك و مرغابي از جمله وحوشي هستند كه اين منطقه را مامن زيست خود ساخته اند .
زيستگاه موويل مشكين شهر
اين زيستگاه در جنوب مشگين شهر و در غرب كوههاي هرم سبلان واقع است .ارتفاع اين منطقه از سطح دريا 3200 متر است . در اين زيستگاه , قوچ و ميش ارمني , كل و بز از نوع سفيد طوقدار , كبك دري , خرس قهوه اي و خاكستري , گرگ , خوك , خرگوش , انواع پرندگان شكاري و لاشخور زندگي مي كنند.
زيستگاه شيروان دره سي مشكين شهر
”شيروان دره سي “ زيستگاهي است كه در 20 كيلومتري جنوب شرق مشگين شهر قرار دارد . ارتفاع آن از سطح دريا 2200 متر و مساحت آن 75 كيلومتر مربع برآورد شده است .زيستگاه ” شيروان دره سي “ , محل زندگي دايمي وحوش مانند : كل وبز , خوك , روباه , گرگ , قوچ و ميش ارمني , خرگوش , كبك , كبك دري, قمري , فاخته و شماري از پرندگان مهاجر است .
زيستگاه حاجي لو مشكين شهر
اين زيستگاه در 22 كيلومتري شمال مشگين شهر در كوه هاي حاجيلو واقع شده است . داراي 70 كيلومتر مربع وسعت و ارتفاعي حدود 1900 متر از سطح درياست . حيواناتي مانند : كل وبز , خوك , گرگ , خرگوش , روباه و كبك اين منطقه را به عنوان محل زيست خود برگزيده اند .
غلامرضا نورمحمد نصرآبادي
آثار تاريخي مشكين شهر
1- سنگ نوشته شاپور دوم ساساني در حاشيه شرقي مشكين شهر و نزديكي كهنه قلعه واقع شده است .
ابعادش 10/1 در 30/2 سانتي متر وبه خط پهلوي ساساني بوده است كه در سال 337 ميلادي به دستور نرس هرمزد والي اين نواحي نوشته شده است . كه اكنون چيزي از آن نوشته ها باقي نمانده است
2- قبره شيخ حيدر
برج بلندي است در مركز شهر به ارتفاي 18 متر و 5/10 متر ، كه بناي آن را به اوايل قرن ده هجري نسبت مي دهند.
شيخ حيدر پدر شاه اسماعيل صفوي است و خياو محل تولد شاه اسماعيل صفوي مي باشد.
3- قلعه قهقهه
در 80 كيلومتري مشكين شهر واقع شده است و زندان مخوف دوران صفويه بوده است.
4- كهنه قلعه
در حاشيه شرقي مشكين شهر قراردارد گويا مكاني نظامي بوده است . بناي آن به دوران افشاريان ، صفويه ، ساسانيان و حتي اشكانيان نسبت مي دهند. كه متاسفانه در حال نابودي مي باشد
5- قلعه ارشق
در 60 كيلومتري شمال غربي مشكين شهر واقع شده است. گويا در عهد اشكانيان و ساسانيان قلعه اي نظامي بوده است
6- ساير آثار باستاني
ديو قالاسي در 5 كيلومتري روستاي كويج
روستاي تاريخي اونار
قلعه قشلاق اخور در 50 كيلومتري شمال مشكين شهر
مقبره سيد سليمان در فخرآباد
مقبره سيد جعفر در اونار
قلعه بربر در اونار
مقبره سيد ابراهيم در لاهرود
مسجد تاريخي جنت سرا در مركز مشكين شهر
كاروانسراهاي قانلي بلاغ
غلامرضا نورمحمد نصرآبادی
آتالار سؤزلريندن نمونه لر:
آختاران تاپار.
آدامين آلنينا هر نه يازيليب، اودا اولاجاق.
آت اؤلر ميدان قالار، ايگيت اؤلر آد-سان قالار.
آدين قويدون ده گيرمانچي چاغير گلسين ده ن كوراوغلو.
آت مينه نين تانييار.
آجا مئييت حلال دي.
آتيني ساتان نوختا آلانماز.
آج آدام داشي دا يئيه ر.
آج دئيه ر من دويمارام، توخ دئيه ر من آجمارام.
آجين توخدان خبري اولماز.
آخا آخا سئل اولار، داما- داما گؤل اولار.
آختاران تاپار.
آنادان عزيز بيرده آنادير.
آيدان ايشيق ، سودان دورو.
آدام گئده ر آد
مشكين شهر
از نظر تاريخي مشكين شهر با داشتن بيش از 420 محوطه تاريخي و باستاني و اماكن متبركه يكي از شهرستان هاي مهم استان اردبيل مي باشد و ميتوان به اغراق ادعا كرد كه در آذربايجان از نظر اماكن باستاني و تاريخي كمتر منطقه اي به پاي خياو و يا مشكين شهر مي رسد.
به رواياتي نام قديم مشكين شهر اورامي و يا وراوي محل تولد سعد الدين وراويني دانشمند و مترجم مرزبان نامه در قرن ششم هجري قمري بوده است.
سرزمين مشكين شهر كه از نظر فرهنگي مي تواند در حد يك ايالت در جهان باستان شناسي مطرح گردد كه به احتمال فراوان در گذشته هاي دور با فلات اردبيل و مناطق مغان و ارسباران تشكيل سرزمين واحدي را مي داده كه چنين منطقه وسيع, پرنعمت و بابركت از دير باز مي توانسته نياز بسياري از اقوام گله دار را كه هميشه در حال كوچ ييلاق و قشلاق ميباشند, برآورد. و چه سندي گوياتر از وجود بسيار سودمند عشاير غيور ائل سون(شاهسون) مي باشد كه در طول تاريخ جولانگاهشان دامنه هاي سرسبز و خرم سبلان بوده است و هنوز هم ميعادگاهشان خياو و ييلاق هاي باصفاي سبلان مي باشد.
شهرستان مشكين شهر به لحاظ موقعيت طبيعي و استثنايي داراي تپه ها,قلعه ها, اماكن تاريخي و مذهبي بسيار فراوان مربوط به ادوار تمدن هاي ماقبل تاريخ و ادوار تاريخي قبل و بعد از اسلام مي باشد. از جمله وجود نقوش صخره اي آثار تمدن انسان هاي ماقبل تاريخ در محدوده كناره رودهاي قره سو, دره رود و شكلي داش ارشق, سنگ افراشت هاي مجسم هاي هزاره قبل از ميلاد معروف به شهرييري و مكتب اوشاقلاري كناره رود قره سو, سنگ نبشته پهلوي ساساني, قلعه كهنه, قلعه معروف قهقهه(محل زنداني شدن شاه اسماعيل دوم صفوي)..., قلعه ارشق, ديو قلعه سي(دژ بهمن), بقاياي كاروان سراهاي رضي, قانلو بلاغ, قره قيه ..., بقاياي پل هاي تاريخي
دوجاق, كورپي قلاغي قره قيه-لعل گنج, قره آغاج چرچيلو بر روي رودخانه هاي دره رود و قره سو, مقبره شيخ حيدر, قبور شهداي عصر صفوي, سردابه مسجد جنت سرا, خليفه قبري كوچه ولي عصر, بقاياي آب انبار(بوز خانا), بقاياي برج و باروي منظم قلعه سي, قبور خليفه الخلفا در انار,مقابر امام زاده هاي حضرات سيدسليمان فخر آباد, سيدجعفر انار, سيد عمادالدين رحيم بيگلوي سفلي و بقاياي امامزاده هاي بابيان و پير محمد روستاي ارباب كندي و صدها آثار متنوع ديگر را در خود جاي داده است.
مولف كتاب «زينه المجالس» اين منطقه را ملوك پيشكين خوانده و در وجه تسميه آن مي نويسد:چون محمدبنپيشكين گرجي در زمان اتابكان آذربايجان حاكم اينجا بوده بنام او معروف گشته و در نتيجه كثرت استعمال, پيشكين به مشكين تبديل گشته كه امروزه به دو نام (خياو و مشكين شهر) شهرت دارد.
حمد الله مستوفي (جغرافيدان و نويسنده قرن هشتم هجري قمري) در كتاب نزهه القلوب آورده كه پيشكين در اصل «وراوي» ناميده مي شد و داراي هفت شهر بوده و جزء تومان پيشكين بودند, شامل: پيشكين, خياو, انار, ارجاق, اهر, تكلفه و كليبر است كه با بررسي هاي انجام يافته به احتمال قوي با توجه به بقاياي موجود محل استقرار شهر پيشكين, مركز ايالت آن زمان, در محوطه كلولي خرابه ايلانلي داغ قره باغلار, هلي و صاحب ديوان بوده و در دوره حكومت آق قويونلو و قره قويونلو و اوايل نهضت هاي صفويه بويژه در زمان شيخ جنيد و فرزندش شيخ حيدر و بلحاظ تولد بنيانگذار حكومت شيعه در ايران, شاه اسماعيل اول صفوي, به سال 890 هجري قمري در شهر خياو, اين شهر از رونق و اهميت خاص برخوردار بوده و خود شيخ حيدر مدتي حاكم و والي شهر خياو و مغان بوده و در زمان افشاريه نيز نادرشاه قبل از رفتن به مغان براي تاجگذاري در مركز دارالحكومه شهر( كهنه قلعه) بيتوته كرده و محل اسقرار لشكريانش قرار داده و در آباداني شهرو مركز دارالحكومه همت گماشته است. و در دوره قاجاريه بخصوص در زمان جنگهاي 13 ساله ايران و روس اين شهر از مراكز بسيار مهم براي استقرار لشكريان سردار لايق عباس ميرزا بوده و در طول تاريخ داراي شخصيت ها و علما و رجال بزرگي بوده از قبيل سعدالدين وراويني دانشمند و مترجم مرزبان نامه, شيخ محمود خياوي عارف بزرگ قرن هفتم هجري قمري (مدفون در ليمر محله شهرستان آستارا), پير محمد پيشكيني از عرفا و ياران شيخ صفي الدين اردبيلي (مدفون در محله معروف به امام زاده روستاي ارباب كندي), شيخ ابوالحسن مشكيني اهل احمد بيگلو (مدفون در نجف اشرف) كه يكي از آثار علمي وي حاشيه بر كفايه الاصول آخوند خراساني مي باشد. ايشان استاد حضرت آيه الله مرعشي نجفي نيز بوده اند.
در دوره معاصر نيز بويژه در جريان نهضت مشروطيت علما و رجال بزرگي از اين شهر برخاسته اند از جمله ملا امام وردي مشكيني كه از روحانيت غيرتمند و تحصل كرده نجف اشرف بوده و با جلوگيري از يورش طوايفي از عشاير شاهسون از غارت شهر هاي همجوار نقش بسيار مهمي در پيروزي و به ثمر رساندن نهضت قيام مشروطيت ايفا كرد. او كه با سران مشروطه تبريز ارتباط تنگاتنگ داشته است و در جريان بازگشت از جلسه سران مشروطه تبريز به مشكين, شبانه به وسيله مزدوران حاكم وقت اردبيل, به نام امير معزز دستگير و به تبريز انتقال يافته و در پشت نارين قلعه بدار آويخته مي شود. شيخ يوسف افقهي و شيخ قاسم پريخاني از ديگر علماي منطقه بودند و آيت الله شيخ علي مشكيني آلني از فقها و دانشمندان عصر حاضر, رئيس محترم مجلس خبرگان و امام جمعه قم و مدرس حوزه هاي علميه قم, و ده ها تن از علما و روحانيون و اساتيد دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي مي باشد و در طول 8 سال دفاع مقدس به خاطر حضور بسيار پرشور و علاقمند هزاران تن از بسيجيان جان بر كف به نجف آباد دوم شهرت يافته است و بيش از 600 شهيد تقديم اين **** مقدس كرده كه سردار شهيد سرتيپ پاسدار حاج مير محمود بني هاشم و حجت الاسلام و المسلمين حاج شيخ علي محبي... از سرداران معروف و از جان گذشتگان هشت سال دفاع مقدس مي باشند
فرستنده : غلامرضا نورمحمد نصرآبادي
مشخصات آبهاي گرم معدني مشكين شهر
خواص درماني فاصله تا مركز شهرستان درجه حرارت آب نام آب معدني بخش شهرستان
آرام بخش عصبي 13 كيلومتر 35 ايلاندو مركزي مشكين
آرام بخش عصبي 42 كيلومتر 10 ترش سو مركزي مشكين
آرام بخش عصبي 15 كيلومتر 45 دوبدو مركزي مشكين
دردهاي مفصلي 42 كيلومتر 49 شابيل مركزي مشكين
آرام بخش و جلدي 47 كيلومتر 40 قوتور سوئي مركزي مشكين
دردهاي مفصلي 15 كيلومتر 86 قينرجه مركزي مشكين
آرام بخش عصبي 20 كيلومتر 40 ملك سوئي مركزي مشكين
آرام بخش عصبي 16 كيلومتر 42 موئيل مركزي مشكين
غلامرضا نورمحمد نصرآبادي
سبلان
قله سبلان با ارتفاع 4811 مترسومين قله بلند ايران و يکی از زيباترين قلل دنيا به شمار می آيد. ويژگيهای خاصی که هم قله و هم منطقه دارد اين قله را از بقيه قلل متمايز می کند. اين کوه درشهرستان مشكين شهر واقع شده و از هر 4 طرف به دشتهای وسيعی ختم می شود.
كوهستان عظيم وآتش فشان سبلان كه به زبان آذري ساوالان خوانده مي شود از كوه هاي متعدد بلندي چون صائين ، نرميق ، قوشه داغ ، و… تشكيل شده است. دامنه هاي اين كوهستان در بخش مركزي از چهارسو به شهرستان هاي مشکين شهر و اهر در شمال ، تبريز در مغرب ، سراب درجنوب و اردبيل در شرق مشرف مي باشد. سبلان به شكل مخروط زيبائي است و دهانه آتش فشان خاموش آن در حال حاضر به صورت درياچه اي در آمده است. اطراف اين درياچه در تمام سال پوشيده از برف و يخ است. قله اصلي يا آتش فشان آن به نام "سلطان ساوالان" بلندترين نقطه آذربايجان و پس از دماوند بلندترين قله ايران است. کوهستان ساوالان از كانون هاي مهم آبگير دائمي رودهاي آذربايجان مي باشد. دامنه هاي شمالي آن به دره رود قره سو و اهرچايي و دامنه هاي جنوبي آن به شاخه ها ي آجي چاي منتهي مي گردد. بنابراين سبلان بخش عمده اي از آب هاي حوضه رود ارس و درياچه اروميه را تامين مي كند در دامنه هاي سبلان چشمه هاي فراوان آب گرم وآب سرد معدني وجود دارد از جمله موئيل سويي ، شابيل ، قوتورسويي و ...كه در فصول مختلف مورد استفاده اهالي مشكين شهر وگردشگران قرار مي گيرد. در بالاي قله سبلان حفره اي وجود دارد كه دهانه آتش فشان سبلان بوده است و امروزه به صورت درياچه اي در فصل گرم ظاهر مي شود
غلامرضا نورمحمد نصرآبادي
گردشگاههاي مشكين شهر
1- سبلان (ساوالان )
رشته كوه ساوالان در جنوب شرقي خياو و در فاصله 25 كيلومتري آن واقع شده است . ارتفاع آن بلندترين نقطه آن با نام سلطان ساوالان 4811 متر مي باشد . سلطان پس از دماوند معروفترين كوه ايران است كه درياچه اي زيبا در قلعه آن وجود دارد . ساوالان با رودها ، يخجالها ي دائمي و طبيعتي بكر ، نمونه ايست از هنر بي همتاي خلاق آن .
اين كوه بنا به روايات محل عبادت زرتشت ، پيامبر ايران باستان و جولان گاه بابك خرمدين بوده است.
2- پارك جنگلي:
در جنوب شرقي شهر واقع شده است و جاده آسفالته اي به طول 3 كيلومتر دارد در روزهاي تعطيل محل گردش و تفريح ساكنان بومي و گردشگران است.
3- شيروان دره سي:
در 30 كيلومتري جنوب شرقي خياو و در ارتفاع 2300 متري قراردارد . مساحتش بالغ بر 75 كيلو متر مربع است و محل زندگي حيوانات وخشي و پرندگان مي باشد . همچنين داراي صخره ها و غارهاي ديدني است.
4- هوشنگ ميداني
نام اصليش اشك ميداني است كه يادگار اشكانيان در جنگ با روميان است و گويا محل يييلاق لشكر اشكانيان بوده است . اين گردشگاه با طبيعتي زيبا در ارتفاع 2725 متري واقع شده است .
بنا به روايات اين ميدان ، محل جنگ بابك خرمدين با اعراب بوده است.
5- آبهاي معدني
قوتور سويي- قينرجه – ايلاندو – شابيل – مليك سويي – موئيل سويي – آق سو
6- ساير گردشگاهها
دامنه هاي سبلان ، قاراگول ، آيقار ، موئيل ، ساربانلار ، حاجيلو ، نصرآباد ، تبنق ، ارباب كندي و حرم داغي
غلامرضا نورمحمد نصرآبادي
صنايع دستي مشكين شهر
- فرش كله قوچي و كناره با شهرت جهاني
- فرش و قالي ابريشمي
- جاجيم ، گليم و الاز كه به صورت سنتي توسط زنان و دختران روستايي و عشاير ي بافته مي شود
- ورني منطقه مشكين شهر كه در سالهاي اخير توجه تجار داخلي و خارجي را به خود جلب كرده است
غلامرضا نورمحمد نصرآبادي
زيستگاه مشكين شهر
زيستگاه هوشنگ ميداني و قره گؤل مشكين شهر
اين ميدان , منطقه اي مسطح است كه در دامنه شمال غربي سبلان به ارتفاع 2725 متر از سطح دريا واقع شده است . تالاب قره گؤل نيز به قطر تخميني 300 متر در قسمت شمال غربي دامنه هاي هرم و جنوب شرقي زيستگاه هوشنگ قرار دارد . حيوانات و پرندگان وحشي در هوشنگ ميداني و تالاب قره گؤل متنوع اند .
زيستگاه تنبق مشكين شهر
اين زيستگاه در شمال غرب مشگين شهر واقع شده است و 18 كيلومتر با آن فاصله دارد. در حدود 70 كيلومتر مربع مساحت دارد و محل زيست كل و بز , خوك , خرگوش , گرگ و كبك است . اين منطقه در ارتفاع 1800 متري از سطح دريا قرار گرفته است .
زيستگاه ارباب كندي مشكين شهر
اين زيستگاه در 42 كيلومتري شمال شرق مشگين شهر و 55 كيلومتري شمال غرب اردبيل واقع شده است , 70 كيلومتر مربع وسعت دارد و در ارتفاع 1500 متري از سطح دريا قرار گرفته است . كل و بز , خوك , گرگ , روباه , خرگوش , كبك و مرغابي از جمله وحوشي هستند كه اين منطقه را مامن زيست خود ساخته اند .
زيستگاه موويل مشكين شهر
اين زيستگاه در جنوب مشگين شهر و در غرب كوههاي هرم سبلان واقع است .ارتفاع اين منطقه از سطح دريا 3200 متر است . در اين زيستگاه , قوچ و ميش ارمني , كل و بز از نوع سفيد طوقدار , كبك دري , خرس قهوه اي و خاكستري , گرگ , خوك , خرگوش , انواع پرندگان شكاري و لاشخور زندگي مي كنند.
زيستگاه شيروان دره سي مشكين شهر
”شيروان دره سي “ زيستگاهي است كه در 20 كيلومتري جنوب شرق مشگين شهر قرار دارد . ارتفاع آن از سطح دريا 2200 متر و مساحت آن 75 كيلومتر مربع برآورد شده است .زيستگاه ” شيروان دره سي “ , محل زندگي دايمي وحوش مانند : كل وبز , خوك , روباه , گرگ , قوچ و ميش ارمني , خرگوش , كبك , كبك دري, قمري , فاخته و شماري از پرندگان مهاجر است .
زيستگاه حاجي لو مشكين شهر
اين زيستگاه در 22 كيلومتري شمال مشگين شهر در كوه هاي حاجيلو واقع شده است . داراي 70 كيلومتر مربع وسعت و ارتفاعي حدود 1900 متر از سطح درياست . حيواناتي مانند : كل وبز , خوك , گرگ , خرگوش , روباه و كبك اين منطقه را به عنوان محل زيست خود برگزيده اند .
غلامرضا نورمحمد نصرآبادي
آثار تاريخي مشكين شهر
1- سنگ نوشته شاپور دوم ساساني در حاشيه شرقي مشكين شهر و نزديكي كهنه قلعه واقع شده است .
ابعادش 10/1 در 30/2 سانتي متر وبه خط پهلوي ساساني بوده است كه در سال 337 ميلادي به دستور نرس هرمزد والي اين نواحي نوشته شده است . كه اكنون چيزي از آن نوشته ها باقي نمانده است
2- قبره شيخ حيدر
برج بلندي است در مركز شهر به ارتفاي 18 متر و 5/10 متر ، كه بناي آن را به اوايل قرن ده هجري نسبت مي دهند.
شيخ حيدر پدر شاه اسماعيل صفوي است و خياو محل تولد شاه اسماعيل صفوي مي باشد.
3- قلعه قهقهه
در 80 كيلومتري مشكين شهر واقع شده است و زندان مخوف دوران صفويه بوده است.
4- كهنه قلعه
در حاشيه شرقي مشكين شهر قراردارد گويا مكاني نظامي بوده است . بناي آن به دوران افشاريان ، صفويه ، ساسانيان و حتي اشكانيان نسبت مي دهند. كه متاسفانه در حال نابودي مي باشد
5- قلعه ارشق
در 60 كيلومتري شمال غربي مشكين شهر واقع شده است. گويا در عهد اشكانيان و ساسانيان قلعه اي نظامي بوده است
6- ساير آثار باستاني
ديو قالاسي در 5 كيلومتري روستاي كويج
روستاي تاريخي اونار
قلعه قشلاق اخور در 50 كيلومتري شمال مشكين شهر
مقبره سيد سليمان در فخرآباد
مقبره سيد جعفر در اونار
قلعه بربر در اونار
مقبره سيد ابراهيم در لاهرود
مسجد تاريخي جنت سرا در مركز مشكين شهر
كاروانسراهاي قانلي بلاغ
غلامرضا نورمحمد نصرآبادی
آتالار سؤزلريندن نمونه لر:
آختاران تاپار.
آدامين آلنينا هر نه يازيليب، اودا اولاجاق.
آت اؤلر ميدان قالار، ايگيت اؤلر آد-سان قالار.
آدين قويدون ده گيرمانچي چاغير گلسين ده ن كوراوغلو.
آت مينه نين تانييار.
آجا مئييت حلال دي.
آتيني ساتان نوختا آلانماز.
آج آدام داشي دا يئيه ر.
آج دئيه ر من دويمارام، توخ دئيه ر من آجمارام.
آجين توخدان خبري اولماز.
آخا آخا سئل اولار، داما- داما گؤل اولار.
آختاران تاپار.
آنادان عزيز بيرده آنادير.
آيدان ايشيق ، سودان دورو.
آدام گئده ر آد
