zoono
کاربر تازه وارد
- تاریخ عضویت
- 16 مارس 2007
- نوشته‌ها
- 24
- لایک‌ها
- 0
در منظومۀ شمسی وقتی به سیارات و مکان آنها می نگریم، متوجه می شویم هرچه این سیارات به خورشید نزدیکترند، اندازۀ آنها کوچکتر - و چگالتر - است و با دورتر شدن از خورشید، سایز سیارات بزرگتر - ولی بیشتر متشکل از گاز - می باشند. علت چیست؟
برای توضیح این موضوع، ابتدا بایستی گذری بر نحوۀ تشکیل سیارات داشته باشیم. درآغاز، مادۀ تشکیل دهندۀ سیارات، جرم های عظیم هیدروژن، هلیم، کربن، نئون، اکسیژن و ازت بودند و احتمالا هیدروژن ۹۰ درصد این توده را تشکیل می داد. این غبار عظیم با چرخیدن در گردابهای بزرگ و تحت تاثیر نیروی ضعیف، گرد هم آمدند. هرچه مواد به هم نزدیکتر شدند، تاثیر نیروی گرانش بیشتر شد و حال این نیروی گرانش بود که آنها را گرد هم می آورد و در نتیجه تراکم با سرعت بیشتری انجام شد.
بیشتر مواد بصورت گاز باقی ماندند. هلیم و نئون بصورت اتمهای جداگانه در آمدند. اتمهای هیدروژن دو به دو بصورت ملکول درآمدند و هر اتم کربن با چهار اتم هیدروژن، تشکیل ملکول متان را داد. هر اتم ازت نیز با سه اتم هیدروژن، تشکیل ملکول آمونیاک را داد. و هر اتم اکسیژن با دو اتم هیدروژن، تشکیل آب داد.
در این بین دو عنصر نه بصورت اتمهای جدا و نه بصورت ملکولهای کوچک مجزا باقی ماندند. اینها آهن و سلسیوم بودند. اتمهای سلسیوم با اکسیژن ترکیب شدند ولی ملکولهای جدا از هم تشکیل ندادند. در نتیجه تحت تاثیر نیروی الکترومغناطیسی، این ملکولها روی هم انباشته شدندو - این ترکیبات را بنام سیلیکاتها می شناسیم - و ابتدا بصورت ذرات غبار و بعد ریگ و سپس بصورت سنگ و صخره درآمدند. (اتمهای عناصر دیگر هم مانند آلومینیوم، کلسیم، پتاسیم وغیره نیز وارد سیلیکاتها میشوند).
اتمهای آهن نیز با فلزات دیگر ترکیب شدند و قطعات بزرگ سنگ و فلز را تشکیل دادند. این قطعات چون سنگینتر بودند، بیشتر جذب مرکز کرات شدند و هستۀ فلزی کرات را ایجاد کردند.
ازطرفی سیاراتی که بزرگتر بودند، بخاطر گرانش بالاتر، توانستند ذرات گاز و سیالات بیشتری را گرد خود جمع کنند. درواقع در سیارات کوچکتر، سرعت حرکت ذرات گاز، از سرعت گریز سیاره بیشتر است و درنتیجه از سطح سیاره فرار می کنند. البته عامل دیگری که در فرار ذرات موثر است، حرارت سیاره می باشد. در شرایط گرمتر، سرعت حرکت ذرات بیشتر و در نتیجه احتمال فرار بالاتر می رود. عطارد با گرانی سطحی ۲/۳ برابر گرانی سطحی ماه و فقط با سه هشتم گرانی سطحی زمین، جو و اقیانوس ندارد. ولی مریخ با گرانی سطحی در حدود عطارد جو بسیار رقیقی همراه باکمی آب دارد. فاصلۀ مریخ از خورشید، چهار برابر عطارد است و دمای سطح آن نیز بطرز قابل ملاحظه ای سردتر است (دمای عطارد به ۳۵۰ درجه ولی دمای مریخ به ۲۰ درجۀ سانتیگراد می رسد).
بنابراین سیارات دورتر از خورشید - به علت حرارت پائینتر - ذرات بیشتری گرد خود جمع می کنند و در نتیجه بزرگتر می شوند. هرچند این سیارات بیشتر از ذرات غبار و گاز تشکیل می شوند. ولی سیارات نزدیکتر به خورشید، به علت حرارت بالاتر، قسمت اعظم - یا تمامی - جو و سیالات خود را از دست داده، بیشتر از سنگ و فلزات سنگین ساخته می شوند.
رامین عزیزی.
برای توضیح این موضوع، ابتدا بایستی گذری بر نحوۀ تشکیل سیارات داشته باشیم. درآغاز، مادۀ تشکیل دهندۀ سیارات، جرم های عظیم هیدروژن، هلیم، کربن، نئون، اکسیژن و ازت بودند و احتمالا هیدروژن ۹۰ درصد این توده را تشکیل می داد. این غبار عظیم با چرخیدن در گردابهای بزرگ و تحت تاثیر نیروی ضعیف، گرد هم آمدند. هرچه مواد به هم نزدیکتر شدند، تاثیر نیروی گرانش بیشتر شد و حال این نیروی گرانش بود که آنها را گرد هم می آورد و در نتیجه تراکم با سرعت بیشتری انجام شد.
بیشتر مواد بصورت گاز باقی ماندند. هلیم و نئون بصورت اتمهای جداگانه در آمدند. اتمهای هیدروژن دو به دو بصورت ملکول درآمدند و هر اتم کربن با چهار اتم هیدروژن، تشکیل ملکول متان را داد. هر اتم ازت نیز با سه اتم هیدروژن، تشکیل ملکول آمونیاک را داد. و هر اتم اکسیژن با دو اتم هیدروژن، تشکیل آب داد.
در این بین دو عنصر نه بصورت اتمهای جدا و نه بصورت ملکولهای کوچک مجزا باقی ماندند. اینها آهن و سلسیوم بودند. اتمهای سلسیوم با اکسیژن ترکیب شدند ولی ملکولهای جدا از هم تشکیل ندادند. در نتیجه تحت تاثیر نیروی الکترومغناطیسی، این ملکولها روی هم انباشته شدندو - این ترکیبات را بنام سیلیکاتها می شناسیم - و ابتدا بصورت ذرات غبار و بعد ریگ و سپس بصورت سنگ و صخره درآمدند. (اتمهای عناصر دیگر هم مانند آلومینیوم، کلسیم، پتاسیم وغیره نیز وارد سیلیکاتها میشوند).
اتمهای آهن نیز با فلزات دیگر ترکیب شدند و قطعات بزرگ سنگ و فلز را تشکیل دادند. این قطعات چون سنگینتر بودند، بیشتر جذب مرکز کرات شدند و هستۀ فلزی کرات را ایجاد کردند.
ازطرفی سیاراتی که بزرگتر بودند، بخاطر گرانش بالاتر، توانستند ذرات گاز و سیالات بیشتری را گرد خود جمع کنند. درواقع در سیارات کوچکتر، سرعت حرکت ذرات گاز، از سرعت گریز سیاره بیشتر است و درنتیجه از سطح سیاره فرار می کنند. البته عامل دیگری که در فرار ذرات موثر است، حرارت سیاره می باشد. در شرایط گرمتر، سرعت حرکت ذرات بیشتر و در نتیجه احتمال فرار بالاتر می رود. عطارد با گرانی سطحی ۲/۳ برابر گرانی سطحی ماه و فقط با سه هشتم گرانی سطحی زمین، جو و اقیانوس ندارد. ولی مریخ با گرانی سطحی در حدود عطارد جو بسیار رقیقی همراه باکمی آب دارد. فاصلۀ مریخ از خورشید، چهار برابر عطارد است و دمای سطح آن نیز بطرز قابل ملاحظه ای سردتر است (دمای عطارد به ۳۵۰ درجه ولی دمای مریخ به ۲۰ درجۀ سانتیگراد می رسد).
بنابراین سیارات دورتر از خورشید - به علت حرارت پائینتر - ذرات بیشتری گرد خود جمع می کنند و در نتیجه بزرگتر می شوند. هرچند این سیارات بیشتر از ذرات غبار و گاز تشکیل می شوند. ولی سیارات نزدیکتر به خورشید، به علت حرارت بالاتر، قسمت اعظم - یا تمامی - جو و سیالات خود را از دست داده، بیشتر از سنگ و فلزات سنگین ساخته می شوند.
رامین عزیزی.
